A 11
w
M
De droom van Syriëgangers is een islamitische staat. Maar hun
rechtvaardiging van een heilige oorlog is volgens onderzoeker
AlDe'emeh gebaseerd op een verkeerde uitleg van de Koran:
„Ze zijn verblind door de onrechtvaardigheid van de vijand."
u
HEILIG GELOOF WOENSDAG 24 DECEMBER 2014
I I U i; >r5
kW
erbazingwekkend gemakkelijk
gaat het eigenlijk, de trip die
Montasser AlDe'emeh (26) deze
zomer naar Syrië maakt om ji-
hadstrijders te ontmoeten. Hij
vliegt naar Turkije en neemt
daar een taxi. In het bezit van
nagemaakte Syrische identiteitspapieren die
Turkse smokkelaars hem bij grensplaats
Reyhanli leveren, wandelt de Palestijnse
Belg langs de enorme poort bij grenspost
Bab al-Hawa. Zo het strijdgebied in. „Het is
bizar. Je loopt van een rij Turkse vlaggen
naar een rij islamitische vlaggen die in de
verte wapperen."
Er is geen controle. De identiteitspapieren
geeft hij naar eigen zeggen weer terug. Via
een tussenpersoon belandt hij in Aleppo. De
eerste jihadstrijders die hij ontmoet, heten
hem in plat Antwerps welkom. „Dit waren
ze, de jongeren met wie ik eerder contact
heb gehad via onder meer Facebook en
Skype." Vanuit Syrië blogt AlDe'emeh voor
nieuwssite knack.be over de gesprekken die
hij met hen voert:
„Een Antwerpse strijder komt erbij zit
ten. 'Hoe bevalt het hier?' vraag ik
hem. 'We worden niet meer onder
drukt', antwoordt hij. 'Werden jullie
dan onderdrukt in België7' vraag ik.
'Ben je serieusHet hoofddoekverbod,
het verbod op het dragen van een ni-
qab op straat, discriminatie op de ar
beidsmarkt, racisme bij de politie in
Antwerpen. En ons geloof wordt er
constant beledigd. Zelfs een hond zou
weglopen uit Antwerpen'
Vanuit zijn appartement dat uitkijkt op
een plein middenin de Brusselse wijk Molen
beek, zag de onderzoeker van de Universiteit
Antwerpen met eigen ogen hoe de buurjon
gens die er altijd rondhingen de afgelopen
twee jaar stuk voor stuk verdwenen. Vertrok
ken naar Syrië. AlDe'emeh, die aan een proef
schrift over westerse jihadgangers werkt,
vond dat er maar één manier is om echt uit
te zoeken waarom deze jongeren huis en
haard verlaten: door daar, aan het front, met
hen op te trekken en te praten.
Hij verblijft twee weken in een villa met
tientallen Belgische en Nederlandse strij
ders. Hun leven bestaat volgens AlDe'emeh
vooral uit veel praten en lezingen bijwonen,
duiken in het zwembad en samen fruit eten.
Vanuit hun eigen perceptie van geluk heb
ben ze er een beter leven. „Dit zijn jongens
die in Borgerhout of Arnhem bij hun ouders
op een klein kamertje wonen. Syrië is welis
waar oorlogsgebied, maar ze hoeven geen be
lasting te betalen, ze krijgen een auto, ze mo
gen in een villa wonen, hebben een vrouw
en krijgen op gezette tijden leefgeld." Af en
toe moeten ze ten strijde trekken, maar niet
zo vaak als iedereen denkt. Sommigen zijn
volgens hem helemaal niet van die helden
die echt graag naar het front gaan. „Als ze
zijn aangekomen, zetten ze twee uur later
wel trots een foto op Facebook waarop ze
met een kalasjnikov poseren. Dat is de identi
teit waar ze zo naar zochten. Hun droom is
de islamitische zwarte vlag op een kasteel te
planten en te zeggen: kijk, de moslims heb
ben hun eer in het Midden-Oosten her
steld."
De villa die hij regelmatig samen met de
Nederlandse en Belgische jihadisten bezocht
en die bekendstond als De Basis van de groe
pering Jahbat Al-Nusra is inmiddels kapotge
schoten. AlDe'emeh herkent het verwoeste
gebouw op de beelden uit Aleppo die tonen
hoe de Arnhemse jihadist die zichzelf Mu-
hajiri Shaam noemt, oproept tot 'een stevige
daad tegen Nederland'. De onderzoeker
heeft veel met deze jihadist gesproken, zegt
hij. „Die oproep moet je wel in de context
plaatsen. Hij is emotioneel. Deze jongen is
net gebombardeerd door de Amerikanen,
zonder protest van hun bondgenoten. Drie
van zijn vrienden zijn net omgekomen. Toen
ik in Syrië zat, richtte die jongen zich nog he
lemaal niet tegen het westen. Door de bom
bardementen zie je een kentering. Het wes
ten bombardeert nu zijn eigen kinderen."
