/rri and 47
Levensboek houdt
herinneringen aan
(groot)ouders levend.
in liefdevolle herinnering
In deze rubriek
praten mensen
over verlies,
rouw en hoe
het leven
verdergaat.
Het overlijden van vader Johan Braber uit
Renesse op 66-jarige leeftijd kwam zo on
verwacht dat de hele familie tijdens de be
grafenis ontredderd rond zijn graf stond.
Toen moeder Janny Braber-Van den Have
bijna een kwart eeuw na haar man over
leed, was dat anders. Want natuurlijk was
er toen net zo goed verdriet. „Maar we heb
ben na haar overlijden ook haar leven, hün
leven, gevierd", zegt jongste dochter Ina
Braber.
Vader Johan overleed de dag voor hun
trouwdag. „Mijn vader werd via de achter
deur binnengedragen. Aan de voordeur
stond de bloemist met een boeket voor die
trouwdag", blikt Ina terug. Vader was een
bijzondere man, de spil van de familie.
„Sterk, zorgzaam. Regelmatig kwam je
thuis en dan stond er in het schuurtje een
veilingkist met aardappels, groenten en
fruit. Geen briefje erbij, maar die kist
stond er wel. Hij was voor ons een belang
rijk figuur, van wie we veel hielden. We
waren overrompeld door zijn overlijden.
Mijn zus en ik waren in verwachting van
de kleinkinderen die hij nooit zou kennen,
Jos en Jorieke."
Ina persoonlijk kende hem destijds beter
dan ze haar moeder kende. Haar broer Leo
en zussen Nelleke en Lia typeerden moe
der Janny bij haar overlijden als 'een sterke
vrouw, die al psalmen zingend voor man
en kinderen zorgde, aardbeien en perziken
verkocht aan de deur, zomers badgasten
huisvestte en de moestuin bijhield'. Als na
komertje - haar broer en zussen zijn respec
tievelijk li, ïo en 7 jaar ouder - heeft Ina an
dere herinneringen aan haar moeder. „Ze
was een broze vrouw, zowel lichamelijk als
geestelijk. Zo ken ik haar. Een moeder die
stilletjes op een stoel zat, witjes en broos.
Van die stevige vrouw Was weinig meer
over." Moeder kampte vanaf 1966 met een
ziekte aan de schildklier én, ook dat speelt
wellicht een rol, ze kreeg in haar leven heel
wat voor haar kiezen.
Voor Ina openbaarde die achtergrond zich
echter pas later. Voor haar werk als consu
lent Levensvragen Cliënten bij Gors specia
liseerde zij zich onder meer in het syste-
misch begeleiden en behandelen van rouw.
„De systemische aanpak gaat er van uit dat
je onderdeel bent van verschillende genera
ties, van een familiegeschiedenis. Ik heb
voor de opleiding Land van Rouw bijvoor
beeld de geschiedenis van mijn ouders en
grootouders moeten uitpluizen. Zo ontdek
te ik dat mijn moeder ook een nakomertje
was, net zoals ik. Haar zusje boven haar
zorgde voor haar, maar die stierf toen ze 14
was. Mijn oma was baker, die ging uit wer
ken, dus ze stond er alleen voor. En dan zie
je opeens haar kind zijn weer. Het gaat er
eigenlijk om een verhaal groter te zien dan
je zelf bent. De geschiedenis te zien en je
hoofd te buigen voor wat er is en jezelf aan
vaarden in de plek die je hebt. Zie je het he
le verhaal dan kun je in feite alleen maar
respect hebben voor moeder in heel haar
geschiedenis." Een geschiedenis die gete
kend werd door armoede, hard werken en
verlies, maar ook door standvastigheid,
moed en geloof. Johan en Janny Braber
trouwden in 1947 na een verlovingstijd van
vier jaar. Het tweetal begon, de gevolgen
van de Tweede Wereldoorlog nog amper te
boven, een fruitkweekbedrijfje in Renesse.
