In Zeeuws
water
DIZZIE 17
recensie Vierhonderd jaar Doopsgezinde
Gemeente Aardenburg. In het jubileum
boek komt het beeld van een tolerante en
betrokken geloofsgemeenschap naar voren.
Carmen Sylva
Intiem beeld van een gereformeerde familie
Verbitterde KNIL-soldaat
IJ)
De Dopers zijn een
goed en klein be
waard geheim. In
Zeeuws-Vlaanderen
is Aardenburg het
centrum van de ge
loofsgemeenschap.
Al vier eeuwen lang. Dat wordt deze
maand herdacht en gevierd. André Bau-
wens en Estelle Siegers Helsen schreven
het jubileumboek Dopers leven. Vierhon
derd jaar Doopsgezinde Gemeente Aarden
burg. Met de historie en met interviews
met veertien bejaarde leden en vrien
den.
Afgelopen zaterdag was er een presenta
tie voor het historisch genootschap van
de doopsgezinden. Uit heel het land ver
zamelden zich leden in hotel De Roode
Leeuw in Aardenburg. Het gezelschap
was - voorzichtig geformuleerd - niet
piep. Herman Bakker uit Aardenburg
onderstreepte dat nog eens. Hij is zeven
tig jaar en daarmee het op één na jong
ste lid van de Doopsgezinde Gemeente
in zijn regio.
André Bauwens (Oostburg 1953) is een
pijler van de Heemkundige Kring West-
Zeeuws-Vlaanderen en publiceert met
enige regelmaat over de regio. Voor de
geschiedenis van de Doopsgezinde Ge
meente van Aardenburg lijkt hij dan
ook bij uitstek de man. In zijn hoofd
stuk verhaalt hij over het ontstaan van
de eerste doperse bewegingen, de Tach
tigjarige Oorlog, de vestiging in de Bie
zen, de onderdrukking en vervolging,
hoe de Wederdopers Mennonieten wer
den, de berenning van Aardenburg in
1672. Na dat jaar namen de conflicten af
en raakten de dopers ingeburgerd. Voor
het jaar 1792 kan worden vastgesteld:
'De doopsgezinden waren geëmanci
peerd tot volwaardige burgers'. Het va
kantie- en conferentieoord Van Eeghen-
huis speelde van 1965 tot 1989 een bete
kenisvolle rol in de gemeenschap.
Het heden krijgt in het boek wat weinig
aandacht. Misschien was het ook een
idee geweest om de predikanten meer
vlees op de botten te geven. Zij zijn -
goed of slecht functionerend - het ge
zicht van de geloofsgemeenschap.
In de interviews van Estelle Siegers Hel
sen (Mol 1965) blijken alle dopers daden
boven woorden te stellen, voor een vrije
invulling van hun geloof te kiezen en
hun kerk als een veilig en warm thuis te
beschouwen. Tini Groenhof (1923) zegt
het zo: „Ik probeer naar het 'bord' te le
ven: 'Dopen wat mondig is; spreken wat
bondig is. Vrij in 't christelijk geloven;
daden gaan woorden te boven'."
Wat mij betreft: zo'n kerkgenootschap
gun je jonge aanwas.
ie over Zoutelande
dicht, heeft onmiddel
lijk mijn belangstel
ling. Zoutelande, oord van mijn
zomerse jeugdherinne
ringen. Vandaar dat ik
veel meer meen te zien
dan er eigenlijk in Hans
van de Waarsenburgs
reeks 'Zoutelandse Zich
ten' zit. We gingen naar
een van de huisjes op
het terrein 'Zee, bos,
duin en meisjes'. Nee,
dat laatste woord bouwt
mijn geheugen erbij.
Maar ze waren er wel,
naast zee, bos en duin:
meisjes. Dat ene meisje
vooral, Anja, een van
mijn eerste liefdes, al
heeft ze van die verplet
terende gevoelens nooit geweten.
Ik nam me voor: volgend jaar zeg
ik het. De nieuwe zomer in Zoute
lande kwam, zij was er ook weer.
