Dieren in
schoonheid
verzand
m
Dizzieni
Niet 'Je main-
tiendrai',
maar 'Moet
kunnen' zou
de wapen
spreuk van
Nederland
moeten zijn.
In een bij vla
gen hilarisch
boek legt
Herman Pleij
uit waarom.
14 DIZZIE
Vul je eigen digitale
boekenplank op Dizzie
Pubers prikkelen
om boek te lezen
Vier auteurs en
hun chapbooks
Je hebt van die boeken waar je je
niet meteen raad mee weet. Zijn
ze leuk, interessant, mooi, eigen
tijds? Of is het tegendeel waar: zit
je opgescheept met een saai boek,
helemaal niet mooi, nog minder
leuk en evenmin actueel? Het die
renboek van Katie Scott en Jenny
Broom stelt je nadrukkelijk voor
deze dilemma's. Bij eerste be
schouwing denk je een prachtig
uitgevoerd boekwerk in handen
te hebben. Barstensvol informatie
en met liefst 200 fraaie illustraties
van dieren. Precies wat de onderti
tel zegt: een fascinerende reis
door het dierenrijk. Het boek is
op groot formaat uitgevoerd, zo
dat er alle ruimte is voor een
fraaie presentatie van informatie
en illustraties.
Neem je voor de tweede keer het
boek ter hand, dan beginnen an
dere zaken op te vallen. De illus
traties blijven in het oog sprin
gen. Wat een werk moet dat zijn
geweest: zo gedetail
leerd. Maar wat ook op
valt, is dat ze zo ouder
wets aan doen. Door de
wat fletse kleuren en
door de grauwe achter
grond die de pagina's
meekregen. Alsof je
een boek uit de eerste
helft van de vorige
eeuw in handen hebt.
Wat ook opvalt, is de
uitgebreidheid van de
beschreven dieren en
de wijze waarop ze zijn
gerubriceerd: ongewer-
velden, vissen; amfibie
ën; reptielen; vogels en
zoogdieren. Het lijkt
wel een wetenschappe
lijk boek.
En dat is precies waar
je al snel op uitkomt:
dit boek is geschreven voor de
(paar) echte liefhebbers. Voor kin
deren van 4 tot 12, zoals het wordt
gepresenteerd? Alleen als ze echt
willen weten dat diep in de zee
de Chthamalus fragilis leeft, een
zeepok met een doorsnee van ne
gen millimeter, die hermafrodiet
kan zijn. In het voorwoord ko
men woorden voor als geëvolu
eerd en biodiversiteit. Bovendien
krijgt de lezer opdrachten: 'bestu
deer elk collectiestuk grondig'.
Kortom: je krijgt er jeuk van; het
is alsof je op school zit. Het dieren
boek blijft daardoor steken in de al
lerbeste bedoelingen.
Hij herinnert het zich nog
als de dag van gisteren.
Hoe zijn opoe in Wier
den op zondag de vitra
ge iets wegtrok en dan
wees op een voorbij
gaand groepje mensen.
„Roomsen. Alsof een zeldzaam soort amfi
bieën het huis passeerde."
Herman Pleij, in zijn woning in Bussum,
kan er zestig jaar later wel om lachen. De
herinneringen aan Wierden zijn hem dier
baar. Als kind bracht hij er in de jaren 50
en 60 lange vakanties door. „Mijn vader
kwam er vandaan. Hij was de zoon van de
plaatselijke schilder en caféhouder. Een
wonderlijke combinatie, maar in die tijd
heel normaal. Terwijl mijn grootvader op
de ladder stond, runde grootmoeder het ca
fé." Het pand aan de markt staat er nog al
tijd.
„Het is nu een restaurant. Ik heb er wei
eens gegeten. Heel herkenbaar. Eens per
jaar was er een grote veemarkt. Dan zat de
kroeg stampvol. Twee borrels per klant,
niet meer. Dat was bij een gereformeerd ca
fé gebruikelijk."
Herman Pleij (71). Emeritus hoogleraar his
torische Nederlandse letterkunde. Publi
cist. En ook cultuurhistoricus en publicist.
In zijn nieuwste boek Moet kunnen laat hij
zich opnieuw in de rol zien waarin het gro
te publiek hem de laatste jaren heeft leren
kennen: als exegeet van vaderlandse volks
gebruiken en kenner van typisch Neder
landse tradities, van het poldermodel en
Sinterklaas tot het inmiddels alom tegen
woordige Oranje-gevoel.
