De kranten staan bol van bekende mensen die worden
bedreigd en lastiggevallen. Ook duizenden onbekende
Nederlanders worden gestalkt. „Die man heeft mijn
kwaliteit van leven gestolen."
6 SPECTRUM
actueel
Een doodgewone dag. Dia
ne parkeert haar auto op
een parkeerterrein in de
wijk waar ze een af
spraak heeft. Een motor
agent rijdt naar haar toe
en biedt gedienstig aan
op haar auto te passen. Vreemd: als ze te
rugkomt staat hij er nog. De ontmoeting
is het begin van een nachtmerrie. Hij wil
en zal haar krijgen. Een lawine van nach
telijke telefoontjes en tekstberichten volgt.
„Stalking is een geestelijk moordwa
pen. Ook als het eindelijk is afgelopen,
is je leven nooit meer hetzelfde", zegt
Diane. „Mijn vertrouwen in mensen is
nihil. Ik ben altijd achterdochtig, op
mijn hoede. Je leert je emoties te ver
bannen. Het leven wordt gewoon
nooit meer zoals het was. Die man
heeft mijn kwaliteit van leven gesto
len."
Een stalker achter je aankrijgen, is ex
treem bedreigend. Heel wat bekende
Nederlanders kunnen daarover mee
praten. 'Alles mag de pleuris krijgen,
als ik Sem maar heb', schreef de stal
ker van tv-presentatrice Wendy van
Dijk over haar zoontje in een van zijn
lugubere dreigmails. Van Dijk is een
van die BN'ers die stelselmatig ex
treem worden lastig gevallen. Dione
de Graaff, Ruud de Wild, Thomas Ac-
da, Rob Kamphues, Carice van Hou
ten en John Ewbank; ze weten alle
maal wat het is te leven met honder
den tekstberichten per dag, een bekras
te auto, dreigtelefoontjes, dreigmails
en achtervolgingen of vernielingen.
Maar zij zijn niet de enigen, bena
drukt Marelle Boersma, auteur van de
op ware feiten gebaseerde thriller Ik
volg je. Boersma sprak met 'gewone'
slachtoffers van stalking en schrok
van de angst en de terreur waarin zij
jarenlang moeten leven. „De onbeken
de slachtoffers moeten we niet verge
ten. Al denken bij het woord stalking
de meeste mensen direct aan de
BN'ers die het overkomt."
'Fanstalking', zoals het stelselmatig las
tigvallen van bekende personen ook
wel wordt genoemd, haalt regelmatig
de krantenkolommen. „Bekende perso
nen staan meer in de publiciteit. Dus
als zij worden gestalkt, trekt dat auto
matisch meer aandacht", zegt Marijke
Malsch van het Nederlands Studiecen
trum Criminaliteit en Rechtshandha
ving (NSCR). Onder haar leiding doet
dat instituut al jaren onderzoek naar
stalking. „Het grootste deel van de za
ken gaat over het belagen door ex-part
ners. Dat zijn over het algemeen man
nen die het niet kunnen verkroppen
dat een relatie uit is."
Bekende personen hebben vooral last
van stalkers die aan erotomanie lijden,
stelt ze. „Zij denken dat de bekende
persoon verliefd is op hen. Ook gaat
het soms om een ernstige verliefd
heid. Daarbij wordt de realiteit min
der sterk uit het oog verloren dan bij
erotomanie." Erotomanie is volgens
Malsch minder gevaarlijk voor het
slachtoffer dan stalking door de
ex-partner. „Bij de laatste soort komt
vaker geweld voor."
Volgens de onderzoekster komen er
jaarlijks gemiddeld 700 a 800 stal-
king-zaken voor de rechter. „Dat is
slechts het topje van de ijsberg", ver
moedt ze. „Er is waarschijnlijk een
aanzienlijk groter aantal mensen dat
ermee te maken heeft, maar slachtof
fers gaan niet altijd naar de politie. De
politie neemt niet altijd een aangifte
op en aangiften leiden ook niet altijd
tot een veroordeling."
Stalkers zijn vaak hardnekkig: 53 pro
cent van de veroordeelde stalkers reci
diveert. „Stalkers vallen vaker dan an
dere daders terug in hun gedrag. Na
een veroordeling staan ze soms bin
nen een week weer op de stoep", zegt
Malsch.
Diane heeft geen leven meer. Dertien jaar
lang heerst de terreur. Natuurlijk pro
beert ze aangifte te doen, maar ze wordt
niet serieus genomen. Een agent doet zo
iets toch niet? Via politieregisters achter-
Sommige slachtoffers
hebben geen idee wie
de stalker is. Dat is nog
enger en lastiger
haalt hij haar gegevens. Hij dringt zelfs
haar huis binnen, sluit haar op in haar
slaapkamer, waar ze anderhalve dag la
ter wordt bevrijd door haar dochter. Hij
waarschuwt: 'Als ik jou niet kan krijgen,
krijgt niemand je. Ik ga je tergen tot je
zelfmoord pleegt'.
