Goes in het
centrum
DIZZIE 17
Architect Jos Jobse is 70 geworden en zet
een punt achter zijn carrière. Zijn
levenspartner Lilian Bos eert hem met een
boek, dat vandaag wordt gepresenteerd.
Nederlanders strijden tegen verandering
Over een vlinderkastje
ie zich in Zee
land be
weegt, komt
Jos Jobse te
gen. Het in
het oog sprin
gende kan-
toor van de Vlissingse woningbouwver
eniging l'Escaut, de wijk Papegaaien
burg in Vlissingen, de Edelstenenbuurt
in Middelburg, het wooncomplex met
de serre-achtige uitbouwen aan Boule
vard Bankert in Vlissingen, de kiosken
op de Markt in Middelburg, de installa
tiegebouwen van de Westerscheldetun-
nel in Terneuzen en Borsele, huizen in
Domburg en Zierikzee, bankfilialen in
Sluis, Bruinisse en Renesse, het met
sloop bedreigde sociaal-cultureel cen
trum Den Hoekzak in Oostburg. Het is
slechts een greep. Als architect heeft Job
se een stevige stempel gedrukt op archi
tectonisch Zeeland.
In het boek Jos Jobse, een lijn, een punt
komt de architect ruim in beeld. In een
interview, maar ook in gesprekken met
mensen die in zijn ontwerpen leven. Zo
als Gerard en Leny Miljoen, die in een
door Jobse ontworpen bungalow in
Veere wonen. Het is een breed gebouw
de woning met verspringende daklijnen
en gevels. In architectuurgidsen wordt
er de sticker 'structuralisme' opgeplakt.
Vlissingen keurde het ontwerp in 1980
meteen af. Veere was enthousiast, uitge
zonderd de toenmalige burgemeester
De Kam die als persoon probeerde de
bouw te verhinderen. „Na bijna veertig
jaar voelt het nog altijd als thuis", zegt
Leny. Op de vraag of dat de reden is dat
ze er na al die tijd nog steeds wonen,
antwoordt haar man Gerard ontken
nend. Ze zijn niet verhuisd, vertelt hij la
chend, „omdat het onverkoopbaar is."
Werken vanuit vaste vormen, bouwen
in harmonie met de natuur - dat zijn en
kele uitgangspunten van Jobse. En ook:
de mens en niet het bouwwerk staat
centraal. Er kwam ook (inter)nationale
erkenning. Hij werd uitgenodigd om
mee te werken aan een uitbreidingsplan
voor Zoetermeer. Jobse: „Nou, dan sta je
als simpele jongen uit Vlissingen toch
wel een paar weken te dansen. Ik was
uit het ei (genaamd Zeeland) gekropen,
kwam in aanraking met de grote archi
tecten en het leuke was: ze vonden
mijn ontwerpen goed."
Zijn zeventigste verjaardag afgelopen
november vindt hij een geschikt mo
ment om een punt achter zijn carrière
te zetten. Hij stopt ook met zijn werk
voor de Raad van Arbitrage voor bouw
bedrijven in Nederland. Alle tijd dus
om aan zijn eigen huis te klussen, mu
ziek te maken en te zeilen - om maar
meteen zijn grootste hobby's te noe
men.
Achter in het boek is voor de liefheb
bers een losse bouwplaat toegevoegd:
'bouw je eigen Jos Jobse'.
Ondanks de kosmische ti
tel Pier en oceaan voel je
je meteen thuis in deze
roman. Oek de Jong zorgde voor
de ideale achternamen: Wisse, Je-
remiasse, Jongepier, Kakebeeke,
Duvekot. De straatnamen klop
pen ook helemaal: Oostsingel,
Bergweg, Beestenmarkt. En na
tuurlijk spreekt men de juiste
taal. 'Ghosternokke, mensen, 't is
frisjes öh. Me zun 't vandaeghe
mae niet te lank maeke!' roept ie
mand. De hoofdpersoon krijgt
een welgemeend 'Nie verzupe,
eeh!' te horen als hij zwemt bij
het Sas. Het Goese Sas uiteraard.
