vitaal
Mijn haar is mijn al
les. Dat moet goed
zitten, anders ga
ik de deur niet uit.
Na het opstaan, ik
slaap half zittend
en heb hierdoor
rugklachten, ben ik uren bezig met mijn
kapsel. Ik sta daarom vroeg op om op tijd
op mijn werk te zijn. Het is zelfs zo erg dat
ik de begrafenis van mijn vader heb moe
ten missen, omdat het niet lukte met
mijn haar."
Liesbeth lansen heeft bdd,
ofwel body dysmorflc
disorder. Zij lijdt aan
ingebeelde lelijk
heid. Andere pa
tiënten met de
zelfde aandoe
ning staren zich
blind op vermeen
de flaporen, een te
grote neus, te veel gezichtshaar of een te ro
de huid die ze bedekken onder een dikke
laag make-up. „Bdd is een ernstige psychia
trische aandoening in de categorie obses
sief compulsieve stoornissen. Patiënten
zijn overtuigd van hun lelijke uiterlijk, ter
wijl er geen of nauwelijks een zichtbare af
wijking is te zien. Toch kunnen ze aan
niets anders denken", zegt psychiater Nien-
ke Vulink van het AMC te Amsterdam.
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de
ze ziekte, die al in 1891 werd beschreven
door de Italiaanse arts Enrico Morselli, die
het dysmorfobie noemde. Pas sinds 2004 is
de ziekte officieel erkend en opgenomen in
de DSM, het handboek van de psychiatrie.
Vulink: „De oorzaak is niet precies bekend.
Maar net als andere dwangstoornissen, zo
als smetvrees, is het grotendeels bepaald
door genetische aanleg. Dat is aangetoond
in familiestudies. Je wordt er als het ware
mee geboren. Een deel van de patiënten
heeft een trauma meegemaakt in zijn of
haar jeugd, zoals pesten."
De zeldzame ziekte komt bij 1 a 2 procent
van de bevolking voor. De diagnose is las
tig te stellen. Meestal gaan patiënten eerst
naar een dermatoloog, kaakchirurg of plas
tisch chirurg. Vulink heeft aangetoond dat
tussen de 8 en 10 procent van de mensen
die deze poliklinieken bezoeken eigenlijk
bdd hebben. „Samen met een dermatoloog
zie ik eens in de twee weken een hele mid
dag patiënten die bijvoorbeeld veelvuldig
en dwangmatig aan hun huid pulken, ha
ren uittrekken of ernstig beperkt zijn door
een lichte huidafwijking. Allemaal klach
ten die eigenlijk psychiatrisch van aard
zijn. Wij kunnen dan zeggen dat ze op de
verkeerde afdeling zitten. We leggen hen
de diagnose uit en overtuigen hen in be
handeling te komen voor een van hun
dwangmatige handelingen op de afdeling
psychiatrie."
Bdd komt evenveel voor bij vrouwen als bij
mannen. Maar vrouwen zoeken eerder
hulp en zijn eerder geneigd om naar de
dokter te gaan, stelt Vulink.
Er komen steeds meer patiënten bij, onder
wie ook jonge kinderen. „Mensen worden
zich steeds meer bewust van hun uiterlijk,
mede door tv-programma's als Extreme Ma
keover en Holland's Next Top Model. We kun
nen niet aantonen dat blootstelling aan
mooie modellen leidt tot bdd. Wel is bewe
zen dat vrouwen en mannen zichzelf nadat
ze een half uur lang afbeeldingen van mo
dellen zien negatiever beoordelen dan er
voor. Maar dat geldt alleen voor mensen
die onzeker zijn of een negatief zelfbeeld
hebben. Opmerkelijk is verder dat een vijf
de van de mensen met bdd iets doet met
kunst en esthetiek. Ze hebben een speciale
aanleg voor waardering van schoonheid."
Ook komt er steeds meer zicht op wat er
mis gaat in de hersenen. Hersenscans to
nen verminderde activiteit in de achterste
hersenschors aan en overactiviteit in de lin
kerhersenhelft. „Mensen met bdd kijken
vooral naar details. Dat is ook aangetoond
met oogbewegingen. Zij kijken bijvoor
beeld voortdurend naar de neus of het haar
op portretfoto's en zien niet het hele ge
zicht, zoals wij. Deze focus op details en
niet naar het geheel kijken, past bij de af
wijkingen die op hersencans worden ge
zien." Belangrijk onderdeel van de therapie
Denken dat je lelijk bent,
terwijl je er normaal uitziet.
Body dysmorfic disorder is
een psychiatrische ziekte
die onder meer in het AMC
wordt behandeld. „Ik heb de
begrafenis van mijn vader moe
ten missen, omdat het niet luk
te met mijn haar."
is dat de patiënt moet leren naar het geheel
te kijken en niet te focussen op kleine de
tails. Ook moet hij of zij opnieuw leren in
de spiegel te kijken zonder negatieve emo
ties. „De therapie begint altijd met antide
pressiva, in hoge dosis om de angst en ob
sessief gedrag te verminderen. Vaak zijn ze
er zo ernstig aan toe dat ze zelfmoord over
wegen. Vooral de reactie van hun omge
ving, zo van stel je niet aan joh, je bent
toch hartstikke mooi, is moeilijk te verdra
gen. Juist dat onbegrip maakt hen wanho
pig. Het kan leiden tot sociaal isolement.
Twee derde heeft een doodswens en de
helft doet een poging".
Maar een goede therapie is mogelijk, aldus
Vulink. In het AMC doen ze als enige in de
wereld, na medicatie, aan groepsbehande
ling. Vanuit heel Nederland en België ko
men bdd-patiënten naar Amsterdam. In
vier maanden tijd komen groepen van acht
patiënten twee dagen per week bij elkaar.
„Ze kunnen elkaar zien en adviezen geven.
Dat heeft een versterkend en heilzaam ef
fect. Ze zien hoe andere patiënten ermee
omgaan. Dit resulteert in een sterke afna
me van de bdd-klachten. De ziekte blijft
wel een chronische aandoening. Wat de pa
tiënt heeft geleerd, moet hij blijven doen.
Echt genezen, doet hooguit 10 procent."
;c
Dinsdag 11 NOVEMBER 2014
Gezond
Helpende hand op oudedag
PAGINA 2 EN 3
De lelijkste
van het land
door Peter de Jaeger
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
foto Thinkstock I bewerking DPd
