Planbureaus hekelen kortzichtig energiebeleid
ECONOMIE 15
De olieprijs is een
belangrijk wapen
op het geopolitieke
strijdtoneel. Maar
wie vecht er nou
precies tegen wie?
Die waarschuwing uiten drie in
vloedrijke adviseurs van de rege
ring, het Centraal Planbureau, het
Sociaal en Cultureel Planbureau
en het Planbureau voor de Leef
omgeving. De verantwoordelijke
bewindslieden zijn volgens de
drie vooral bezig met de verplich
te verlaging van C02-uitstoot
met 20 procent in 2020 tegen zo
min mogelijk kosten. Voor innova
ties voor de langere termijn is te
weinig plaats, terwijl die hard no
dig zijn om de uitstoot van auto's,
kolencentrales en andere vervui
lers nog veel verder terug te drin
gen. In 2050 moeten die de broei
kasgassen, verantwoordelijk ge
acht voor de opwarming van de
aarde, teruggebracht zijn met 80
procent ten opzichte van 1990.
Het kabinet investeert veel geld
in innovaties in 'topsector' ener
gie. Maar experts plaatsen vraagte
kens bij de huidige gang van za
ken. Zo heeft het kabinet volgens
hen geen 'visie' op de miljarden
kostende overgang van fossiele
brandstof naar groene energie. Er
is te weinig ruimte voor radicale
innovaties, en echte vernieuwing
komt moeilijk van de grond, al
dus de deskundigen.
Hun kritiek is opgenomen in de
monitor Duurzaam Nederland
2014 van de drie planbureau's. Nu
investeert het kabinet veel in tech
nieken die niet revolutionair zijn
Kabinet is vooral bezig met
verlaging C02-uitstoot in
2020 tegen zo min mogelijk
kosten, aldus experts
en op termijn onvoldoende bijdra
gen aan het verminderen van
broeikasgas, aldus de kenners.
Ook ligt de belangstelling bij sys
temen die geen geld zullen ople
veren: „Ofwel het zijn innovaties
waarmee Nederland niet tot de
top van de wereld behoort, of het
verdienmodel is twijfelachtig."
De planbureaus wijzen op de
noodzaak om te blijven investe-
Er is nauwelijks ruimte voor
noodzakelijke innovaties
op de lange termijn,
stellen de planbureau's
ren in de kostbare vernieuwin
gen. Vooral de 'uitrol' van nieuwe
initiatieven is zeer duur. De plan
bureaus wijzen onder meer op in
vesteringen in windenergie op
zee, zonnestroom, warmtepom
pen, biomassavergassing en water
stofauto's. „Zonder overheidsgeld
zouden veel technieken al na de
onderzoeksfase stranden", aldus
de monitor.
Volgens het onderzoek is er nog
onvoldoende draagvlak in de sa
menleving voor duurzame ener
gie. Dat kan verbeteren door ini
tiatieven te stimuleren die wel
worden omarmd, zoals zonnepa
nelen en lokale energiecoopera-
ties.
WENEN - Op de OPEC-top in We
nen zijn morgen alle ogen gericht
op Saudi-Arabië. De heersende ge
dachte is dat de oliesjeiks uit het
Arabische land ervoor kunnen
zorgen dat de olieprijs weer uit
het dal klimt. Maar willen de
oliesjeiks dat wel?
Saudi-Arabië is goed voor 13 pro
cent van de wereldwijde oliepro
ductie en is binnen landenkartel
OPEC veruit de belangrijkste spe
ler. De Saharastaat wordt wel de
centrale bankier van het systeem
genoemd. Als de olieprijzen in
het verleden te laag dreigden te
worden, trapte Saudi-Arabië op
de rem.
In 2014 hebben de Saudi's, on
danks de forse prijsval van olie
- een halfjaar geleden kostte een
vat olie 115 dollar - echter nog
niets gedaan om het tij te keren.
Het regime liet meermaals door
schemeren zich helemaal niet zo
oncomfortabel te voelen bij de la
ge olieprijs.
Als de gezanten van koning Ab-
doellah besluiten de productie
niet terug te schroeven, hebben
landen als Rusland, Iran en Vene
zuela een probleem. Hun staatsbe
grotingen zijn gestoeld op een
olieprijs boven de 100 dollar. Nu
kost een vat maar 80 dollar en ont
staan er enorme gaten in de begro
ting.
