Twintig jaar geleden trad de Terneuzense
Sandra Roelofs in het huwelijk met de
Georgiër Mikheil Saakasjvili. Tien jaar later
werd haar man president en trouwde ze
ook met Georgië. De liefdevolle jaren leid
den in beide gevallen tot noodgedwongen
'scheidingen'. Al zijn die - zo verwacht de
voormalige 'first lady' - beide maar tijdelijk.
SPECTRUM 5
interview
Ze straalt sereniteit uit, zit
tend op de bank in het ap
partement van haar
ouders aan de Westerschel-
dedijk in Terneuzen. Haar
zachte stem klinkt - beïn
vloed door twintig jaar Ge-
orgie - een beetje zangerig, de klemtoon
van woorden ligt soms op een andere plek
dan waar ze die vroeger legde. Het klinkt
charmant. Sandra Roelofs is iemand bij
wie je je snel op je gemak voelt. Dat bete
kent niet dat ze niet heel duidelijk voor
haar mening uitkomt. Want daar deinst
Roelofs bepaald niet voor terug.
In Georgië werd ze, als vrouw van presi
dent Mikheil Saakasjvili, de afgelopen tien
jaar een bekendheid. In Nederland was ze
de laatste weken in het nieuws omdat tij
dens het Internationaal Documentaire Fes
tival Amsterdam (IDFA) de film 'Stand by
your President' in première ging. Die gaat
over haar laatste jaar als 'first lady' van Ge
orgië.
Die documentaire - die in maart in de Ne
derlandse bioscopen draait - geeft een bij
zonder inkijkje in het leven van de presi
dentsvrouw: ze switcht probleemloos tus
sen haar rol als liefdevolle moeder naar be
langrijkste vrouw van het land, en is het
ene moment op bezoek bij de Engelse ko
ningin en het volgende met haar ouders in
een vakantiehuisje in Cadzand-Bad. Regis
seur Ineke Smits legt ook de diepere tegen
stellingen bloot: de Sandra Roelofs die de
politieke ambities van haar man wil steu
nen, maar ook haar familie bij elkaar wil
houden. En de Sandra Roelofs die beseft
dat ze haar functie kan gebruiken om in
Georgië dingen te veranderen, maar die te
gelijkertijd weinig moet hebben van poli
tieke spelletjes.
In de documentaire is Roelofs opvallend
open - en daarmee kritisch - over haar
man, en over haar relatie met hem. In de
woonkamer van de Terneuzense flat
neemt ze net zo min een blad voor de
mond. „Politiek verandert alles", verzucht
ze tijdens het gesprek minstens drie keer.
De politiek veranderde bijvoorbeeld de
mens Mikheil Saakasjvili. Terwijl Roelofs
hem zo graag gehouden had zoals hij pak
weg twaalf jaar geleden was, als idealisti
sche oppositieleider. „Maar dat kon niet.
Vanaf het moment dat hij president werd,
heb ik me er bij neergelegd dat hij een deel
van zijn vaderschap zou besteden aan Geor
gië." Daar kwam bij dat het idealisme van
haar man door de jaren heen langzaam ver
anderde in hang naar macht. Zeker in de
laatste jaren van zijn presidentschap, waar
in de populariteit van Saakasjvili afkalfde,
moest Roelofs met lede ogen toezien hoe
haar man constant andere keuzes maakte
dan zij voor ogen had. Toch maakte ze haar
eigen keuzes, soms tot woede van haar
man. „'Wie denk je wel dat je bent', zei hij
hij wel eens tegen me als ik in het open
baar geen blad voor de mond nam. Maar ik
zei het dan toch. Ik wil mezelf niet verloo
chenen."
De Georgiërs hadden waarschijnlijk niet
anders verwacht van de Europese presi
dentsvrouw. Haar buitenlandse afkomst
was in politiek opzicht zowel een voordeel
als een nadeel, merkte Roelofs door de ja
ren heen. „De regering was pro-Europees,
en kon mij natuurlijk goed gebruiken als
uithangbord van het open, vrije Westen.
