ANALYSE Spandoeken, protestborden en
veel fluitjes domineren vandaag het Malie
veld. Studenten protesteren tegen de groot
ste hervorming van de studiefinanciering in
decennia. Ze vechten een verloren strijd.
12 VERDIEPING
LEENSTELSEL
Trokken de studenten in 1986
nog ten strijde tégen de ba
sisbeurs, nu verdedigen ze
die juist met hand en tand.
Duizenden studenten en
scholieren komen vandaag
in actie tegen de grootste
hervorming van de studiefinanciering in
dertig jaar: het vervangen van de basis
beurs door een lening.
Het is voor de studenten wel vechten te
gen de bierkaai. Wat er vandaag ook ge
beurt op het demonstratieveld, het leenstel
sel komt er toch. Deze week stemde de
Tweede Kamer er met een ruime meerder
heid mee in. Alleen de Eerste Kamer zou
de komst van het 'studievoorschot', zoals
minister Bussemaker van Onderwijs het
graag noemt, nog kunnen tegenhouden.
Ook daar heeft het kabinet, dankzij de juist
onder studenten populaire partijen D66 en
GroenLinks, een meerderheid.
Het kabinet heeft lang geleden al de princi
piële vraag achter zich gelaten of je studen
ten wel of niet moet opzadelen met tien
duizenden euro's schuld en heeft gepro
beerd de invoering van het leenstelsel met
allerlei voorwaarden te verzachten. Studen
ten mogen er twintig jaar langer over doen
dan nu om de lening af te betalen. Ze hoe
ven pas te betalen als ze het minimumloon
verdienen (nu nog het lagere bijstandsni
veau) en dan nog nooit meer dan 4 procent
van hun maandinkomen (nu is dat nog
12 procent).
De omstandigheden zijn zelfs zo zacht, dat
studenten juist gestimuleerd worden om
te lenen, vindt het CDA. Als je bovendien
zo veel leent dat je dat nooit in 35 jaar kunt
aflossen, dan wordt je lening alsnog deels
kwijtgescholden, berekende de partij.
Frappant is dat de komst van de nu felbe
geerde basisbeurs in 1986 nog zwaar werd
tegengewerkt door de studenten van die
tijd. Zij wilden helemaal geen studiefinan
ciering in de vorm van een gift, zij wilden
méér. Zij wilden volledig onafhankelijk
zijn van hun ouders. Zij vonden bovendien
dat de maatschappij ook profiteert van veel
hogeropgeleiden in haar gelederen en daar
om wel wat mocht meebetalen. Dat laatste
vond de overheid toen ook, maar het legde
minder bij dan de studenten wilden.
Dat sentiment is helemaal omgeslagen. Stu
deren wordt nu vooral gezien als profijte
lijk voor het individu. De gemiddelde stu
dent verdient straks beduidend meer dan
iemand die niet gestudeerd heeft. Hij kan
daarom z'n studie best zelf betalen. Het is
alsof de minister vindt dat er al genoeg ho
geropgeleiden zijn, mopperde oppositiepar
tij SP in de Tweede Kamer hierover.
De vraag is of studeren inmiddels niet zo
ingebakken is, dat de overheid dat niet
meer hoeft te stimuleren. In het onderzoek
van het Sociaal Cultureel Planbureau De
studie waard zeggen havo'ers en vwo'ers
dat ze zeker weten te gaan studeren, ook al
moeten ze daarvoor zelf betalen. Een havo-
of vwo-diploma beschouwen ze niet als
een volwaardig einddiploma. Pas met een
hbo- of universiteitsdiploma maak je kans
op de arbeidsmarkt.
Vooral binnen de groep mbo'ers die nu
doorstuderen op het hbo, is een deel dat
daarvan afziet. Een mbo-diploma vinden
zij ook een voldoende startkwalificatie en
ze willen niet meer gaan betalen om door
te studeren. Dat is helemaal niet verkeerd,
vindt minister Bussemaker. Zij noemt het
'zonde voor de arbeidsmarkt' als mbo'ers
doorstuderen.
Voor studenten die wel willen studeren
maar het echt niet kunnen betalen, blijft
de aanvullende beurs overeind. Deze gift
gaat zelfs met 100 euro omhoog.
Het leenstelsel komt er dus, tenzij er een re
calcitrante senator opstaat. Toch is nog niet
alles in kannen en kruiken. Er is genoeg te
steggelen over hoe het bedrag dat de invoe
ring van het leenstelsel oplevert, besteed
zou moeten worden. Ooit zou dat een mil
jard zijn, inmiddels is er 'nog maar' 639 mil
joen euro over voor een kwaliteitsimpuls
in het hoger onderwijs. Zelfs minister Bus
semaker weet nog niet wat die precies in
houdt. Ze toert deze maapden door het
land langs hogescholen en universiteiten
om ideeën op te doen.
De eerste studenten die straks onder het
leenstelsel vallen, zullen daar nog weinig
van merken.
WAT ER VERANDERT
Zinloos
de barricades op
door Freke Remmers
De basisbeurs van nu verandert bij het
afstuderen in een gift, maar dat gege
ven wordt vanaf 1 september 2015 af
geschaft Studenten kunnen daarna le
nen bij de overheid tegen een gunstiger
rente (nu 0,81 procent) dan bij de ban
ken.
De lening kan straks in 35 jaar worden
afgelost. Nu moet dat in 15 jaar. Het
restant wordt na die tijd kwijtgeschol
den.
Er hoeft pas te worden terugbetaald als
de oud-student het minimumloon
(1.495,20 euro per maand) verdient
Nu moet dat al vanaf bijstandsniveau
(voor een alleenstaande is dat de helft
van het minimumloon).
Per maand moet minimaal 5 euro terug
betaald worden en nooit meer dan 4
procent van het maandsalaris. Nu is dat
nog respectievelijk 45 euro en maxi
maal 12 procent. Meer aflossen mag al
tijd.
De aanvullende beurs voor studenten
met minder rijke ouders gaat met
100 euro per maand omhoog. Nu is die
nog maximaal 260 euro per maand. Het
blijft een gift
De OV-studentenkaart blijft bestaan.
Ook minderjarige mbo'ers krijgen er
een vanaf 1 januari 2017.
Het nieuwe leenstelsel geldt voor ieder
een die na 1 september 2015 begint
aan z'n eerste studie, én voor studen
ten die dan of daarna met een master-
studie beginnen.
Banken wegen bij een hypotheekaan-
vraag een studieschuld nu mee met
een factor van 0,75 procent. Omdat de
maandlasten straks lager zijn, wordt dat
0,45 procent.
