SPECTRUM 7
Heftig om
te zien dat
zulke jonge
kinderen
alleen op
zichzelf
moeten
vertrouwen
test afneemt. Een psycholoog die naar
je verhaal luistert. Aan de muren han
gen cartoons waarop wordt uitgelegd
dat je van kletsen met je vrienden
geen aids krijgt. Maar van vieze naal
den of onbeschermde seks wél. In de
opvanghuizen zijn medicijnen, óók
anti-aidscocktails, beschikbaar.
De 15-jarige Mikaela woont in zo'n
pand. Over het verleden geen woord.
Of ze besmet is met hiv krijgen we
niet te horen. Wel legt ze uit dat ze be
roepsfotograaf wil worden. Zo kan ze
de tijd achter zich laten dat zij, samen
met haar twee jaar oudere zus Kris-
tina, onder een stuk karton op straat
leefde terwijl moeder naar Rusland
vertrok.
Mikaela leeft in feite in een weeshuis,
ook al is ze geen wees. Ze is opmerke
lijk klein voor haar leeftijd. Beleefd
vertelt ze aan het bezoek uit Neder
land dat ze gewoon naar school gaat.
Dat ze nu even een dagje geen huis
werk hóeft te doen 'omdat het vrijdag
is'. Haar ogen verraden niets over wat
ze heeft gezien in die koude jaren op
straat. Maar ze lichten op als ze even,
heel even, een camera mag vasthou
den. Dan breekt haar lach door.
ren dan op hun 12e of 13e voor de eer
ste keer drugs gebruiken... Ze zijn nog
zó jong."
Zo'n 85 procent van de kinderen die
drugs gebruiken, wisselt al dan niet in
direct naalden uit, zegt Angela Capce-
lea van Unicef Moldavië. „Vieze naal
den worden hergebruikt, soms meer
dan één keer." Bovendien gebruiken
de kinderen, omdat ze high of onvoor
zichtig zijn, bij seks lang niet altijd
condooms, vult Gerschtanowitz aan.
„Ze zijn op een heleboel vlakken door
de wol geverfd. Maar soms ook héél
naïef." Het gevolg: in Balti zijn 764 op
de 100.000 inwoners besmet met hiv.
(ter vergelijking: in Nederland zijn
dat er 7,3). Zelfs in een Afrikaans land
als Malawi, dat compleet is ontwricht
door hiv en aids, is het niet zo erg als
in Balti.
De cijfers in het Oost-Eu
ropese land zijn zo alar
merend dat Unicef er,
mede met geld van de
Nederlandse Postcode
loterij en de Europese Unie, hulppro
ject op hulpproject stapelt. Zelfs de
Moldavische overheid doet mee.
Naast het tijdelijk 'opbergen' van de
kinderen in gevangenisachtige inter
naten, stelt de gemeente Balti nu ook
andere panden beschikbaar.
Unicef werkt hier met een unieke aan
pak: hulpverleners zoeken de zwerf
jongeren op en geven ze warme kle
ren, medicijnen, schone naalden en
een luisterend oor. Als er eenmaal een
band is met de jongeren, kunnen zij
hen soms ook verder begeleiden naar
een opvangplek of helpen weer bij fa
milie te aarden.
Centraal staat voorlichting. Veel voor
lichting. Gerschtanowitz volgt Sergey
en Denis. Twee hoekige mannen, alle
bei ex-verslaafd, een jaar of 30, die de
tieners 's avonds en 's nachts aanspre
ken. Op straat in het winderige stads
centrum. Maar ook in donkere parken
of op spookachtige bouwplaatsen. Ze
vertellen vaak eerst hun eigen ver
haal. Denis bijvoorbeeld over die keer
dat hij, onder invloed van drugs en
straalbezopen, voor de ogen van zijn
ouders uit een raam donderde. En hoe
hij even later in het ziekenhuis be
sloot dat het zo niet langer ging. Hij
kickte af.
Als ze het vertrouwen hebben gewon
nen van de kinderen die dreigen af te
glijden, benadrukken ze de risico's
van drugs. Ze leggen uit hoe snel je
hiv oploopt. Ze hebben schone naal
den bij zich. En condooms. Kids die
geen thuis hebben, sturen ze door
naar een opvangplek.
Die opvangplekken zijn opmerkelijk
schone gebouwen in de naargeestige
provinciestad. Altijd een tuintje met
daarin een dik ingepakte oude, tande
loze vrouw die met een bezem in de
weer is. Binnen zit een goed georgani
seerd team. Een dokter die een hiv-
Renate
Gerschtanowitz
Renate Gerschtanowitz en de onzichtbare kin
deren van Oost-Europa. National Geogra
phic Channel, 1 december, 20.30 uur.
©reageren?
spectrum@depersdienst.nl
Wereldwijd zijn 39 miljoen mensen geïnfecteerd met het nog steeds dodelijke
aidsvirus. Elke zeven seconden komt daar iemand bij. Medicijnen zijn voorhan
den, maar doorgaans te duur voor patiënten in arme landen. Slechts 20 procent
van de mensen die acuut aidsremmers nodig hebben, krijgt die ook.
Dagelijks sterven achtduizend mensen aan aids. Duizenden kinderen raken als
gevolg van de ziekte hun ouders kwijt: er zijn nu al vijftien miljoen aidswezen.
Iedere minuut sterft er ergens ter wereld een kind aan aids. Van alle mensen die
door het aidsvirus getroffen worden, is de helft tussen 15 en 24 jaar.
Van de getroffenen leeft 90 procent in ontwikkelingslanden. Zuidelijk Afrika is
het zwaarst getroffen. Maar wat mensen vaak niet weten, is dat ook in Oost-
Europa, de Cariben en Azië de aids-epidemie zeer ernstige vormen aanneemt.
Meer info: www.stopaidsnow.nl
'Mensen die nog één jaar te leven hebben': zwerfkinderen in Moldavië voelen zich
op straat veiliger dan thuis. Onbeschermde seks en vuile drugsspuiten verhogen het
risico op aids. Unicef probeert iets aan hun situatie te verbeteren.
foto's Hollandse Hoogte en Michel Boeijen
Op 1 december, Wereldaidsdag, wordt traditiegetrouw wereldwijd aandacht
gevraagd voor hiv en aids. Wereldaidsdag werd bedacht door medewerkers van
de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in Genève en vond voor het eerst
plaats in 1988. Wereldwijd zijn er op 1 decemher veel initiatieven rondom de
ziekte, zoals evenementen, congressen en acties. Ook wordt opgeroepen het
bekende rode lintje op te spelden: het symbool voor solidariteit met mensen
met hiv en aids.
ZATERDAG 29 NOVEMBER 2014
