4
Ontboeking
'Bernhard Schlink
is een meesterlijk
verteller.'
interview Een vrouwenleven in dertien
hoofdstukken, verteld door wie haar kent of
toevallig ontmoet. Dat is Quasikristallen, een
roman-in-verhalen van Eva Menasse.
66 Komen kinderen
af van stempels
die ze al jong krijgen?
Misschien krijgen we
niet mee dat onze kin
deren veranderen
18 DIZZIE
Dizzie.nl
- De Standaard
De vrouw op de trap, de nieuwe roman van de
auteur van de wereldbestseller De voorlezer
www.cossee.com
m
THEO HAKKERT
De mooiste boeken
deel je met anderen
Behartenswaardige
woorden van Philip
Huff, vorige week
tijdens zijn Verwey-
lezing aan de univer
siteit van Leiden. Hij waar
schuwde dat het, ondanks posi
tieve, sussende berichten van
elders, slecht gaat met 'het
boek' in Nederland. Al vijfjaar
lang achter elkaar worden er
tien procent minder boeken
verkocht Gaat dat zo door, re
kende hij ons voor, dan is er
van de boekenmarkt over zes
jaar nog maar veertig procent
over van die van 2008.
Bibliotheken moeten sluiten.
Voor schoolbibliotheken is er
steeds minder geld. Boekhan
dels draaien slecht. Overigens,
zou ik daaraan toe willen voe
gen, geldt dat ook voor online-
verkoop. Het is heus niet zo dat
lezend Nederland boeken mas
saal laat bezorgen door wat in
het wereldje 'de blauwe bolle'
wordt genoemd. Bol.com adver
teert niet voor niets vooral met
wasdrogers en hengels in
Steeds minder
lezers zijn in staat
tot dat wat
'diepiezen' heet
De kunde is weg
plaats van boeken. Huff wees
op de ontwikkeling dat lezers
steeds minder in staat zijn tot
dat wat 'diepiezen' is gaan he
ten: het je over een langere
leesperiode voorstellen van de
wereld die een boek oproept
en daarop reflecteren.
Deze geluiden waren in Enge
land al te horen van schrijvers
als Will Self en Tim Parks. Het
heeft geen zin meer voor schrij
vers om grote, veelomvattende
romans te concipiëren, want
meer en meer lezers kunnen
die grote wereldbeelden en
spanningsbogen niet meer aan.
Die kunde is weg.
Philip Huff noemt het ontle-
zing, maar hij geeft vooral voor
beelden van ontboeking. Als er
gelezen wordt, is dat meer en
meer op schermen, op tabiets
en e-readers. 'Deze grootschali
ge verdwijning van boeken zal
Nederland op allerlei vlakken
verarmen, van hogere laaggelet-
terdheid, en dus een slechter
presterende economie, tot cul
turele verarming en minder ge
meenschapszin.' Hij verwijt de
politiek laksheid en desinteres
se. Daar heeft hij zeker een
punt. Als ik hem was, zou ik in
dit tijdsgewricht, waarin het
immateriële het aflegt tegen de
kilte van geld en direct meetba
re efficiëntie, blijven wijzen op
de grote gevolgen voor de eco
nomie.
Verboden
Tien keer 'Verboden
brieven' te winnen
Maarten 't Hart is
eregast op slotfeest
Een paar dagen na dit inter
view wordt Eva Menasse in
Wenen verwacht, de stad
waar ze in 1970 werd gebo
ren. Vijftien jaar leeft en
werkt ze in Berlijn. Moet eer
vol zijn, te worden uitgeno
digd. „Totale paniek! Ik ga niet graag naar
Wenen. Ik sta met mijn roman Quasikristal
len op de shortlist van een literatuurprijs.
Ik denk dan: ze vragen me alleen maar om
mij de prijs in mijn bijzijn niet te geven.
Dit soort gedachten heb ik alleen maar bij
Oostenrijk."
