Altijd maar weer die experts. Fotodetective
Hans Aarsman (63) speurt liever zelf naar de
waarheid. Daarvoor duikt hij vol overgave in
de cijfertjes. „Er wordt zo veel ongelooflijke
flauwekul over ons uitgestort."
2 SPECTRUM
interview
En zo staat hij dus te
turven bij de Piet
Heintunnel in Amster
dam, elke dag vijf mi
nuten. Hans Aarsman,
die alles zelf wil we
ten en dus alles zelf
moet meten. Hoeveel vrachtverkeer
gaat er door de tunnel in die vijf mi
nuten? Hij telt en verwerkt de resulta
ten in een grafiek. Wagentjes van de
stadsreiniging in de buurt rekent hij
niet mee, die vertroebelen het beeld.
Bestelwagens scoren één punt. Als er
reclame op staat tenminste, want dik
ke kans dat er anders alleen voor het
belastingvoordeel met een grijs kente
ken wordt gereden. Busjes twee pun
ten, echte vrachtwagens vier.
Hoe je je dan voelt, als je zo hardop
staat te turven: nul-één-vier, één-één
vier? Als je de resultaten via je smart-
phone naar jezelf mailt, want dan heb
je gelijk datum en tijdstip? Om de re
sultaten vervolgens met priegelig
handschrift in een schriftje te noteren
en via Twitter wereldkundig te ma
ken? Aarsman lacht. „Ja, stóm natuur
lijk, ontzettend stom. Maar je moet
het gewoon doen." Want de grafiek
die het resultaat is van het turven,
kan hij presenteren als zijn bewijs dat
Nederland uit de crisis aan het komen
is. De gestaag stijgende lijn: meer
vrachtvervoer, dus de markt trekt aan.
66 Er worden de hele tijd
experts opgevoerd.
Maar wat fs een expert
eigenlijk?
fel
a
S
5!
tü
Hij is een onwaarschijnlijke theater
maker, de biochemicus/neerlandicus
die fotograaf werd en (toneelschrij
ver en toen 'fotodetective' met sinds
2004 een wekelijkse plek in de Volks
krant. Hij maakt er op toneel een
sport van om niet officieel op te ko
men, maar en passant te beginnen. Zo
als hij ook moeite heeft met applaus
nemen en daar dus gewoon doorheen
kletst. Zijn lezingen liepen steeds ver
der uit en het zinderde in de zaal. Het
leek hem spannend in z'n eentje in an
derhalf uur zijn gedachtenwereld over
te brengen.
In zijn voorstelling Zelf weten telt,
meet en rekent hij voor vanuit zijn
even tegendraadse als aanstekelijke lo
gica. Een pleidooi voor zélf onderzoe
ken en niet de cijfers en beweringen
van de 'experts' voor zoete koek slik
ken. CBS, SCP, al die onderzoeken en
conclusies. „Er wordt zó ongelooflijk
veel flauwekul over ons uitgestort. Er
worden de hele tijd experts opge
voerd. Kijk, 'professor doctor' in het
een of ander, daar zit nog enige con
trole op. Maar wat is een expert eigen
lijk?"
Dan is hij óók een expert. Op het ge
bied van grote borsten in de Flevopol-
der bijvoorbeeld, het gebruik van bij
voeglijke naamwoorden op Funda, de
frequentie van lachende gezichten in
Ouders van Nu. Daar heeft hij onder
zoek naar gedaan. Of de crisis. Vracht
wagens tellen, had hij bedacht: die ver
voeren dingen die verkocht worden
en geven een beeld van de handel. En
dan zie je, met maandenlang vijf mi
nuten tellen, een stijgende lijn; de
enorme dip in augustus is het gevolg
van de sluiting van de tunnel voor
wegwerkzaamheden. Ja mensen, we
beginnen uit de crisis te komen. Als je
het niet gelooft, dan pakt hij de cijfers
er wel even bij.
De locatie van het interview is het
Amsterdamse Lloyds Hotel. Wereldho
tel, zegt hij handenwrijvend, en zo'n
beetje naast de deur. Altijd weet hij
het zo te manipuleren dat hij daar te
rechtkomt. Voor gesprekken, voor als
hij op de foto moet. Het management
van het hotel doet niet moeilijk en zo
heeft hij veel van de kamers van bin
nen gezien. Lekker languit liggen op
zo'n bed.
Vandaag wil de fotograaf hem op de
kade, in de wind, een wat hachelijke
positie op een paaltje in het water.
Wat zou hij, als de detective die het
verhaal achter de beelden zoekt, al op
voorhand kunnen zeggen over dit por
tret? Dat het kunstlicht een enorme
vlucht heeft genomen, ook bij buiten
fotografie. „En dat veel mannen van
middelbare leeftijd ineens van die op
vallende sokken aanhebben. Zeker
een jongere vriendin." Lacht: „Inder
daad! En ja, zij heeft ze ook gekocht."
