t
I
II
I
4 SPECTRUM
interview
Karin van den Broeke is het gezicht van de
Protestantse Kerk in Nederland. Waar leidde dat
de afgelopen twee jaar toe?
KARIN VAN DEN BROEKE
PKN
Karin van den Broeke uit Wis-
senkerke werd januari vorig
jaar voor vijfjaar verkozen
tot preses van de Protestant
se Kerk in Nederland (PKN).
Sindsdien is zij het gezicht
naar buiten toe van de groot
ste protestantse geloofsgemeenschap. Zij
sprak zich vorig jaar in de krant uit voor een
warme kerk. Hoe staat de vlag erbij? Tien vra
gen aan de eerste vrouwelijk 'paus' van Protes
tants Nederland. Zij neemt geen blad voor de
mond. Over de problemen rond de Nieuwe
Kerk in Middelburg erkent ze volmondig dat
er veel mis ging.
U zei tijdens het vraaggesprek van twee jaar gele
den in de PZC dat u een warme kerk wilde. Hoe
wordt daar gestalte aan gegeven?
„Op alle niveaus doen we ons best om oog te
hebben voor mensen en voor menselijke waar
digheid. Dat blijkt uit momenten dat we als
landelijke kerk(en) in beeld komen. Een
dienst voor verdraagzaamheid op televisie,
vier dagen nadat in Nederland het polariseren
de 'minder, minder, minder' klonk. Een her
denkingsdienst 'Verbonden in Verdriet', na de
ramp met de MH17. Opkomen voor vluchtelin
gen, met onder meer een uitspraak van het Eu
ropees Comité voor Sociale Rechten tot ge
volg. Maar ook dichterbij proberen we bij te
dragen aan een kerk waarin we naar elkaar om
zien. In de synode hebben we ingevoerd dat
we over belangrijke onderwerpen eerst 'ge
woon' met elkaar praten, voordat moties, te
genvoorstellen en amendementen op tafel ko
men. Moderamenleden bezoeken regelmatig
gemeenten en classes, om te weten wat er
leeft. Bij de viering van het tienjarig bestaan
van de Protestantse Kerk in Nederland organi
seerden we een landelijke dag voor alle domi
nees en kerkelijk werkers, om de saamhorig
heid in de beroepsgroep te versterken."
U streeft naar een kerk waar mensen zich niet zo
druk maken over teruglopende ledentallen, maar
waar ze trots op zijn. Lukt dat?
„Landelijk zijn we begonnen met een project
'kerk 2025'. Luisterend naar en in gesprek met
jongeren, ambtsdragers, theologen, externe
deskundigen kijken we nog eens goed naar
hoe we kerk zijn met elkaar. De Protestantse
Kerk in Nederland is een zeer goed georgani
seerde kerk. Misschien is het hier en daar nut
tig om wat 'organisatielast' weg te halen, zo
dat daar niet teveel energie in gaat zitten. We
stimuleren nieuwe vormen van kerk-zijn. Tot
nu toe zien we die vooral in de Randstad ont
staan. De komende tijd hopen we ook wat
meer aandacht te besteden aan de kracht van
dorpsgemeenten. Lokale gemeenten zijn de
belangrijkste dragers van het kerk-zijn. In het
project kerk 2025 hopen we hen die trots nog
wat meer mee te geven."
De overheid doet steeds vaker een beroep op de
kerk om bij te dragen aan de participatiemaat
schappij. Diverse plaatselijke gemeenten, ook in
Zeeland zijn actief op dit vlak. Kan de krimpende
kerk dit allemaal wel aan?
„Bijzonder is natuurlijk dat kerken van
oudsher al lang doen wat men nu van burgers
in de participatiesamenleving verwacht. Om
zien naar elkaar. In de afgelopen decennia heb
ben kerken echter steeds aangegeven dat zorg
voor mensen niet afhankelijk moet zijn van
liefdadigheid, maar een recht is, waar de over
heid garant voor moet staan. Nu er bij de over
heid gaten dreigen te vallen in die zorg, is het
mooi dat kerken weer laten zien waar ze voor
staan. Maar elke gemeente zal ook reëel moe
ten zijn. Wat kunnen we waarmaken? Wat
past bij onze gemeenschap? Als kerk moeten
we geen verantwoordelijkheden van de over
heid (terug) over willen nemen. Dat er ge
meenten zijn die zich als 'zorgzame kerk' op
kunnen stellen en die veel betekenen voor de
lokale samenleving, vind ik geweldig. Dat past
wel bij onze roeping om oog te hebben voor
hen die het niet gemakkelijk hebben."
