In de
kapstoel
DIZZIE 17
Gerard Smallegange uit Nisse is aan zijn
vijfde boerderijenboek toe. Hoge hoeves op
gelaagd land: een lekker kijk- en leesboek.
Hebben kustregio's onvermoede krachten?
Zeeland is het einde
zeeiwQ is Her me'
Het was toen Gerard Reve
nog Gerard Kornelis van
het Reve was. Op 26
maart 1966 stond het in de krant:
hij komt naar Vlissingen, de be
roemde en beruchte schrijver.
Vier dagen later was het zo ver,
de lezing vond plaats in Hotel Bri
tannia. Vijftien jaar nadien publi
ceerde Reve een boekje naar aan
leiding van zijn verblijf. 'Het was
eind Mei 196*, een Vrijdagmid
dag, naar ik vermoed. Ik had de
trein genomen van mijn woon
plaats, de grote stad A., naar de
Zuidnederlandse havenstad V.,'
zo schrijft hij in De vierde man, in
dertijd geweigerd als Boekenweek
geschenk, vanwege een overdosis
'herenliefde'. Terwijl Reve een ver
haal belooft over 'een even harts
tochtelijke als kortstondige ver
houding met een jonge wedu
we van het vrouwelijk geslacht'.
In zijn biografische Reve-trilogie
onthult Nop Maas de feiten ach
ter de novelle. Kort samengevat:
twintig procent realiteit, tachtig
procent fantasie.
Het was lang geleden dat ik iets
van Reve las. Het viel niet mee:
zelfs in deze voor een heel breed
publiek bestemde vertelling pos
teert de schrijver zich zeer hinder
lijk voor zijn werk. Aardig aan De
vierde man is het vluchtige maar
herkenbare beeld van Vlissingen.
Hij laat er 'de enige bekende bot
sing in West-Europa tussen een
auto en een schip' plaatsvinden.
Het meest geslaagd is het portret
van de mooie Christine, voor wie
zoals Maas meldt Christine Inder-
wisch (1936-2012) model heeft ge
staan. Ze is ook uit andere bron
nen bekend, uit het werk van
haar zoon Meindert vooral, die
een verhaal in haar kapsalon laat
spelen.
De biograaf maakt dui
delijk: Reve wilde
graag, met de opmer
king 'Ik krijg wel last
van mijn image', zij wil
de niet. In het verhaal
geeft zij de schrijver
wél haar zin. Al snel
blijkt hij teleurgesteld,
omdat ze bij nadere be
studering nauwelijks
voor een jongen kan
doorgaan. Hij ont
vlucht haar voorgoed
wanneer hij ontdekt
dat ze drievoudig wedu
we is, en de drie dode
mannen 'geleken alle drie een
beetje op mij'. Maar bij haar in de
kapstoel voelt hij zich op zijn ge
mak. Wie krijgt hij na haar specia
le zaterdagochtendbehandeling in
de spiegel te zien? 'Geen man, ik,
maar een levensbang jongetje dat
het zonder volwassen bescher
ming niet kon stellen.'
dat het hout afkomstig is van een oude
re schuur, die begin 17e eeuw werd ge
bouwd. Pagina 9: „Onze schuur is dus
logischerwijze gebouwd met hout dat al
meer dan anderhalve eeuw eerder
dienst deed in de vorige schuur, ge
bouwd op datzelfde erf. Er werd een
nieuwe schuur gebouwd, waarin de
oude verwerkt werd."
Het is een brede waaier aan boerderijen
en daaruit voortvloeiende onderwer
pen, die in dit boek voorbij komen. Zo
wordt er verteld over de zandlopermo
tieven op raamluiken, de Moffenschans
in Terneuzen, de overstroming en droog
making van Noord-Beveland, de prinse
lijke achtergronden van Oranjezon, het
haventje van Eindewege, het Munniken-
hof bij Grijpskerke, de opmars van de
makelaars. En nog veel meer.
