Vertelle an een wildvreemden
STREEKTAAL
CULTUUR 43
Slash ontvangt
opvolger Eddy
Christiani Award
Bijdragen uit
Mondriaan Fonds
In Michigan, USA, ligt het
stadje Zeeland. Gesticht in
1847 door een rijke Zeeuwse
boer, die een Afgescheidene
was. Dat, een godsdiensttwist,
was één aanleiding voor de grote
uittocht van Zeeuwen in de 19e
eeuw (20% van alle Nederlandse
emigranten). Andere redenen wa
ren problemen in de landbouw
(aardappelziektes, dalende prij
zen) en hoge kindersterfte door
slechte hygiënische omstandighe
den. Begin 20e eeuw was dat nog
steeds zo.
In tijden van skype en chat kun
nen wij ons nog moeilijk voorstel
len hoe ingrijpend zo'n emigratie
vroeger was, voor vertrekkers en
achterblijvers. Het was vaak een
afscheid voorgoed, met nog maar
spaarzaam en traag een contact
per brief. Over één zo'n 'schijn
dood' gaat de voorstelling Land
van over zee. Een briefwisseling ge
schreven door Marjolein Bierens,
op toneel gebracht door theater
productiehuis Zeelandia.
Moeder Anna, geen boeren- maar
winkeldochter, verliest haar man,
ploetert dapper voort in Zeeuwse
SPEELLIJST
De muziekprijs is de opvolger van
de Eddy Christiani Award, die tus
sen 2006 en 2012 op initiatief van
Poppunt Zeeland jaarlijks in Vlis-
singen werd uitgereikt. Onder an
deren grootheden zoals Brian
May (Queen), Steve Lukather (To
to), Jan Akkerman en George
Kooymans namen de prijs in ont
vangst. Vanwege bezuinigingen
bleek het na 2012 niet langer finan
cieel haalbaar om de prijs voor
Zeeland te behouden.
Slash (Saul Hudson) verkocht
met Guns N' Roses meer dan hon
derd miljoen albums. Vermaard
werden zijn riffs en solo's in on
der meer Sweet Child O' Mine en
November Rain. Daarnaast speelde
hij gitaar op hits van onder ande
ren Michael Jackson en Lenny Kra-
vitz. De laatste jaren is hij actief
als soloartiest. In september ver
scheen zijn jongste album, World
On Fire getiteld.
Slash ontvangt de Sena European
Guitar Award dinsdag 25 novem
ber in de Ziggo Club in Amster
dam. Artiesten zoals Danny Vera,
Jett Rebel en Ad je Vandenberg
brengen een muzikaal eerbetoon
aan Slash.
MIDDELBURG - Van de 3,3 miljoen
euro die het Mondriaan Fonds toe
kent aan 24 instellingen voor he
dendaagse beeldende kunst krij
gen ook twee instellingen in Zee
land een bijdrage. Dat zijn De
Vleeshal/De Kabinetten in Mid
delburg en De Bewaerschole in
Burgh-Haamstede. De Vleeshal is
gehonoreerd met 300.000 euro
verdeeld over 2015 en 2016.
De Bewaerschole kan 30.000 euro
tegemoet zien voor het project
'Balanceren tussen zoet en zout'.
In de Vleeshal/De Kabinetten is
vanaf vandaag een expositie van
Paolo Chiaseria en een filmpro
ject van Charlotte Moth te zien.
klei, maar moedigt haar 2 doch
ters met klem aan om een hoopge
vender toekomst te zoeken in
Amerika. Ze wagen de sprong, die
twee, met hun kersverse echtge
noten, de een al met meer succes
dan de ander. Op de Zeeuwse hoe
ve wordt het stil, met de komst
van weer een brief (of later ook
wel eens een pakje) als een kleu
rig moment in veel grijze dagen.
Ook in Amerika worden de brie
ven als lichtpuntjes gezien, met
de jaren zelfs steeds sterker.
Jaren van voorspoed, jawel, maar
af en toe ook van tegenspoed. De
correspondentie loopt van 1933
tot 1953, dus wereldoorlog en wa
tersnood teisteren Zeeland. Gin
der zit de pijn vooral in de kloof
die tussen beide zussen groeit. En
aan beide kanten van de oceaan
broeit gemis. Koppig doorbijten,
dat wordt in de gesprekken-op-af-
stand de ondertoon, eentje die
mij vreemd genoeg heel erg ont
roerde. Veel meer ontroerde dan
de boventoon, het verhaal zelf.
Grote verhalen hebben misschien
geen ondertoon nodig, kleine ver
halen vaak wel, en het is niet al
tijd gemakkelijk om die te treffen.
Hier lukt dat wonderwel, dankzij
een sober maar naturel spel van
de twee actrices (moeder en 'ge
slaagde' dochter). Dankzij een
klankbeeld met muzikale frag
menten, stemmingsfragmenten,
klassiek naast blues en jazz. Dank
zij een ingenieus decor (altijd
weer een verrassing, want het
moet ook passen in de kleine
dorpshuizen), dat heel gemakke
lijk de sfeer van boerderijen, een
dorpswinkel of een woonkamer
kan oproepen. Dankzij de liefde
volle details die weggestopt zit
ten in de pakjes die moeder en
dochter elkaar toesturen, Zeeuw
se traditie naar daar, Amerikaanse
noviteit naar hier.Tienduizenden
zijn geëmigreerd, tienduizenden
zijn achtergebleven. Het zijn
bijna allemaal kleine verhalen
over grote afstand en groot gemis,
die in deze voorstelling als in een
optelsom een soort van erken
ning krijgen. Voor een aantal wel
licht ook nog herkenning. Toch
wel knap hoe actrices en vormge
vers, schrijfster en regisseur zo
liefdevol die meerwaarde aan het
kleine verhaal kunnen geven.