„Buitenlanders denken vaak dat wij ex
treem nationalistisch zijn. In werkelijkheid
is dat niet het geval. Nederlanders zijn juist
extreem individualistisch. Afgezien van die
rare, atypische periode rond koning Wil
lem I is er hier nooit één persoon de baas
geweest. Achter de dijken was sinds de late
middeleeuwen de macht per definitie ge
spreid.
„Helden worden bij ons niet vereerd en in
ons volkslied wordt hoofdzakelijk ge
klaagd. Ruziemaken doen we graag, maar
uiteindelijk wordt alles aan tafel opgelost.
Dat is ook het beeld dat je ziet bij onze talk
shows: in het buitenland zie je een intervie
wer met naast hem een gast, bij ons zit ie
dereen aan tafel."
In Moet kunnen schetst hij op soms hilari-
INTERVIEW
sche wijze de beelden zoals die in binnen-
en buitenland van Nederland en de Neder
landers bestaan, vanaf de late middeleeu
wen tot nu. Oude reisverslagen, schilde
rijen, pseudohistorische teksten over de Ba
taven, maar ook reclameuitingen van Al-
bert Heijn en persoonlijke observaties zo
als die uit zijn eigen familiegeschiedenis
vormen het bronnenmateriaal waaruit hij
put.
„In feite gaat het om een reeks persoonlij
ke, nogal speculatieve essays. Ik probeer
dingen te verbinden, lange lijnen te trek
ken in de geschiedenis. Mensen hebben de
neiging grote, schokkende gebeurtenissen
aan te wijzen als momenten van grote ver
andering, maar niets is minder waar. Na de
moorden op Pim Fortuyn en Theo van
Gogh is niet opeens alles veranderd. Als je
goed kijkt, zie je dat Nederland juist heel
taaie tradities kent die al eeuwenlang be
staan. Tradities die sterk genoeg zijn om
grote schokken op te vangen en die slechts
langzaam veranderen.
„Wat wij als typisch Nederlandse eigen
schappen zien (hard werken, zelf bepalen
wat goed is, voor jezelf kunnen zorgen, zui
nigheid, doe maar gewoon) kwam in feite
al in de middeleeuwen voor.
„Ik denk dat de Nederlandse samenleving
zoals wij die kennen, in zekere zin onder
druk staat. Op dit moment gaan er te veel
grote dingen mis. De zorg, de Fyra, fusies
in het onderwijs, de introductie van Ameri
kaanse managementsystemen die ons we
zensvreemd zijn: het zorgt allemaal voor
onrust. Als een organisatie te groot wordt,
verliest de top het contact met de werk
vloer. We zijn in dit land heel goed in het
ontwikkelen van ideeën, maar minder in
de uitvoering daarvan. Dan ontstaan er
meestal toch weer ruzies en oefenen we te
weinig controle uit. Dat zie je nu op een he
leboel terreinen gebeuren."
Toch is hij niet bezorgd. „Er gaat gewoon
ook veel goed. De integratie van buitenlan
ders bijvoorbeeld. Dan kun je schreeuwen
dat ze hun bikinilijn moeten scheren, maar
de werkelijkheid is dat hun integratie aan
merkelijk sneller en beter verloopt dan bij
voorbeeld die van de katholieken. Veertig
jaar geleden waren buitenlanders nog
schoonmaker, zanger, werkeloos of, in een
enkel geval, voetballer. Nu zijn ze advocaat,
maatschappelijk werker, chirurg of zelfs
burgemeester van de tweede stad van Ne-
Dizzie is hét online boekenplatform
van deze krant en staat vol nieuws, re
censies, interviews en informatie.
Markeer de boeken die je wilt lezen,
houd digitale boekenplanken bij en
koop boeken online op Dizzie.nl.
Ca naar Dizzie.nl
RECENSIE
BLOG
Hoe krijg je een 15-jarige jongen
met zijn smartphone en games
voor de Xbox One aan het lezen?
Raadpleeg op Dizzie.nl de recensie
van Het fregatschip Johanna Maria
van Arthur van Schendel.
Vier schrijvers presenteerden tijdens
het jaarlijkse Wintertuinfestival in Nij
megen hun chapbooks. Dat zijn klei
ne publicaties waarin auteurs een
voorproefje geven. Recensent Merel
Dado blogt erover op Dizzie.nl
KINDERBOEK
door Rob Krabben
EERSTE
TWEEDE
DERDE
Het dierenboek
Het dierenboek
Katie Scott en
Jenny Broom
108 blz
Lannoo
19,99 euro
Het
Nederland
van
Herman Pleij
door Herman Haverkate
Het fregatschip
Johanna Maria
Arthur
Schendel