Stukje bij beetje kom je in het boek ook
wel wat over de schrijver Gerard Smalle-
gange te weten. Hij vertelt dus over de
boerderij waar hij geboren is. In het ver
haal over de Hooge Hoeve van
Dreischor lezen we in welke plaatsen
hij graag komt in Zeeland: Veere buiten
het toeristenseizoen, Hulst en Sluis als
het niet te druk is, Nisse waar hij
woont, en natuurlijk het rirtgdorp
Dreischor op Schouwen. Als Oranjezon
ter sprake komt, duikt er opeens een
jongere versie van de schrijver op: 'het
pedante, eigenwijze kereltje dat ik was
(en wellicht nog ben)'. Zo leren we Ge
rard ook laag na laag kennen.
Wie de serie van Ge
rard Smallegange in
de PZC kent, begeeft
zich op bekend ter
rein. De afgelopen
anderhalfjaar besprak hij in de krant al
lerlei aspecten van het boerenleven in
Zeeland onder de titel, die nu zijn boek
siert. Mooi papier en royaal bemeten fo
to's maken van de uitgave een uitnodi
gend geheel. Bovendien weet de schrij
ver zijn tekst toegankelijk te houden, als
of hij in een gezellige fauteuil bij de
openhaard aanschuift. In ruim zestig
korte hoofdstukken komen we her en
der in - soms ver - verleden en heden
van agrarisch Zeeland terecht.
Gelaagd land heeft twee betekenissen.
Enerzijds slaat het op het opgeslibde en
vaak weer weggeslagen land. Onder wat
je nu ziet ligt de geschiedenis laag op
laag opgestapeld. Verder noemt Smalle
gange de Zeeuwen een 'gelaagd' volkje:
„je moet ze goed afkrabben om ze echt
te leren kennen."
De schrijver is geboren op hoeve Toren-
zicht bij Wolphaartsdijk. Daar vindt hij
meteen de ene laag op de andere. De tra
ditionele, met riet gedekte en met ge
teerde planken gepotdekselde schuur
stamt uit 1768. De gebinten zijn opval
lend dun. Afkomstig van een rank ge
bouwd schip, veronderstelde opa Smal
legange. Gerard komt tot de conclusie
VRIJDAG 21 NOVEMBER 2014
'4.1**
STUDIUM GENERALE OVER ZEEUWSE IDENTITEIT
Vandaag wordt de eerste bijeenkomst in
het kader van Studium Generale over de
Zeeuwse identiteit gehouden. Tijdens
die bijeenkomst in de Zeeuwse Biblio
theek in Middelburg (aanvang 16.00 uur)
presenteert professor dr. Gert-Jan Hos-
pers zijn boek Zee+Land, de kracht van kust
regio's. Daarin analyseert hij aan de hand
van Europese, Nederlandse en Zeeuwse
voorbeelden welke invloed de zee heeft
op het doen en laten van mensen in kust
regio's.
Na de pauze is er een bijdrage van prof.
dr. Knottnerus, voorzitter van de Weten
schappelijke Raad voor het Regeringsbe
leid (WRR).
CARTOONS VAN COR DE JONGE
Het boek Zeeland is het einde! (15,- euro)
biedt honderd cartoons van Cor de Jon
ge, die de afgelopen 25 jaar in de PZC
verschenen. Het eerste exemplaar wordt
woensdag 26 november overhandigd aan
gedeputeerde George van Heukelom in
de Drvkkery Middelburg. Tot 12 januari
2015 worden 40 cartoons geëxposeerd.
SR
ZEEUWSE. SCHRIJVERS.
door Mario Molegraaf
Gerard Reve
(1923-2006)
De roman
De vierde man
verscheen in 1981
Over een gelaagd volkje
H Hoeve Barbestein, tussen Heinkenszand en 's-Heerenhoek. De rijk versierde eindgevel is typisch 17e-eeuws: dure
opsmuk van een rijke Zeeuwse edelman, foto uit Hoge hoeves op gelaagd land
door Jan van Damme
M Gerard Smallegange.
Hoge hoeves op gelaagd
land
Gerard Smallegange
De Koperen Tuin
88 pagina's
18,50 euro