Maar juist daardoor had mijn invloed ook
z'n grenzen. Ik bleef uiteindelijk toch een
buitenstaander en dat peperde mijn man
me wel eens in. Op die momenten had het
wel geholpen als ik een Georgische was ge
weest. Ik zou willen dat hij vaker naar me
geluisterd had. Ik praatte immers met de
gewone mensen. Hij deed dat veel min
der."
Het presidentschap van haar man had niet
alleen gevolgen voor zijn persoonlijkheid;
het had ook invloed op de opvoeding van
hun kinderen. In de documentaire consta
teert oudste zoon Eduard dat zijn vader het
niet accepteert dat zijn zoon er soms een
andere mening op na houdt. „Daardoor
ben ik blijkbaar minder interessant voor
hem." Best hard, erkent Roelofs, die met
haar kinderen overigens Nederlands praat.
„Maar vergeet niet dat Eduard ook dingen
heeft kunnen doen die voor andere kinde
ren onbereikbaar zijn. Reizen, bijzondere
en interessante mensen ontmoeten, opge
voed worden in twee talen."
Voor jongste zoon Nikoesja, geboren toen
zijn vader al president was, is alles anders.
„Hij was het lievelingetje van de hele natie.
Toen hij geboren was, moesten we via de
kelder het ziekenhuis verlaten om de enor
me groep journalisten te ontlopen. Maar
voor hem is zijn vader altijd president ge
weest, zoals een anders vader timmerman
is. Nu is zijn vader geen president meer, en
we wonen ineens in een ander land, waar
hij geacht wordt voor zichzelf op te komen,
met tegenwind naar school te fietsen.
Dat is moeilijk voor een kind van net ne
gen." Roelofs valt even stil. „Hij heeft veel
trots in zich. Hij lijkt op z'n vader, weet je."
Roelofs en Saakasjvili groeiden geleidelijk
naar hun rol als president en 'first lady'.
Saakasjvili was immers eerst onder meer
parlementslid en minister. Maar het presi
dentschap, in 2004, veranderde natuurlijk
wel veel. Roelofs moest haar eigen rol bepa
len. „Ik heb mezelf toen voorgenomen: ik
ga niet alleen naast mijn man mooi zitten
Ik bleef uiteindelijk een
buitenstaander, en dat
peperde mijn echtgenoot
mij ook wel eens in
wezen. Ik had gestudeerd, ik wilde me ont
plooien." Roelofs was van haar tweede
thuisland gaan houden, en als presidents
vrouw kon ze daadwerkelijk iets verande
ren. Ze koos gezondheidszorg als speer
punt en richtte de stichting SOCO op. Die
steunt onder meer mobiele medische
teams op het platteland, en helpt kankerpa
tiënten en gehandicapte kinderen.
Met resultaat. De cijfers liegen niet: het aan
tal abortussen in Georgië is sinds de jaren
negentig met meer dan de helft afgeno
men. En automobilisten dragen nu, anders
dan voorheen, massaal autogordels. „Het
gaat beter, maar nog steeds niet heel goed",
constateert Roelofs. In die opmerking
schuilt meteen het gevoel van begrip dat
ze, naast teleurstelling, ook wel heeft voor
de mensen die haar man tijdens de verkie
zingen van vorig jaar niet langer steunden.
„Mijn echtgenoot heeft voor vooruitgang
gezorgd: er is de afgelopen tien jaar enorm
veel gebouwd, de economie heeft een
boost gehad. Maar anderzijds is er nog veel
armoede, er is nog corruptie en onrecht.
Wie niet meeging in die vooruitgang, is
dus alleen maar bozer geworden. En dat be
grijp ik wel."
