Poolcirkel Express
Grootst
18 19 ZWEDEN EN NOORWEGEN
Brandenburger Tor gezien? Unter den Linden ervaren? Wie metropool Berlijn dieper wil
doorgronden, kan zich aansluiten bij een Free Tour. Een avontuur dat een inkijkje biedt
in de Berlijnse underground die voortdurend strijd levert met 'het grote geld'.
25 DUBAI LUCHTHAVEN
Nu we toch in Mitte zijn, laat Ala-
na ons Haus Schwarzenberg zien.
Het kunstenaarsbolwerk is één
van de laatste overblijfsels in dit
gebied van de wilde jaren negen
tig. Dit met graffiti overgoten
broeinest kan alleen bestaan door
dat een naastgelegen museum
zich als beschermheer opwerpt.
Alana geeft en passant een college
WAAR EN WAT
over street-art en graffiti. Figuren
die op de muren van Schwarzen
berg staan, tref je overal aan in de
Duitse hoofdstad. Zoals de kunst
van ALIAS, die alleen bekend is
onder zijn pseudoniem. Hij plakt
zijn politiek geladen stencils, die
meestal kinderen afbeelden, laag
bij de grond zodat ze ook opval
len bij kinderen. Hij mag Micro-
soft-topman Bill Gates tot zijn
fans rekenen. Een andere beroem
de graffiti-artiest is Mr. Six, die op
tienduizenden plekken in de stad
slechts een '6' heeft afgebeeld.
We gaan per U-Bahn naar de
roemruchte wijk Kreuzberg. Gele
gen in het voormalige Westen,
maar tot 1989 aan drie kanten om
muurd. De wijk gold als afvoer-
putje van West-Berlijn en werd
vooral bevolkt door gastarbeiders
en links-radicalen. Schotelanten
nes en rijkelijk van graffiti voor
ziene muren zijn hier stille getui
gen van. Nog steeds ademt de
wijk een anarcho-sfeer. Je treft er
geen internationale ketens aan.
Al wandelend bereiken we de
Spree, de rivier die de grens tus
sen Kreuzberg en Friedrichshain
markeert. Vanaf de Schilling-
brücke valt de tekst op die graffi
ti-artiesten op het pand aan de
overzijde hebben aangebracht:
'Fuck Off Media Spree'. Dat ver
wijst naar ontwikkelingen aan de
Oostelijke Spree-oever, waar veel
al mediagerelateerde bedrijven
kantoorkolossen laten bouwen.
Zo huist muzieklabel Universal er
en zendt MTV Europe uit vanaf
deze plek. In 2008 opende hier O2
World, een indoorstadion waar gi
ganten als Metallica en Bob Dylan
hebben gespeeld. Toch was de
wijk hier niet verheugd over, niet
in de laatste plaats omdat het ge
bouw het adembenemende uit
zicht vanaf de Warschauer Brücke
richting Alexanderplatz heeft ont
nomen. De verrekijkers die op de
brug zijn gemonteerd, staan er
verloren bij.
Maar wat meer steekt, is dat cultu
rele vrijplaatsen annex beachbars
langs de Spree onder druk staan.
De wereldwijd bekende alternatie
ve beachbar YAAM moest voor
zijn toekomst vrezen omdat een
investeerder de grond opeiste. Af
gelopen voorjaar is de club ver
huisd naar een andere plek, wel
vlakbij de Schillingbrücke. „De
haast failliete stad Berlijn staat
voor een dilemma", legt Alana
uit. „Enerzijds is men blij met in
vesteerders, anderzijds trekken de
culturele vrijplaatsen toeristen en
daar moet de stad het in econo
misch opzicht juist van hebben."
Onze tocht eindigt bij YAAM. We
nemen afscheid van Alana. Op lo
me reggae-klanken en onder het
genot van een biertje staren we in
de verte, waar draaiende bouwkra-
nen symbool staan voor een dyna
mische stad die zichzelf treffend
afficheert als 'poor but sexy'.
e stad Berlijn
werkt als een mag
neet op jongeren
en creatievelin-
gen. Er hangt een
sfeer van onbe
grensde mogelijk
heden, er is ruimte en het leven is
er relatief goedkoop. De puinho
pen van de Berlijnse geschiedenis
zijn vruchtbare grond gebleken
voor een roemruchte alternatieve
scene. Het alternatieve Berlijn is
uitgegroeid tot een dusdanig feno
meen dat er nu georganiseerde
Free Tours zijn die toeristen laten
kennismaken met de (subculture
le ziel van de stad.
Wij laten ons op sleeptouw ne
men door Alana, een jonge, Ierse
kunstenares die zich enkele jaren
geleden vanuit 'saai Parijs' in 'dy
namisch Berlijn' vestigde. Zij is
verbonden aan Alternative Berlin
Tours. Met de overwegend jonge
groep, bestaande uit onder ande
ren een Canadese, een Italiaan en
een jong Engels stel, reizen we
per S-Bahn naar Alexanderplatz,
waar de tour begint.
Alana legt voor de zekerheid uit
dat een Free Tour niet betekent
dat de tocht gratis is. We mogen
na afloop een vrije gift doneren.
De kunstenares zet koers richting
Hackescher Markt, maar veront
schuldigt zich daar meteen voor.
De Hackescher Markt, gelegen in
de voorheen Oost-Berlijnse wijk
Mitte, was tien, vijftien jaar gele
den nog hip en wild, maar is in
middels opgeslokt door investeer
ders, grote merken en populaire
horeca. Niets herinnert nog aan
de dagen na de val van de Muur -
deze maand 25 jaar geleden - toen
krakers, avonturiers en kunste
naars vervallen gebouwen betrok
ken en er ateliers en alternatieve
bars inrichtten.
In het kielzog van deze groep tro-
ken jongeren en'Studenten naar
Mitte, waardoor de wijk ging brui
sen. Dit trok de aandacht van in
vesteerders, die ervoor zorgden
dat de huizenprijzen stegen en de
wijk alleen nog betaalbaar werd
voor yuppen en bedrijven. De al
ternatieve scene verlegde zijn aan
dacht naar de nog oostelijker gele
gen wijken Prenzlauer Berg en
Friedrichshain, waar zich daarna
hetzelfde patroon ontrolde.
Media
Kft/e g
Reizen
W'-r
De afstand van Utrecht naar Ber
lijn per auto is 637 kilometer.
Vliegen kan onder meer vanaf
Schiphol, met KLM en Easyjet.
De Free Tours in Berlijn zijn da
gelijks om 11.00 en 13.00 uur
vanaf Alexanderplatz, onder de
Fernsehturm, bij Starbucks. Zie
ook www.alternativeberlin.com.
Toeristische info over Duitsland:
www.germany.travel/nl.
Voorbeelden van Berlijnse street-
art. De beroemde quote 'Poor but
sexy' is afkomstig van burgemees
ter Klaus Wowereit. foto's PR
door Niek Megens