Was hij biochemicus gebleven als on
derdeeltje van een onderdeeltje van
een onderdeeltje van een groter onder
zoek in het laboratorium, dan had hij
nu zo'n beetje met pensioen gemoe
ten zoals zijn collega's van toen. Maar
hij vond het er saai, er werden te wei
nig ontdekkingen gedaan.
Terwijl hij nu zit te kirren
van plezier als hij weer
wat heeft gevonden. Of
dat nou is, als hij met een
loepje in zijn hand foto's
bekijkt voor de krant of met tellen be
vestigt wat hij eigenlijk al wist. De
vorm doet er niet toe. Het is wat Aars
man de 'modus veldwerk' noemt. Hij
vraagt zich af hoe dingen werken.
Met zijn onderzoeken vindt hij ant
woorden. Het is zijn houvast, zijn ma
nier om greep te krijgen op de wereld.
Structuur aanbrengen, verbanden
zien.
Als twitteraars zieken over zijn achter
naam waarover het op de lagere
school ook pesten geblazen was, on
derzoekt hij hoe oud die twitteraars
zijn. Of ze man zijn of vrouw, hoeveel
volgers ze hebben, hoeveel tweets.
Blijken het overwegend sneue oudere
mannen zonder gevoel voor humor
die door bijna niemand worden ge
volgd.
„Alle dingen waar je bang voor bent
66 Alle dingen waar
je bang voor bent,
kun je cijfermatig
de kop inslaan
M
of die je tegenstaan, kun je cijfermatig
de kop inslaan, zodat de wolken weg
trekken. Als je jezelf in een groter ver
band plaatst, wordt je ego kleiner. Én
je bent blij, als er weer wat vervelends
gebeurt. Want dan heb je daar weer
wat aan voor je onderzoek."
Maar om te beginnen is het leuk, hij
doet het vooral voor de de lol. Waar je
ook bent, je hebt altijd wat te doen.
„Ik verveel me nooit, hoef niet meer
op vakantie. De wereld is duizend
maal leuker, als je maar goed oplet. Ik
vraag me ook nooit af of het zin heeft
of belangrijk is. Ik wil het resultaat
geen rol geven. Want dat staat altijd
voorop. Dan wordt de vraag gesteld:
wat kunnen we ermee? En vooral: wat
kunnen we ermee verdienen?"
Out of the box denken, dat is de hip
pe term van het moment. Even out of
the box denken om een probleem op
te lossen, een plan van aanpak te ma
ken. „Ik zie dan zo'n weekend voor
me, een bedrijfsuitje, met een wijntje
erbij. Maar ook dat is heel resultaatge
richt. Ik heb er ook wel eens aan mee
gedaan. En ik vond het vooral heel be
vestigend voor de box. Even eruit, en
dan daarna gauw weer allemaal erin.
Ik zit nooit in een doos."
Aarsman werd fotojournalist, maakte
opvallende boeken. Maar begin jaren
negentig stopte hij met fotograferen,
hij vond zijn eigen aanbod niet inte
ressant genoeg. De inspiratie kwam,
toen hij een paar dagen in Gent was,
zich stierlijk verveelde en Sherlock
Holmes ging lezen op zijn hotelka
mer. Hij bedacht: die Holmes-metho
de - als je goed nadenkt, kun je alles
van de wereld begrijpen - is ook toe
pasbaar op foto's. „En op andermans
foto's valt veel meer te ontdekken. Zo
kom je op plekken waar je niet kunt
komen, in tijden waarin je niet kunt
zijn. Een foto is een stukje wereld dat
stilstaat en waarin je rustig kunt zien
wat er te zien valt."
Hoogbegaafd is hij niet, wiskunde
houdt ook bij hem op een zeker mo
ment op. Maar hij is nieuwsgierig. En
als hij iets wil weten, bijt hij zich vast.
Als jongetje was hij al druk bezig met
de waarom-vraag, terwijl zijn twee
jaar jongere broer met vriendjes bui
ten speelde. Slagersgezin aan de Am
sterdamse Hoofdweg. „Een midden
standsmilieu, iedereen wilde stijgen.
Ik was een vooruitgeschoven post. Ik
kon het beste leren, dus ik moest arts
worden." Dat is waar hij nu op is uit
gekomen. „Dat uitpuzzelen wat ik nu
doe, is een diagnose stellen. Ik bén
een soort arts geworden. Niet van zie
ke mensen, maar van de omgeving."
Tellen,
meten en
rekenen
door Marjolijn de Cocq
loc
Jt>
So
?o
<0
60
TO
tfO
VRACHTVERVOER P/ET HE/MTON/IEL HHsiEkpPh
maasU - ofprfa* 1o/q
/L/-/T uur
/I* UUr
16-11 Uur
hi-ii uur
MRT
ffPR MEI
Dllfl
TRück
0USDÊ
Vftfj
VRIK ff T EeMtieDEtJ
Q pf-i
Z fmt
pni
f)06
SePr OkT Zö/y
TBLtmEeU WBHKM6êtJ
S H/hiüTBrJ MM 6
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