Duizenden Nederlanders worden da
gelijks stelselmatig lastiggevallen. De
impact daarvan is nauwelijks te bevat
ten. Hoewel er, sinds de nieuwe Wet
Belaging in 2000 van kracht werd,
meer stalkers worden veroordeeld,
staan veel slachtoffers nog altijd mach
teloos. Gebrek aan bewijs is het groot
ste probleem.
Dat weet inmiddels ook Thijs Zee
man. Hij is de nieuwe presentator van
het SBS 6-programma Gestalkt, dat in
het voorjaar weer wordt uitgezonden.
,„Als iemand honderd keer per dag 'ik
hou van je' sms't, geldt dat niet als be
dreiging", legt Zeeman uit. „Als je
naar de politie gaat, zeggen ze daar:
'Vervelend, maar wij kunnen er niets
mee'."
Op dit moment is hij druk bezig met
de opnames van de nieuwe serie. De
ellende die hij tegenkomt, is groot.
„Een stalker wil dat jij tweehonderd
keer per dag aan hem denkt. Als ze
aan het werk zijn, hoor je niets. Maar
na de werkdag begint vaak hun twee
de baan: het lastigvallen van hun
slachtoffer. Dat gaat meestal van
kwaad tot erger."
Zeeman is geschrokken van de impact
van het stalken op het leven van de
slachtoffers. „Sommigen verliezen
hun baan. Ze slapen niet meer, raken
verslaafd aan slaappillen. De aanhou
dende terreur maakt paranoïde, je
hebt geen rust meer, gaat spoken zien.
Ieder tikje, ieder sms'sje doetje op
springen. Je bent volledig in de ban
van je stalker. Stalking is net zo trau
matisch als een pistool op je hoofd."
De ene stalker is de andere niet, weet
Zeeman. „Mensen die onder hun ei
gen naam stalken, zijn relatief eenvou
dig aan te pakken. Maar je hebt ook
slachtoffers die geen idee hebben wie
de dader is. Dat is nog enger en lasti
ger."
Het tv-programma probeert mensen
te helpen door zo veel mogelijk bewijs
materiaal te verzamelen. „We posten
om vast te leggen wat de stalker doet.
Dat doen we heel stil. We vegen net
zo lang materiaal bij elkaar tot we on
omstotelijk bewijs hebben."
Wat er tegen stalking te doen is? In ie
der geval zo snel mogelijk naar buiten
treden, meldt Zeeman. „Je denkt mis
schien dat je het zelf kunt oplossen,
maar daarmee maak je het vaak erger.
Door het bekend te maken, haal je eer
der de angel eruit. Veel mensen wach
ten te lang met aan de bel trekken. Je
moet juist je omgeving bij je pro
bleem betrekken en een dossier bou
wen, dat is belangrijk. Maar het blijft
lastig. Mensen die het niet meer we
ten, raad ik aan om contact op te ne
men met het programma Gestalkt. Wij
hebben de expertise in huis."
Stalking is niet alleen gekmakend,
maar zeker ook gevaarlijk, stelt Malsch
onomwonden. „In 60 procent van de
zaken die voor de rechter komen, wor
den daders ook voor andere, vaak ge
welddadige feiten veroordeeld. In on
geveer 35 procent van alle stalkingsza-
ken vindt er ook geweld plaats."
Volgens Malsch schieten de mogelijk
heden voor slachtoffers tekort. „Slacht
offers verhuizen regelmatig, nemen
een ander telefoonnummer, maar de
dader weet daar toch achter te komen.
Dan begint alles weer opnieuw. Een
gesprek aangaan of mediation helpt
vaak ook niet. Stalkers hebben de nei
ging om elk contact op te vatten als
een aanmoediging; het 'triggert' hen
om opnieuw te beginnen. Stalking is
een obsessie die moeilijk valt te be
strijden.
Er is een zeer hardnekkige groep ob
sessieve stalkers die ook na een veroor
deling maar door blijft gaan. Malsch:
„Voor die groep is de Wet Belaging ze
ker niet afdoende." Maar wat werkt
dan wel? „De ervaringen met dader
therapie zijn vrij positief. Maar helaas
bestaat er geen oplossing die voor ie
dereen succesvol is."
Diane is nu getrouwd. Ze woont met
haar man op een afgelegen rustige plek,
ver weg van haar belager. Het stalken is
gestopt, maar de oude is ze nooit meer ge
worden. Een angststoornis heeft haar we
reld verkleind. Afspreken op een drukke
plek doet ze nooit meer. Hij zou zomaar
uit de mensenmassa kunnen opduiken.
Als een pistool
tegen j e hoofd
door Monique Brandt en Rivka Croenier
De naam van Diane is op haar verzoek ge
fingeerd
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