Dat de Saudi's zich nog niet al te
druk maken, is op zich te verkla
ren. Het land heeft een sterke uit
gangspositie. De staatsbegroting
is veel minder kwetsbaar dan die
van landen als Rusland en Iran,
en de financiële reserves van Sau
di-Arabië zijn door jaren van over
schotten enorm. De Saudi's kun
nen wel tegen een periode van la
ge olieprijzen.
Maar dan nog. Waarom accepteert
het land die lage prijs? Als Ajax in
de competitie tien punten voor
staat, geeft het de doelpunten
toch ook niet gratis weg? Een ho
gere prijs bezorgt de Saudi's hoe
dan ook meer inkomsten. De apa
thische houding moet dus een ho
ger belang dienen.
Over dat belang wordt volop ge
speculeerd. Twee theorieën voe
ren de boventoon. De eerste: Sau
di-Arabië heeft zijn pijlen gericht
op Noord-Amerikaanse producen
ten van schalieolie. Die hebben
de afgelopen jaren gezorgd voor
een enorme toename van de olie
productie. De positie van de
OPEC is daardoor zwakker gewor
den.
Door de olieprijs laag te houden,
zou Saudi-Arabië zijn marktaan
deel op peil willen houden. En
passant worden schalieboringen
in de VS en Canada bij een lage
prijs minder rendabel. Het gevolg
zou moeten zijn dat producenten
een terugtrekkende beweging ma
ken en dat de sector teruggewor
pen wordt in zijn ontwikkeling.
Op deze theorie is echter wel iets
af te dingen. De belangrijkste
mits: ook met een olieprijs van
80 dollar zijn de meeste projecten
in Noord-Amerika nog steeds
winstgevend. Zeker bij de grote
Deze prijs dient
de belangen van
Saudi-Arabië en de
VS, en doet Iran en
Rusland pijn
olievelden ligt het break-even-
point een stuk lager.
Mede daarom doet over de hogere
doelen van de Saudi's ook een
tweede veronderstelling de ron
de. Ze zouden niet tegen, maar
juist aan de zijde van de Amerika
nen strijden. Diverse analisten,
waaronder de invloedrijke New
York Times-columnist Thomas
Friedman, constateren dat de lage
olieprijs politiek gezien precies de
strategische belangen van presi
dent Obama dient.
Dat heeft alles te maken met de
twee meest in het oog springende
regimes die gebukt gaan onder da
lende olie-inkomsten: Rusland en
Iran, de klassieke aartsvijanden.
Ook anno 2014 staan deze landen
op het geopolitieke schaakbord
lijnrecht tegenover de VS en Sau
di-Arabië, stelt Friedman. In de
oorlog in Syrië steunen de Rus
sen en Iraniërs president Assad,
terwijl Obama en Abdoellah hem
willen lozen. Met Rusland is bo
vendien nog een appeltje te schil-
len rondom Oekraïne. Iran heeft
een nucleair programma waar
over grote zorgen bestaan. In de
onderhandelingen rond die kwes
ties helpt het als de landen met
zachte hand richting een faillisse
ment geduwd worden, redeneren
de aanhangers van deze samen
zweringstheorie. „Moskou noch
Teheran zal morgen omvallen",
schrijft Friedman. „Maar er is
geen enkele twijfel: deze prijsda
ling dient de belangen van de VS
en Saudi-Arabië, en doet Rusland
en Iran pijn."
Morgen lichten de Saudi's wel
licht een tipje van de sluier op
over hun bedoelingen. Om
16.00 uur maken de OPEC-landen
in een persconferentie bekend of
en hoe ze de lage olieprijs te lijf
gaan.
WOENSDAG 26 NOVEMBER 2014
Tegen wie vechten de Saudi's?
door Sandra Donker
DEN HAAG - Het energiebeleid van
het kabinet is 'bijziend' en blikt
nauwelijks verder dan 2020. Daar
door nemen de kansen af om
straks succesvol over te stappen
op geheel duurzame energiebron
nen als wind, zon, getijden of bio
massa.
door Sander van Mersbergen
illustratie Ruben L. Oppenheimer
Thomas Friedman, columnist
The New York Times
