Import als
antwoord
op tekort
'Kansloos' Aldel gaat weer draaien
Het Belgische stroomtekort
leidt tot gegnifFel. Maar is de
situatie bij ons zo rooskleurig?
ECONOMIE 15
ELEKTRICITEIT
2014
ARNHEM - De Nederlandse overca
paciteit van stroom neemt in
hoog tempo af. Doordat de elektri
citeitsprijs erg laag is, sluiten elek
triciteitscentrales hun deuren en
blazen energiebedrijven plannen
voor nieuwe centrales af. Boven
dien gaan vijf oude kolencentra
les in 2016 dicht als gevolg van af
spraken in het Energieakkoord.
Volgens Paul Nillesen, partner en
energiespecialist bij adviesbureau
PwC, gaat het 'heel hard'. „De Ne
derlandse overheid moet snel
gaan nadenken over de vraag hoe
voldoende capaciteit behouden
kan worden. Zeker met de op
komst van zonne- en wind
energie moet je flexibele capaci
teit achter de hand hebben." -
Zover als in België is het in Neder
land nog niet. De zuiderburen
kampen met een structureel te
kort en dreigen zelfs delen van
het land te moeten afkoppelen.
Hoewel de situatie hier veel min
der dramatisch is dan in België,
moet ook Nederland alert zijn,
stelt Nillesen. „De overheid moet
de ontwikkeling nauwlettend in
de gaten houden. Nu is er nog tijd
om beleid te ontwikkelen. Onder
capaciteit is onwenselijk. Je wilt
voor stroom niet afhankelijk zijn
van het buitenland." Dat de per
spectieven sterk gewijzigd zijn,
blijkt klip en klaar uit cijfers van
TenneT, de landelijke netbeheer
der. TenneT becijferde in 2013 nog
dat Nederland de komende jaren
een flink stroomoverschot zou op
bouwen (zie grafiek). Voor 2017
werd een overcapaciteit van 5,8
tot 8,9 gigawatt voorzien. Dat be
tekent dat bij een piekvraag nog
steeds 20 tot 30 procent van de
centrales buiten bedrijf is.
De nieuwste inzichten, die Ten
neT recent publiceerde, geven een
compleet ander beeld. Het over
schot neemt niet toe, maar af. In
het minst gunstige geval, waarbij
aangenomen wordt dat producen
ten nog meer centrales sluiten en
weersomstandigheden voor ener
giebronnen als wind en zon
slecht zijn, resteert 0,1 gigawatt.
Daar komt bij dat TenneT een be
langrijk onderdeel van het Neder
lands productiepark buiten de be
rekeningen laat: de zogenoemde
wkk's, warmte-krachtkoppelin-
gen. Die staan vooral bij tuinders
en zijn goed voor 3 gigawatt aan
productie. Rond 2020 nemen veel
tuinders een beslissing over even
tuele vervanging van de wkk,
stelt TenneT. Mogelijk verdwijnt
de helft. Dat zou kunnen beteke
nen dat een tekort ontstaat.
„Deze cijfers tonen aan dat er
echt iets aan de hand is", zegt Nil
lesen. „In het tijdsbestek van een
jaar is heel veel gebeurd. Je ziet
dat producenten reageren op de
slechte situatie op de markt."
Juist om die reden denkt TenneT
dat een stroomtekort in Neder
land niet aan de orde is. „Produ
centen hebben op de marktont
wikkelingen gereageerd door cen
trales in de mottenballen te zet
ten", zegt een woordvoerder. „Als
er krapte ontstaat, gaan de prijzen
omhoog en zullen die centrales
weer gaan produceren."
Toch zijn er over die marktwer
king ook minder optimistische ge
luiden. Onder meer Peter Terium,
topman van energiebedrijf RWE,
waarschuwt voor het effect dat
wind- en zonne-energie hebben
op de energiemarkt. Die gesubsi
dieerde bronnen drukken de elek
triciteitsprijs en zorgen dat fossie
le centrales niet meer renderen.