Twisten zoals die zich in de Nieuwe Kerk in Mid
delburg voordedenzijn antireclame voor de kerk.
Wat doet de PKN eraan om te voorkomen dat re
latiefkleine conflicten uitgroeien tot enorme pro
porties?
„Heel verdrietig wat er in Middelburg gebeurd
is. De Protestantse Kerk in Nederland heeft re
gionale en landelijke colleges om gemeenten
bij conflicten te begeleiden. Jammer genoeg
horen die vaak pas dat er iets aan de hand is,
als het conflict al flink woedt. En helaas wor
den er soms ook vanuit onze colleges, die veel
goed werk doen, fouten gemaakt. Dat is in
Middelburg niet bepaald behulpzaam ge
weest. Dat betreur ik. Momenteel wordt er
flink gewerkt aan herstel. Van harte hoop ik
dat dat lukt. De gemeente rond de Nieuwe
Kerk in Middelburg was een prachtige en
bloeiende gemeente. Ik gun het de vele ge
meenteleden die er tot voor kort met hart en
ziel betrokken waren, dat zij de weg naar el
kaar weer vinden en dat zij samen weer ge
meente kunnen zijn."
U bent de eerste vrouwelijke synodepreses. In de
rechterflank van uw kerk is de vrouw in het ambt
nog steeds een heet hangijzer. Heeft dat invloed ge
had op uw functioneren?
„Eigenlijk helemaal niet. Voor mij persoonlijk
is het 'vrouw-zijn' niet zo'n thema. Ik was aan
vankelijk echter wel een beetje bezorgd hoe
dat binnen onze kerk en ook in de oecumene
met enkele kerken op het erf van de Reforma
tie een rol zou spelen. Mijn ervaringen zijn
echter louter positief. Ik heb respect ontmoet
voor de ambtsvisie binnen de Protestantse
Kerk in Nederland. Ik kies er overigens voor
om de discussie over de vrouw in het ambt
niet aan te gaan met kerken en met het deel
van onze eigen kerk dat de vrouw in het ambt
niet erkent."
U bent nu twee jaar synodevoorzitter. Heeft het
gebracht wat u er van verwachtte?
„Meer dan dat. Als Zeeuwse synodepreses heb
je nogal wat reistijd. Dat is eigenlijk het enige
dat me zwaar valt. Ik geniet er echter met vol
le teugen van om betrokken te zijn bij de kerk
in haar volle breedte. Het is spannend en
boeiend om de kerk in het maatschappelijk de
bat te laten participeren. En wat ik me tevoren
minder gerealiseerd had: het is ook geweldig
om iets mee te maken van de wereldkerk. Bij
de ramp met MH17 ontving ik van kerken we
reldwijd berichten van meeleven. En omge
keerd was onze lijn naar de kerken in Rusland
kort. Onlangs bezocht ik Argentinië en Boli
via. In een plaatselijke gemeente in Argentinië
herken ik onmiddellijk wat mensen beweegt.
In Bolivia zie ik wat de middelen van Kerk in
Actie mogelijk maken. Ik vind het geweldig
om dat mee te maken en daar ook een beetje-
in te kunnen sturen."
U komt tijdens synodevergaderingen ontspannen
over. Voelt u zich ook zo?
„Leuk dat u dat zo opmerkt. Zeker voel ik me
ook zo. Synodevergaderingen zijn het hoogte
punt van mijn werk. Het is ook de plek waar
ik me heel gemakkelijk thuis voel. Ik geniet er
van als synodeleden stevig met elkaar in dis
cussie willen gaan. We willen de breedte van
de kerk immers horen? Ik ben blij als we als
moderamen onderwerpen op tafel gelegd heb
ben waar synodeleden hun tanden in willen
zetten. Daar waar het spannend wordt, heb
ben we kennelijk iets te pakken dat er toe
doet. Ik ben trots op onze huidige synode. Le
den denken constructief en kritisch mee over
de koers van onze kerk. Het is echt een plezier
om het gesprek van synodeleden enigszins in
goede banen te mogen leiden."