Oek de Jong heeft méér geschre
ven, maar voor mij was hij altijd
de schrijver van één boek. Van Op
waaiende zomerjurken (1979), waar
in ook veel Goes en Sas zit. Het
klinkt misschien onaardig, maar
in 2012 maakte hij dat befaamde
werk met Pier en oceaan overbo
dig.
Goes mag dan het magische mid
delpunt van deze roman zijn, er
worden allerlei plaatsen in Zee
land aangedaan. We gaan naar
Vlissingen, we gaan naar Schou
wen, we gaan naar Domburg, 'een
kleine en oude badplaats' zegt de
schrijver er geheel overbodig bij,
een terugkerend euvel. Men had
drastisch kunnen schrappen in
het werk dat twee boeken vult,
bij elkaar achthonderd bladzijden.
Pier en oceaan komt pas na bladzij
de 214 op gang, vind ik, als de ver
huiswagen naar Zeeland voor
rijdt.
Aan de andere kant zijn het juist
op het eerste gezicht onbe
nullige details die de
kracht van deze roman be
palen. Je voelt bijna het
schrijnen, de pijnen waar
mee de schrijver in zijn ge
heugen heeft gewroet.
Eind jaren zestig, zaterdag
avond, dansles in het gym
lokaal van de kalende gym
leraar. Antropologie, niet
in een uithoek van een ver
continent, maar gewoon
in Goes: 'De meisjes zaten
aan de ene kant van de
zaal op houten banken, de
jongens stonden aan de an
dere kant in een rommeli
ge slagorde opgesteld'.
Abel Roorda, alter ego van
Oek de Jong, wordt op een dag
voorgehouden: 'Jij zit op het gym
nasium, als ik het goed heb begre
pen, jij hoort dagelijks over Athe
ne en Rome, maar over Zuid-Be
veland hebben ze je niks verteld.'
Het lijkt bijna of met deze roman
dit verzuim moest worden her
steld.
Wanneer er een Goese inburge-
ringtest bestond, was de lectuur
van Pier en oceaan verplicht.
VRIJDAG 19 DECEMBER 2014
HEIMWEELAND VAN JELTE WIERSMA
Jelte Wiersma (1983) zwierf voor Else
vier zes jaar lang door Nederland. Hoe
reageren Nederlanders op veranderin
gen in hun omgeving, dat was zijn be
langrijkste vraag. Zo tekent hij in Zee
land brede onvrede op over de distel,
die door de aanleg van 'nieuwe natuur'
volop vrijheid krijgt. In Renesse valt het
nieuwe steakhouse The Green Parrot in
de smaak. Retranchement worstelt met
vervlaamsing, en in Middelburg doen
de Rooseveltstudenten niet aan integra
tie. De reportages zijn gebundeld in
Heimweeland, reportages over de strijd van
Nederlanders tegen verandering (Uitgeverij
Elsevier, 14,95 euro)
TIJDSCHRIFT ZEELAND
In het tijdschrift Zeeland van het
Zeeuwsch Genootschap wordt aandacht
besteed aan het pas verworven vlinder
kastje van de Middelburgse boekbinder
Jacob Ehrlich. Verder: poëzie-beeldende
kunst van Nelleke Maljaars en Hella Jans
en artikelen over Elize Baart, Gommert
de Kok en loterijen in Aardenburg.
ZEEUWSE SCHRIJVERS
door Mario Molegraaf
Altijd thuis in een Jobse
door Jan van Damme
W
Oek de Jong (1952)
- Pier en oceaan
- Opwaaiende
zomerjurken
- Cirkel in het gras
- Hokwerda's kind
Jos Jobse:
een lijn, een punt
Redactie en
interviews door
Lilian Bos en
Hélène Damen
Vormgeving
Decreet
Fotografie
Carla Kesteloo
104 pagina's
24,90 euro
Presentatie vandaag
om 16.30 uur in de
Drvkkery
Middelburg
Architect Jos Jobse foto Carla Kesteloo