Het relaas van Roelofs geeft een prachtig
kijkje achter de schermen. En daar passen
natuurlijk ook de verhalen bij over de be
kendheden die ze ontmoette. Ze schudt de
anekdotes zo uit haar mouw. Zoals die ont
moeting met de paus, waarop haar man vol
trots vertelt over de patroonheilige van zijn
land maar een bisschop zich naar haar toe
buigt om te vragen of haar man 'kan stop
pen met het vertellen van die onzin'. Of de
enorme lijst aan protocollen bij een bezoek
aan koningin Elisabeth. „Ik werd er doodze
nuwachtig van."
Het bezoek van George Bush aan Georgië:
ook leuk. „We zaten in zijn limousine -
want hij nam z'n eigen auto mee -en
Bush werd meteen informeel en heel ami
caal. 'Do you have kids, Mike?', vroeg hij
aan mijn man. Ik was toen net zwanger
van mijn tweede kind, maar dat was nog
heel pril, dus bijna niemand wist dat. 'De
tweede is onderweg', zei mijn man, tot
mijn verbazing. Bush zag mijn schrik en
riep vrolijk: 'Don't worry Sandra, I can
keep a secret'. En zo werd mijn zwanger
schap een staatsgeheim, haha."
Hoewel ze nu in Nederland verblijft, gaat
Roelofs nog regelmatig naar Georgië. „Ik
kan nog gewoon naar ons huis, al is daar
om politieke redenen beslag op gelegd. En
de stichting werkt ook gewoon door, al is
het lastiger dan voorheen: we moeten er
harder voor knokken. Maar we hebben
zo'n sterke basis gelegd voor een betere
volksgezondheid. Die mag echt niet weg
vallen." Al rest haar nu niets anders dan
een pas op de plaats. „Tegen mijn man lo
pen juridische procedures. Dat is natuurlijk
geen basis om je kind te laten opgroeien.
Een paar jaar, dan zijn we daar denk ik wel
weer met zijn allen." Ook haar man ver
langt daarnaar, zij het deels met een ander
doel. „Hij gaf les op de universiteit in
Boston, schrijft een boek en heeft een Insti
tuut voor Leiderschap in Washington opge
richt. Maar dat zijn maar zijsporen. Hij
heeft nog steeds politieke ambities. Ik zei
het al: macht is verslavend. Maar vergis je
niet: zijn ambitie komt voort uit liefde
voor zijn land." Punt is wel dat Roelofs het
een beetje gehad heeft met de politiek.
„Mijn man wil steeds maar dezelfde cd spe
len. Terwijl ik zeg: steek er eens een andere
in. Ik ben toe aan een nieuwe melodie."
ZATERDAG 20 DECEMBER 2014
Toe aan nieuwe melodie
door Martijn de Koning
Sandra Elisabeth Roelofs (1968)
groeit op in Terneuzen. Na haar mid
delbare schooltijd studeert ze in Brus
sel en Straatsburg. Daar ontmoet ze
begin jaren negentig de Georgische
student Mikheil Saakasjvili. Medio ja
ren negentig vestigt het paar zich in
Georgië. Daar wordt Saakasjvili onder
meer parlementslid en minister onder
president Sjevardnadze. Hij doet in
2003 met een eigen partij mee aan
de parlementsverkiezingen. Sjevard
nadze wint, maar hij ruimt na vreed
zame protesten over fraude het veld
(de Rozenrevolutie). Saakasjvili wordt
de nieuwe president en blijft dat twee
termijnen. In 2013 verliest hij de ver
kiezingen.
Roelofs en Saakasjvili hebben twee
zoons: Eduard (19) en Nikoesja (9).
Saakasjvili werkt in de Verenigde Sta
ten, waar hij zich voorbereid op een
terugkeer in Georgië. Eduard studeert
in de Verenigde Staten. Roelofs woont
met Nikoesja bij haar ouders in Ter
neuzen. Ze doet een thuisstudie via
de Universiteit van Londen, werkt
voor haar stichting SOCO en is
'board member' bij Global Fund, een
zorgorganisatie waarbij ze 22
Oost-Europese en Centraal-Aziatische
landen vertegenwoordigt