Hoe gaat u om met kritiek. Bijvoorbeeld rond uw
opmerkingen rond de koning, die zich te afzijdig
zou houden van de kerk?
„De periode na het NRC-interview vond ik
heel naar. Als Protestantse Kerk in Nederland
zouden wij nooit het initiatief genomen heb
ben om de koning aan te spreken over de wij
ze waarop hij zich over kerk en geloof uit
spreekt. Ik meende mij genuanceerd uitgela
ten te hebben. Vervolgens kwam ik mijzelf te
gen in de pers als iemand die de koning op
het matje wilde roepen. Dat is te gek voor
woorden. Voor mij mag religie een plaats heb
ben in het publieke domein. Voor mij is het
ook helder dat scheiding tussen kerk en staat
niet betekent dat de kerk de staat niets te zeg
gen heeft. Dat is echter iets anders dan dat ik
van onze koning een pleitbezorger van het
christelijk geloof zou willen maken. Ik herken
me niet in het beeld dat in de pers ontstaan
is."
U bent behalve PKN-preses ook predikant op
Noord-Beveland. Is dat nog steeds te combineren
met het werk voor de synode?
„Dat is best moeilijk. Ik ben vijfjaar lang met
veel plezier dominee geweest van Wissenkerke
en Geersdijk. Minder dan drie weken voordat ik
preses synode van de Protestantse Kerk in Ne
derland werd, ging Wissenkerke-Geersdijk een
samenwerkingsverband met Kats-Kortgene
aan. Emotioneel voel ik mij daar zeer bij betrok
ken. In de praktijk doe ik op Noord-Beveland
nu niet veel meer dan regelmatig voorgaan in
zondagse diensten. Ik mis het concrete werk in
de gemeente wel. Ik had me verheugd op be-
zoekwerk in Kats-Kortgene, ik mis het pastora
le contact dat ik had in Wissenkerke-Geersdijk.
Gelukkig heeft de landelijke kerk er voor ge
zorgd dat ik door een fulltime jonge dominee
vervangen word. Ruben den Hertog vervangt
mij, ik ben hem dankbaar en ik ben blij met de
wijze waarop ook hij zich weer inzet voor het
prachtige kerkenwerk op Noord-Beveland."
Wordt u op straat herkend?
„Gelukkig niet altijd. Maar ja, meer dan voor
heen. Dat is wel even wennen. En ook wel
weer leuk. Ik ben die mensen dankbaar die be
grijpen dat ik niet alle namen onthoud van
mensen die ik één keer ontmoet. Ik geniet er
ook van dat onverwachtse ontmoetingen gele
genheid bieden om met elkaar te delen wat
mensen van de kerk vinden en verwachten.
Niet alles wat ik hoor, kan direct in kerkelijk
beleid omgezet worden. Dat neemt niet weg
dat ik geniet van de veelstemmigheid van on
ze kerk en onze samenleving.
EF
In Middelburg ging veel mis
door Willem Staat
Karin van de Broeke (18-06-1963)
was van 1992 tot 1997 predikant
van de Nederlandse Hervormde
gemeente in Kruiningen.
Zij werkte van 1997 tot 2008 als
studentenpastor in Leiden en is
sinds 2008 dominee in de PKN-ge-
meente Wissenkerke/Ceersdijk.
Sinds die in 2013 werd gekoppeld
met Kats/Kortgene heeft ze vier
dorpen onder haar hoede.
Nadat ze drie periodes naar de sy
node (eerst de Nederlandse Her
vormde, vanaf 2004 die van de
PKN) was afgevaardigd, volgde in
2013 haar benoeming tot preses.
De Protestantse Kerk in Neder
land (PKN) ontstond in 2004 door
de fusie van de Nederlandse Her
vormde Kerk, de Gereformeerde
Kerken in Nederland en de Evange
lisch Lutherse Kerk.
Een deel van de rechterflank van
de Hervormde Kerk ging niet mee
met deze samensmelting.
Deze bezwaarden gingen vervol
gens over tot het stichten van de
de Hersteld Hervormde Kerk.
De PKN telt circa 2 miljoen leden
en is daarmee het grootste protes
tantse kerkverband van Neder
land.