Als er niets gebeurt, is een tekort
aan energie onvermijdelijk, stel
len RWE en andere energiebedrij
ven. Ze pleiten voor een nieuw
systeem, waarin bedrijven com
pensatie ontvangen wanneer ze
hun gas- en kolencentrales voor
noodgevallen in bedrijf houden.
FLINKE AFNAME RESERVECAPACITEIT ELEKTRICITEIT
2014 2017 2020
2014 2015 2018 2021
ARNHEM - Mocht het ooit zo ver
komen dat Nederland niet genoeg
stroom kan opwekken om aan de
binnenlandse vraag te voldoen,
dan is er volgens landelijk netbe
heerder TenneT geen reden tot pa
niek. Er zijn namelijk steeds meer
verbindingen met het buitenland.
Op dit moment kan al bijna 6 gi
gawatt worden uitgewisseld met
andere Europese landen, dat is on
geveer 20 procent van de Neder
landse productiecapaciteit. De ko
mende jaren wordt die capaciteit
met nog eens 2,7 gigawatt uitge
breid. De verbindingen met Duits
land en België worden verzwaard
en er komt een zeekabel naar De
nemarken. Daarmee wordt Neder
land volgens TenneT het best ver
bonden land ter wereld.
Energie-Nederland, de branche
vereniging van de energiebedrij
ven, stelt wel dat de beschikbaar
heid van buitenlandse stroom
niet als een gegeven beschouwd
moet worden. „In Duitsland is er
bijvoorbeeld een discussie over
de Energiewende en de toekomst
van de kolencentrales. Dat kan in
vloed hebben op de beschikbaar
heid van stroom voor export."
Tegelijkertijd wijst Energie-Ne
derland erop dat een elektriciteits
tekort voor Nederland niet nieuw
is. „We hebben jaren 15 procent
van de stroom geïmporteerd."
Om onzekerheden voor de toe
komst uit te bannen, is het vol
gens TenneT belangrijk dat er een
Europese markt komt. Productie
middelen staan dan op de plek
waar ze het best renderen, en kun
nen zowel stroom leveren aan de
'eigen' markt als een ander land.
Verbindingen met Duits
land, België enDenemarken
maken Nederland het best
verbonden land ter wereld
De doorstart is goed nieuws voor
de regio en perfect voor een deel
van de ontslagen werknemers,
zegt Dirk Stelder, die studie doet
naar de regionale economie aan
de Rijksuniversiteit Groningen.
Volgens Stelder hebben een da
ling van de energieprijs van
10 procent en vooral de stijging
van de aluminiumprijs op de we
reldmarkt ervoor gezorgd dat de
fabriek die een jaar geleden nog
'kansloos' was, nu ineens weer in
teressant is. Zusterbedrijf alumi-
numsmelter Zalco in Vlissin-
gen-Oost moest in 2011 de deuren
sluiten. Hoofdoorzaak waren de
torenhoge energielasten. In totaal
verloren 616 mensen hun baan.
Het Zalco-onderdeel anodefa-
briek heeft inmiddels een door
start gemaakt.
Stelder vermoedt dat de Ameri
kaanse eigenaar Gary Klesch een
beetje had gerekend op een door
start. „Volgens mij waren er nog
steeds mensen in de fabriek aan
het werk om de installaties op or
de te houden."
Klesch investeert 4 miljoen euro
in Aldel. De vorig jaar ook zo vu
rig gewenste elektriciteitskabel
naar Duitsland, waar de energie
veel goedkoper is, komt er binnen
nu en drie jaar. Daardoor, zo ziet
het er althans nu uit, wordt de
prijs van energie in de Eemsdelta
in de toekomst goedkoper en kan
de doorstart dus meer zijn dan
een tijdelijke bevlieging. Maar
dan moet de aluminiumprijs wel
hoog blijven.