Oma ao beslote om
eên van onze zeven
vrieë reisdaehen
mee de trein te be
nutten deu een dag
je te he winkelen mee dochter en
kleindochter. Meehae mee ulder
was vö mien hlad hin optie. En ul
der zouwe me as een onwillig
blok an't beên zie. Ik moest er
overigens nie an dienke om as
dagbesteding achter drie 'win
kel-hooligans' an te sjokken in de
Primark van Rotterdam. Wè bin
me hliek gehae en ik bin in Dor
drecht uutgestapt. Onderwiele da
ulder winkel nae winkel deu-
zwalkte, bekeek ik op m'n gemak
je die mooie, ouwe stad. De trug-
weg zouwe me nie saemen doe,
wan 'eindeloos winkelplezier' en
'op tied trug' ore nie bie mekaore
Zö stoeng ik alverwehe de mid-
deg wi op 't station van Dor;
drecht op weg nè Vlissinge. Een
saaie reis, voral die boemel deu
Zuud Beveland mee nauwelijks
in- en uitstappende mensen.
Even anderalf ure uutzitte.Mis
schien ao 'k wè wat anspraek! Dat
kort de tied! In de verder nie volle
coupé kwam ik tegenover een
vrouwe te zitten, leeftied van on
ze dochter. Wat maeger,
roöd-bruun aer, wi ze gedurig
mee speelde en ze ao een paer
contölebeurten bie de tandarts ge
mist.
'k Zat nog mè net toen ze zwaer
geêuwde. 't Was vannacht alf drie
hore, zei ze verontschuldigend en
drek vroeg ze wi of iknè toe
moest. Ze moest ook nè Vlissinge.
Jae, ik oorde het goed, ze was een
Vlaamse en weunde in Zeêland
mee d'r twi kindjes. Ze was nog
Voor de gesproken rubriek zie
www.pzc.nl/streektaal
Belgische, mè ieuw van Olland en
iedere veertien daehen hienge de
kindjes nè papa, in Braebant. Me
raekte in gesprek over de verschil
len tussen scholen bie ons en in
België en ik zei da'k mee onze ma
nier van lesgeven ruume ervaerin-
gen ao.
Ze ao opvallend sprekende ohen
en toen 't gesprek begon te verzan
den, geêuwde ze wi. 't Leek of ze
me uutnödigde om te vraehen
wirom of ze zö laete op bed lag.
Mee nog meer dan een ure 'boe-
mele' ebb'ik die kans hraog be
nut. 't Was het begin van een ge
sprek, wi het woordje 'openartig'
de inoud nog nie dekt. 't Wier
een verhaal as een boek. Ze begon
mee de leste 24 uren. Ze ao een
bezoek gebrocht an een mogelijk
nieuwe relatie, erregens boven
Amsterdam. Jae, zie was eest ge
hae. Wat was 't spannend ge
weest.
Ze aode urenlang mee mekaore
gepraot, eest zittend op de bank.
Ze was moe en ze waere toch mè
nè bed gehae...! Mè ie ao respect
getoond, di was ze eêl gelukkig
mee. Ze was vanochen wi nè ruus
gehae. Ie moest wèreke, docht
ze.Ze wist eigenlijk nie of er
een 'klik' was. Was'n eerlijk? Ao
d'n noe eên of twi huus? Ze ao a
via d'r mobiel geschreve dat het
noe zien beurte was. Zou 'n ooit
nè Vlissinge komme? De stations
hienge ongemerkt vöbie. Ze maek-
te me getuhe van een leven vol
oop en wanoop, vol verkeerde keu
zes en idem mannen. Over din
gen die ze zelfs nog nie an im ver
teld ao, sprak ze me an. Over vo
ral d'r onzekerheid nae zövee te
leurstellingen praotte ze.
Erregens vlak bie Kapelle bedocht
ze ineêns da ze dat aol an een
wildvreemden vertelde.Waere
me Bergen op Zoom a vöbie..? In
Souburg is ze uutgestapt. Ze stak
een sigarette op en verdween nae
me uutgebreid bedankt te ebben
vö 't willige oor!
't Commentaar van onze klein
dochter laeter: 'Zoiets maakt opa
nou altijd mee en ik nooit...!'
ZATERDAG 15 NOVEMBER 2014
Liefdevolle meerwaarde
aan het kleine verhaal
VLISSINGEN - Rockicoon Slash, be
kend van de band Guns N' Roses, is
de winnaar van de Sena European
Guitar Award 2014.
RECENSIE
door Willem Nijssen
Eerstvolgende voorstellingen van
'Het land van over zee':
Vanavond: De Schutse, Burgh -
Haamstede, 20.00 uur.
Vrijdag 21 november: Podium
Kloosterhof, Hoogerheide, 20.15
uur.
Zaterdag 22 november De Meul-
vliet, Tholen, 20.00 uur.
Woensdag 26 november Schouw
burg, Middelburg, 20.00 uur.
Donderdag 27 november: Ledel-
theater, Oostburg, 20.15 uur.
Vrijdag 28 november: De Mei
boom, Krabbendijke, 20.00 uur.
Zaterdag 20 november: De Sten-
ge, Heinkenszand, 20.00 uur.
Scène uit 'Land van over zee' met Astrid van Eek. foto Joris-Jan Bos
door Frans van der Heijde