Met aan haar zijde ineens een
vriend van liefst dertien, voorzien
van een kop zoals je ze verder al
leen in Opsporing verzocht ziet. Ik,
de kleuter van elf, zweeg voor
goed. Tot vandaag dan, dankzij
het weerzien met de 'Zoutelandse
Zichten' uit de bundel Zeeschap
pen (1981), een voor heel het
oeuvre van deze dichter verhelde
rende titel.
Hans van de Waarsenburg, een
Brabander met veel hart voor Zee
land, begon zijn literaire loop
baan met politieke poëzie. 'Powe-
zi' noemde hij het zelf, want ook
via zijn spelling toonde hij de we
reld wie hij was. Met innige deel
neming, uiteraard uit 1968, bevat
onder meer een 'passiefisties ge
dicht' waarin hij 'prinsiepiejeel'
doet. Later komen dus de zee
schappen, bijvoorbeeld in een
mooie cyclus 'Zilt land': de dich
ter zwom in zee en proefde 'het
zoute zoet in zeeuws water
dreef hij/ eigen dromen binnen.'
De bundel Schaduwgrens (2012) be
vat een reeks 'Dreischor' met dui
zelingwekkende wendingen als:
'Schorblauw tuimelt uit de lucht'.
Volop zee en Zeeland vinden we
ook in Wie hier nog komt (2009).
Zijn band met de provincie was
in 1994 bekrachtigd met een uitga
ve in de Slibreeks. Villa Carmen
Sylva heette het boekje, ver
noemd naar de Domburgse villa,
ooit bewoond door een Roemeen
se koningin. In Zeeschappen lazen
we ook al over dit huis 'dat rust
op oude adel,/ duin en wind.' De
auteur heeft voorin de bundel
met de 'Zoutelandse Zichten'
'voor Riët' gezet. 'En ook voor An
ja', mompel ik onwillekeurig,
even terug in die zinderende Zou
telandse zomer, zout en zoet.
VRIJDAG 5 DECEMBER 2014
ARCHIEF VAN HET KONINKLIJK ZEEUWSCH GENOOTSCHAP
Het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen publiceert onder de
titel 'Archief een 'wetenschappelijk jaar
boek'. Onlangs verscheen het Archief
2013. De integrale weergave van het 'me
moriaal' van Maria de Fraeye (1605-
1682) vormt daarin het belangrijkste on
derdeel. Het Genootschap verwierf het
handschrift in 2010. Maria was kleindoch
tervan koopman Johan Radermacherde
Oude (1538-1617) en was gehuwd met
predikant Willem Thielen (1596-1638).
Het memoriaal persoonlijke aantekenin
gen. Zo krijgt de lezer een intiem beeld
van een welvarende, gereformeerde fami
lie in 17e-eeuws Middelburg.
GESLOTEN KOFFERS
Sylvia Pessireron (1959) schrijft Molukse
romans. Ze groeide op in het Ambone-
zenwoonoord De Haven in Breskens. In
2012 debuteerde ze met De verzwegen sol
daat. Nu ligt er het boek Gesloten koffers
(19,95 euro). Over de Molukse KNIL-sol-
daat Itja Hatuopar, die zich weggestopt
voelt in een barakkenkamp in de Betuwe.
door Mario Molegraaf
Dominee Marijn Vermet in de Doopsgezinde kerk in Aardenburg. foto Mark Neelemans
Daden boven woorden
door Jan van Damme
André Bauwens en Estelle Siegers Helsen:
Dopers leven. Vierhonderd jaar Doopsgezin
de Gemeente Aardenburg
- nummer 5 in Doopse Documentaire Reeks,
96 pagina's, 16 euro
w
Villa Carmen Sylva
Zeeschappen
Schaduwgrens
Hans van de
Waarsenburg
(1943)
SYLVIA PESSIRERON
Dopers leven
Dopers leven
André Bauwens en
Estelle Siegers Helsen
96 pagina's
16,- euro
Doopse Documentaire
Reeks, nummer 5