Verwacht wordt dat eind volgend
jaar zo'n tweehonderd mensen
bij Aldel werken. Toen het bedrijf
op 30 december 2013 failliet werd
verklaard, raakten driehonderd
mensen werkloos. Driehonderd
medewerkers van aanleverende
bedrijven verloren ook hun baan.
Tot op het laatste moment had
den de vakbonden gepleit voor de
stroomkabel naar Duitsland. Daar
is de energieprijs fors lager, om
dat er veel duurzaam opgewekte
stroom met subsidie aan de man
wordt gebracht.
„Dat prijsverschil is niet verdwe
nen", zegt directeur Hans
Grünfeld van de Vereniging voor
Energie, Milieu en Water, de be
langenbehartiger van zakelijke
energiegebruikers. „Wij verwach
ten dat de energieprijs voorlopig
in ieder geval laag blijft."
Stelder zegt dat de doorstart voor
eigenaar Klesch ook interessant
is, omdat het ontslagen personeel
grotendeels nog steeds beschik
baar is voor werk binnen het be
drijf. „Hij hoeft niet van heinde
en ver mensen te werven. Het
vroegere personeel van Aldel kent
de weg, heeft vaak jaren bij het be
drijf gewerkt en wil niets liever
dan er weer aan de slag gaan."
De vakbonden zijn dolblij. Be
stuurder Albert Kuiper van FNV
Metaal spreekt van 'een fantas
tisch mooie dag voor Noord-
oost-Groningen'. „Het is een
mooi cadeau aan het eind van
2014 voor veel werknemers die
straks weer aan de slag kunnen.
We zijn zeer benieuwd op welke
voorwaarden mensen weer terug
kunnen komen." Kuipers
CNV-collega Jacqueline Twerda
noemt het een 'geweldige opste
ker' voor de werkgelegenheid in
Groningen.
Wetenschapper Stelder is het met
de bondsbestuurders eens. „Maar
het valt met de werkgelegenheid
in Groningen eigenlijk 'best mee.
We krijgen binnenkort een data
center van Google en de Eemsha-
ven doet het ook niet zo slecht.
Het is lang geleden dat we op zon
dag naar de Eemshaven reden om
vanaf de kade te zien dat er hele
maal niks gebeurde", aldus Stel
der.
11 MAANDEN FAILLIET
VRIJDAG 14 NOVEMBER 2014
Stroomsurplus in
hoog tempo verdampt
door Sander van Mersbergen
Beschikbare
reservecapaciteit
in gigawatts
Elektriciteitstransporteur TenneT
is minder optimistisch over de
leveringszekerheid van elektriciteit
dan vorig jaar. Veel producenten
sluiten centrales, waardoor de
reservecapaciteit afneemt.
Onder normale omstandigheden
Meest negatieve variant
rapport
infographic JD/DPd I bron TenneT
door Wilko Voordouw
DELFZIJL - Aluminiumsmelterij Al-
del uit Delfzijl maakt begin vol
gend jaar een doorstart. Met de
aanleg van een stroomkabel naar
Duitsland kan het energieverslin
dende bedrijf goedkoper werken.
Aldel werd op 30 december 2013
failliet verklaard door de recht
bank in Groningen nadat maanden
lang vergeefs was gepoogd de
energiekosten omlaag te krijgen.
In september 2013 ontving het be
drijf nog een overbruggingskre
diet van de provincie en het Rijk
van 8 miljoen euro.
Het bedrag was onvoldoende om
het verlies te compenseren in af
wachting van de aanleg van een
elektriciteitskabel naar Duitsland.
Daar is elektriciteit door subsidies
veel goedkoper dan in Nederland.
Volgens Patrick Brouns van de Sa
menwerkende bedrijven Eemsdel
ta werken nu alle energie-intensie
ve bedrijven uit de Eemsdelta mee
om binnen maximaal drie jaar die
kabel voor goedkope energie aan
gelegd te krijgen. „Alle neuzen
staan dezelfde kant op."
Ook de provincie en gemeenten
aan de Duitse en Nederlandse
kant willen dat de stroomkabel zo
snel mogelijk wordt getrokken.
