j»
Filmmaker Heddy Honigmann over
taxichauffeurs, haar liefde voor mensen
en muziek. „Ik had graag cello gespeeld."
6 SPECTRUM
interview
66
Heddy Honigmann
is een filmmaker
met een eindelo
ze nieuwsgierig
heid naar men
sen. Ze liet bejaar
de Brazilianen
voor de camera erotische gedichten
voordragen. Ze zat naast Bosnische
weduwen om naar hun aangrijpende
verhalen te luisteren en filmde swin
gende Cubaanse ballingen in New
York. In Om de wereld in 50 concerten
volgt ze het jubilerende Concertge
bouworkest. Woensdag opent hier
mee het documentairefestival IDFA.
Typerend voor Honigmann is dat ze
in deze documentaire niet stil blijft
staan bij de hectiek van de tournee en
de in Buenos Aires, Soweto en St. Pe
tersburg gefilmde concerten. Ze
maakt juist veel plaats voor hartver
warmende en soms indringende ont
moetingen met mensen uit het pu
bliek in die drie werelddelen.
Toen haar gevraagd werd een film
over het 125-jarige orkest te maken,
vroeg ze zich af: hoe trek ik dat onder
werp naar me toe? „Ik vond dat het
niet alleen over de passie van de musi
ci moest gaan, maar ook over wat die
muziek voor de luisteraars betekent."
Ook in andere films van Honigmann
- Het ondergronds orkest, Crazy, Dame
la mano - neemt muziek een belangrij
ke plaats in.
Hoe belangrijk is muziek in haar ei
gen leven? Bij wijze van antwoord
wijst ze om zich heen, naar de kasten
en laden vol cd's. „Vanochtend was ik
kwaad omdat ik mijn cd-speler niet
aan de praat kon krijgen. Ik ontbijt
Ik ben
vooral
geïnteres
seerd in
mensen die
iets te
verliezen
hebben
graag met muziek. Dat kan me de
kick geven om aan het werk te gaan.
Het gevoel dat de dag mooi begint,
dat het goed komt.
„Zonder toestemming te vragen, raakt
muziek direct een plek in je hart. Ik
denk bijvoorbeeld aan een kleine par
tite van Bach die één minuut en zes
seconden duurt en door Glenn Gould
wordt gespeeld. Die magische noten
heb ik ooit heel vaak en heel lang be
luisterd, want ik had liefdesverdriet.
Die één minuut en zes seconden kon
den een olifant troosten. Ik hoefde
niet meer te huilen. Ik kon denken:
het leven is mooi, ik hoef niet in pa
niek te raken omdat een relatie mis is
gelopen.
„Als ik opnieuw kon beginnen, zou ik
musicus willen worden. Ik zou cello
willen spelen. Toen ik een jaar of 20
was, kwam telkens dezelfde droom
terug. Ik loop daarin het podium op
waar een cello klaarstaat. Er klinkt ap
plaus, ik pak de microfoon en houd
eerst een politieke speech. Want als je
in Peru bent geboren en zo veel ellen
de om je heen ziet, ben je allicht een
beetje links, zeker als je jong bent.
Dan ga ik zitten en speel een lange so
lo. Alle mannen in de zaal vallen op
mij en zijn terstond verliefd.
„Het is jammer dat ik geen enkel in
strument bespeel. Dat is de schuld
van mijn vader. Mijn oma wilde mij
een piano cadeau doen, maar hij vond
dat ik dokter moest worden.
„Vanaf mijn 14e gebruikte ik mijn
spaargeld om in mijn eentje naar de
bioscoop te gaan. Ik studeerde een
paar jaar biologie en literatuur en pu
bliceerde poëzie. Maar film was wat ik
echt wilde. Omdat er geen filmschool
is in Peru trok ik de wereld in. Het
was ook een breuk met mijn ouders.
„Bij een vriendje in Spanje kreeg ik
bij toeval het toelatingsformulier voor
de filmschool in Rome in handen. Ik
mocht het gebruiken, hij ging naar
Amerika. Ik was al naar Parijs ver
huisd toen ik een uitnodiging voor de
laatste toelatingsronde kreeg. Ik had
een dag om in Rome te komen. Ik heb
gehuild, afscheid van mijn beste vrien
din genomen en ben op de trein ge
stapt."
In Rome ontmoet ze bij studievrien
den de Nederlandse filmmaker Frans
van de Staak. Ze is meteen verliefd.