Als sociaal-economische problemen het
enige motief zouden zijn om België en of Ne
derland te verruilen voor Syrië, dan zou half
Nederland en België nu leeg zijn, zegt de on
derzoeker. „Moslims moeten zich er niet van
distantiëren dat er ook islamitische drijfve
ren voor de gewapende jihad zijn. Volgens
de islam mogen moslims de wapens ter
hand nemen, als ze aangevallen of onder
drukt worden. Volgens het internationale
oorlogsrecht is dat even goed toegestaan. In
de meeste moskeeën in Europa, ook in Ne
derland, wordt na het vrijdaggebed in smeek
bedes Assad verketterd en vragen moslims
God om de Syriërs tegen dictator Assad te be
schermen. Dat is het goed recht van een
imam - er is daar ook veel onrecht - maar
dan moet je niet gek staan te kijken dat men
sen de koran vastnemen en zeggen: dan is
het voor mij dus toegestaan om te gaan vech
ten in Syrië."
Een groot probleem is volgens AlDe'emeh
dat imams niet goed overbrengen welke voor
waarden daarbij komen kijken. „Een voor
waarde is bijvoorbeeld dat hoe verder je
woont van het onrecht, hoe minder groot je
verantwoordelijkheid als moslim is. Dus de
verantwoordelijkheid van westerse jongeren
om broeders en zusters te helpen, ligt lager
dan die van jongeren uit Irak of Jordanië. We
ten de jongeren dat? Nee. Ze weten ook niet
dat sommigen in Syrië zich helemaal niet
aan de islam houden. In de Koran staat dat
God verscheidenheid heeft geschapen, maar
wat we zien in Irak en Syrië is dat verschei
denheid afgemaakt wordt." Natuurlijk wor
den er aan het front ook oorlogsmisdaden ge
pleegd, zegt hij. „Er is daar een gruwelijke
oorlog gaande waar iedereen oorlogsmisda
den begaat: IS, Jahbat al-Nusra, Syriëstrij-
ders, maar net zo goed Assad en de Koerden.
Op een bepaalde moment zitten ze zo diep
in de strijd, dat ze geen keuze meer hebben.
Hun ogen zijn verblind door de onrechtvaar
digheid van de vijand."
Als de imam relevante onderwerpen zou
behandelen, als hij een charismatisch va-
der-figuur zou zijn, zouden jongeren echt
wel naar hem gaan om vragen over de islam
te stellen, betoogt Montasser. „Die Syrië
gangers zijn niet van Pluto of Mars, het zijn
producten van onze samenleving. Ze zijn
hier opgegroeid en gevormd. De rol van de
moskee is het kanaliseren van de frustraties
van jongeren. Daarin hebben ze echter ver
zuimd. Ik zeg niet dat de onthoofding van Ja
mes Foley en wat daar nu in Syrië gebeurt de
schuld is van de imams, maar ze zijn wel
deels verantwoordelijk voor het vertrek van
hun eigen jongeren daarnaartoe. Daar heb
ben we als hele moslimgemeenschap verant
woordelijkheid voor. Veel moslims bidden
als kamelen. Ze staan op en knielen, zonder
te weten waarom. Ze reciteren, zonder dat ze
de achterliggende betekenis van die teksten
kennen. Omdat het niet goed is uitgelegd. Al
die jongeren hunkeren naar kennis, naar
maatschappelijke relevantie."
Hoewel ze het niet hardop zeggen, dro
men alle imams uiteindelijk van een kalifaat,
is de overtuiging van AlDe'emeh. „Een kali
faat is in wezen ook niet gelijk slecht. Toen
de joden werden bedreigd in Europa en ver
volgd zoals in Spanje tijdens de reconquista,
trokken ze naar het kalifaat van de Ottoma-
nen. Die beschermden hen juist. Alleen zit
je bij IS met een kalifaat dat is gebouwd op
uiterst radicale gronden, onder leiding van
religieus dogmatische en ultra-conservatieve
moslims. Het is de natte doom van miljoe
nen moslims dat er ooit weer een kalifaat
wordt hersteld. Ik kan er niet tegen dat ze
zeggen 'Nee, ik ben helemaal niet voor een
kalifaat', terwijl ze wel stiekem een grens
overschrijdend islamitisch rijk wensen. Al
leen dan niet zoals IS dat doet. Eigenlijk strij
den onze jongeren daar om de natte droom
van veel imams waar te maken."
Populisten hebben ook hun aandeel gehad
in het wegdrijven van de eigen jeugd, vindt
hij. „Door het geloof en de identiteit van die
jongeren constant aan te vallen, zonderen zij
zich nog meer af. Als de Nederlandse maat
schappij gezond was, gingen er niet zoveel
jongeren weg en waren ook niet zoveel men
sen ziek van die maatschappij." Aan de ande
re kant zouden de jongeren volgens hem ook
wel wat dankbaarder mogen zijn. Hij ver
baast zich over tieners en twintigers die
'Schijt aan dit land' roepen, terwijl hun va
der wel aan het eind van iedere maand zijn
uitkering van de Staat gaat ophalen. „Dank
baarheid is het begin. Dat je een auto steelt
van een autochtoon, werkt racisme in de
hand. Dat allochtone jongeren vrouwen op
straat naroepen, is heel erg. Het zorgt ervoor
dat autochtonen angst krijgen."
r
n Het kalifaat als droom
door Niki van der Naald en Cyril Rosman