Tot de Watersnoodramp roet in het eten
gooide en veel van wat was opgebouwd,
vernietigde. Johan ging aan de slag in de
heraanplant van het eiland. Janny zorgde -
met de geringe middelen die ze toen had
den - voor haar gezin, schoonouders en
evacués. Van het verdronken fruitkweek-
bedrijf wisten de Brabers om te schakelen
naar een groenvoorzieningsbedrijf met
tuincentrum, dat anno 2014 nog altijd be
staat. „Soms is het leven net een roman. Ze
zijn begonnen met cox orange pippinboom
pjes als start van het fruitkweekbedrijf. On
der die bomen is mijn vader overleden."
En toen zij vele jaren later hun moeder
naast vader te ruste legde op de begraaf
plaats in Renesse merkte Leo op dat Johan
en Janny begraven liggen onder een zoge
naamde hemelboom. Een pracht van een
rustplaats voor het op Schouwen-Duive-
land bekende boomkwekerspaar.
In het kader van haar studie kreeg Ina haar
moeder een jaar of zes voor haar overlijden
zo ver om een levensboek te maken. In
haar indrukwekkend regelmatige hand
schrift schreef Janny bladzijde na bladzijde
vol. Over de geit die ze als huwelijkscadeau
kreeg. „Ze schrijft: ik vond het wel een
beetje een raar cadeau, maar wat ben ik blij
met ons geitje geweest. In arme tijden was
er altijd melk om pap voor de kinderen te
koken." De verhalen zijn aangevuld met fo
to's en documenten. Zoals een getuig
schrift van Jonkheer Quarles van Ufford,
met wiens gezin Janny in de oorlog geëva
cueerd werd naar Breukelen. „Daar staat
dan in hoe zij zeer liefdevol voor de acht
kinderen van die adellijke familie zorgde
en daarnaast ook nog eens 'de gehele
wasch' van de familie deed."
Moeder werkte een halfjaar aan het boek
en het werd, nog tijdens haar leven, een
zeer waardevol item. Ze was er zelf erg
trots op en het levensboek bood steevast
aanknopingspunten voor gesprekken met
kinderen en kleinkinderen. „Ik heb haar zo
door dat levensboek leren kennen, heel bij
zonder. Nee, we waren ons toen nog niet
bewust van de waarde die het boek na haar
overlijden zou krijgen. Maar nu is het een
bron van familiegeschiedenis, met alle ups
en downs." Inclusief de tekst waarmee Jan
ny - ook namens 'jullie liefhebbende vader
en opa Johan Braber' - haar boek afsloot: 'Ik
draag het boek op aan mijn kinderen en klein
kinderen. Lees hetbewaar hetdoe het nooit
weg. Met liefde geschreven. Houdt goede moed.
Veel gezondheid en goede moed op jullie verde
re levensreis'. Bij de begrafenis van Janny lag
haar levensboek opengeslagen in de kerk.
De familie haalde herinneringen op aan va
der en moeder, opa en oma. Zoals sinds
dien door de kinderen, elf kleinkinderen,
acht achterkleindochters en alle partners
elk jaar rond de verjaardag van Janny op
nieuw wordt gedaan. Waarmee de familie
de tekst in praktijk brengt, die ze op het be-
dankkaartje na het overlijden van Janny zet
ten: 'Ze heeft haar levensboek geschreven. En
het toen zachtjes dichtgedaan. Wij lezen het en
zullen het herlezen. Zo blijven zij voor ons be
staan.'
ZATERDAG 29 NOVEMBER 2014
Onder de hemelboom
De verlovingsfoto van Janny en
Johan in 1943.
door Esme Soesman
I Op moeders verjaardag komt de hele familie bij elkaar. Zo ook op 19 april 2012; Janny's 90ste verjaardag. Die traditie houdt stand.
Hebt u ook mooie herinneringen aan een dier
bare die is overleden?
We willen uw verhaal graag delen in onze ru
briek 'In liefdevolle herinnering'.
U kunt contact opnemen met Ab van der Sluis:
0118 434003, chefnieuws@pzc.nl