„Een kanjer. Een bijzondere, eigenzin
nige man." Ze trouwen en zo komt ze
in 1978 in Nederland waar haar film
carrière opbloeit. Het jaar daarop
wordt hun zoon Stefan geboren, die
later ook voor het filmvak zal kiezen.
Frans overleed in 2001. „Mijn zoon
heeft zijn prachtige blauwe ogen en
zijn grote intuïtie voor techniek
geërfd." Inmiddels heeft ze een nieu
we liefde gevonden met wie ze nu
twaalf jaar samen is. „Mijn allerliefste
Henk, ook vreselijk eigenzinnig."
aar doorbraakfilm is in
1993 Metaal en melancho
lie. Daarin portretteert
ze de taxibestuurders
in haar geboortestad Li
ma. En kijk nu eens, de eerste muziek
liefhebber die we ontmoeten in Om
de wereld in 50 concerten is, jawel, een
taxichauffeur. Heeft ze daar soms iets
mee?
„Ja, ik houd veel van taxichauffeurs",
bevestigt ze. „In het buitenland zijn
ze je eerste gids. Ze vertellen je hoe
de politieke situatie is en waar je voor
moet opletten. 'Ga daar of daar goed^
koop en netjes slapen maar wissel
geen dollars in dat hotel mevrouw.'
„Toen we Om de wereld in 50 concerten
aan het voorbereiden waren, zei ik te
gen een vriendin die naar Buenos Ai
res ging: 'Let op of je een taxichauf
feur tegenkomt die klassieke muziek
in zijn auto speelt'. En ik zweer je,
drie dagen later had ze iemand gevon
den die de hele rit Haydn op had
staan."
In Amsterdam heeft ze een favoriete
taxichauffeur die een goede vriend is
geworden. „Hij kent de geschiedenis
van Amsterdam beter dan ik en ver
telt mooie verhalen. Hij is gevlucht
uit Irak in de tijd van Saddam Hoes
sein", vertelt ze.
Ze heeft die taxi soms nodig omdat ze
moeilijk loopt, door multiple sclerose
die al 33 jaar geleden werd geconsta
teerd. „Als ik aan het filmen ben,
merk ik er weinig van. Dan kan ik bij
wijze van spreken sprinten."
Veel meer wil ze niet kwijt over die
chronische kwaal. Wel geeft ze toe
dat de opnamesessies voor Om de we
reld in 50 concerten soms zwaar waren.
„Niet alleen voor mij, voor de hele
crew", relativeert ze. Maar in het vlieg
tuig van Buenos Aires terug naar Am
sterdam sliep ze aan een stuk door.
Tijdens IDFA geeft Honigmann een
masterclass onder de titel Try a little
tenderness. Dat verwijst niet alleen
naar het nummer van Otis Redding
dat in Het ondergronds orkest in de me
tro van Parijs ten gehore wordt ge
bracht. Het slaat ook op haar eigen
werkwijze.
„Al mijn personages zijn lieve men
sen. Ik ben vooral geïnteresseerd in
mensen die iets te verliezen hebben.
In overlevers, zoals in die straakinde-
ren en die sappelende middenstan
ders in El olvido. Ik wil graag geloven
dat er nog veel in hun leven kan ge
beuren.
„Die sympathie voor overlevers heeft
ook te maken met mijzelf. Al voordat
ik ziek was, kwam ik vaak in situaties
waarin ik voor mezelf moest zorgen.
Waarin ik er met niks toch iets van
moest zien te maken. Ik heb in Parijs
gestolen in de supermarkt in de buurt
waar ik woonde. Ik kwam in Rome
Een neus voor
overlevers
door Leo Bankersen foto Inge Hondebrink
H
A
Ij E Woensdag 19 november start in Amsterdam het documentairefestival IDFA. Prominente gast is dit jaar
I mm? m m de Peruaans-Nederlandse filmmaker Heddy Honigmann. Haar nieuwe documentaire 'Om de wereld in 50
concerten', over het jubilerende Concertgebouworkest, is de openingsfilm. Die komt op 27 november in de bioscoop. Daar
naast presenteert Honigmann haar top 10, geeft ze een masterclass en vertoont het festival haar belangrijkste films. Ook le
vert ze een bijdrage aan het programma-onderdeel The Female Gaze. Kijken vrouwen anders naar de wereld dan mannen?