Oostenrijkse schrijvers en hun vaderland,
dat botert maar zelden. „Mijn eerste ro
man, Vienna, heb ik in Berlijn ge
schreven. Die had ik niet in Wenen
kunnen schrijven. Mij heeft Oosten
rijk altijd gewurgd." Als redenen
voor haar afkeer van Wenen noemt
ze het katholicisme, de trouw aan
gezag en een onverwerkt trauma
bij landgenoten „Oostenrijkers heb
ben nooit verwerkt dat het land, na
de val van de Dubbelmonarchie,
geen wereldmacht meer is."
In Quasikristallen, haar derde ro
man, schetst Eva Menasse het leven
van Xane Molin aan de hand van
verhalen over haar. In twaalf van de
381 blz. dertien hoofdstukken komen ande-
Atlas Contact ren aan het woord. Xane's ouders,
24,99 euro een vriendin, een huisarts, een
huurster, een minnaar. Het middel
ste hoofdstuk is voor haar zelf. De 'quasi
kristallen' vormen samen een caleidosco
pisch beeld van een vrouwenleven.
Haar ouders komen vrij laat aan het woord.
„Een oude vader over zijn niet meer zo jon
ge dochter is voor dit boek het meest inte
ressant. Omdat ik in de roman de vraag stel
of het beeld dat wij hebben van onze kinde
ren ooit verandert. Komen kinderen af van
stempels die ze al jong krijgen?
'Hij was altijd al zo schuchter' en 'Zij is
nog steeds een druktemaker', hoe vaak
hoor je dit soort opmerkingen niet? Mis
schien krijgen we niet mee dat onze kinde
ren veranderen. Zoals ik me vaak afvraag
wat mijn vader eigenlijk van mij weet."
Voor uw vader blijft u zijn kleine meisje.
„Je wordt door niemand zo lang gekend als
door je ouders, maar dat wil nog niet zeg
gen dat zij jou ook het beste kennen. Of
mijn vader de veranderingen die ik heb
doorgemaakt heeft waargenomen, is inder
daad de vraag. Het kleine meisje zal ik al
tijd zijn. Tot het eigen kind heb je een vas
te afstand. Andersom werkt het ook zo. Ik
heb vriendinnen die zo oud zijn als mijn
moeder, maar mijn moeder is altijd mijn
moeder. Ik kan niet met haar bevriend zijn
omdat ze mijn moeder is. Dat is als een
stuk staal: dat buigt niet."
Waarom ook een hoofdstuk waarin Xane zelf
aan het woord komt?
„In de kritiek heeft dat tot discussie geleid.
Was het niet beter om haar alleen door an
dermans ogen te laten zien? Maar ik heb de
vaste overtuiging dat het ik-hoofdstuk de
lezers niet meer waarheid biedt dan de an
dere doen. Het is maar een kleine uitsnede
uit haar leven. Wij weten niet of haar blik
op zichzelf klopt. Ik wil met dit boek bij de
lezers de vraag losmaken of zij wel de
mens zijn voor wie zij zich houden."
Wat weten we aan het eind over deze vrouw?
„Mogelijk meer dan we over een echt mens
weten kunnen. Omdat we in het leven niet
in staat zijn al deze perspectieven in te ne
men. Toch blijft er een rest die we niet we
ten over haar. Maar een kleinere rest dan
Kernhard S< hlink
De vrouw op de trap
1
Dizzie is hét online boekenplatform
van deze krant met nieuws, recen
sies, interviews en informatie. Volg
Dizzie op Facebook en Twitter en be
zoek Dizzie.nl om boeken te ontdek
ken, te kopen en je mening te delen.
Ca naar Dizzie.nl
ACTIE
Dizzie geeft tien exemplaren weg
van Verboden brieven, een spannen
de historische familieroman van
Gerda van Wageningen. Zij
schreef al meer dan honderd boe
ken. Maak kans via Dizzie.nl
NEDERLAND LEEST
Het jaarlijkse slotfeest van Nederland
Leest is morgen in Dordrecht, met als ere
gast Maarten 't Hart (foto). Ook Mensje
van Keulen en Herman Brusselmans slui
ten deze leescampagne van november
af. Op Dizzie.nl lees je meer details.
Voor altijd dat
kleine meisje
door Theo Hakkert
Quasikristallen
Eva Menasse
Vertaling Annema-
rie Vlaming
