5
JL g
Kleine uitval
Arbeidsongeschikt
Leny, Jacqueline, Marijke en Jennie.
Vier vrouwen die een beroerte
hebbën gehad en nu afasiepatiënt
zijn. Door hersenletsel is hun
taalgebruik niet meer als voorheen.
Logopedie helpt hen opnieuw te
leren communiceren.
Tekst Paula Koster
Beeld Thinkstock
ZATERDAG 8 NOVEMBER 2014
van hun doelen.
Een herkenbaar beeld: een logopediste helpt een oudere afasiepatiënt om haar spraakvermogen terug te vinden.
door een ongeluk, of een hersentumor.
De bloedsomloop in de hersenen raakt
verstoord en daardoor sterven cellen af,
legt logopediste Nancy Schuurman uit.
„Een beschadiging van de gebieden voor
taalgebruik wordt afasie genoemd. De
aard en omvang van afasie verschillen per
patiënt. Sommigen kunnen wel goed taal
begrijpen, maar hebben moeite met het
vinden van de juiste woorden of met zins
bouw. Anderen spreken juist wel veel,
maar zijn moeilijk te begrijpen."
Met dat laatste worstelt Leny. „Ik stond
op de golfbaan een balletje te slaan toen
ik een beroerte kreeg. Dat is nu twee jaar
geleden. Het spreken gaat wel al iets be
ter, maar me goed verstaanbaar maken is
lastig. Dat vergt geduld, van mijzelf en van
mijn gesprekspartners."
Sommige mensen ervaren voordat ze een
beroerte krijgen een kleine aanval, met
verschijnselen die kort daarna weer wegeb
ben. Zo ging het ook bij Jacqueline. „Ik
had al een paar keer dat ik plotseling min
der goed zag. Even maar, en dan was het
weer over. Maar op een dag, anderhalfjaar
geleden, ging het helemaal mis. Ineens
was ik verlamd aan een kant en kon ik hele
maal niet meer praten. Met intensieve re-
validatietherapie ben ik weer redelijk op
de been gekomen. Dankzij de hulp van de
logopedist en heel veel oefenen heb ik
weer leren spreken. Maar ik moet nog
vaak zoeken naar woorden en namen."
Om haar te ondersteunen bij het commu
niceren, gebruikt Jacqueline een gespreks-
boek. Hierin staan icoontjes, afbeeldingen
van voorwerpen en talloze woorden die
voorkomen in diverse alledaagse situaties.
Komt Jacqueline er in een gesprek niet
goed uit, dan wijst ze aan wat ze bedoelt.
Ook heeft ze altijd een overzichtje van
haar familienetwerk in haar tas. Een soort
ministamboom.
Groepsgenoot Marijke vertelt hoe zij in
het vliegtuig van Costa Rica naar Neder
land een hersenbloeding kreeg. „Paf, in
eens ging het mis, tijdens de landing. Ge
lukkig waren we toen al bijna in Amster
dam en ik werd meteen naar het zieken
huis gebracht."
Al vertellend maakt Marijke intensief ge
bruik van een speciale app op haar iPad,
vergelijkbaar met het gespreksboek van
Jacqueline. Met behulp van foto's op haar
De logopedist helpt afasiepatiënten in eerste instantie in het zieken
huis, revalidatiecentrum, zorginstelling of logopedische prak
tijk. En vervolgens vanuit de over het hele land verspreide
afasiecentra. Met speciale oefenprogramma's, gespreks-
en schrijfgroepen, en contact met lotgenoten en vrijwilli
gers kriipen 7P ondersteuning hii het behalen
tablet vertelt ze dat ze kortgeleden met
vriendinnen op stap is geweest. In de loop
van het groepsgesprek spelen de deelne
mers een spel met fotokaarten. Om de
beurt trekken ze een kaart en omschrijven
die zo nauwkeurig mogelijk. De anderen
mogen raden wat erop staat. Heel inven
tief gebruikt Marijke niet alleen woorden
voor haar omschrijving van een bekende
Nederlander. Als ze de melodie van Heb je
even voor mij neuriet is het raadsel snel op
gelost.
Ongeveer de helft van alle afasiepatiënten
krijgt een jaar of langer logopedie. Toch
raakt circa 75% van de mensen met afasie
arbeidsongeschikt. Zo ook Jennie, die in
de zorg werkte tot een hersenbloeding
kreeg. Maar bij de pakken neer zitten doet
ze niet. „Sinds een tijdje doe ik vrijwilligers
werk in de bibliotheek. Ik zet onder ande
re boeken op alfabetische volgorde terug
op de planken. Het is hard werken, zowel
met mijn hoofd als met mijn nog redelijk
werkende linker hand. Toch zet ik door, on
danks de pijn, want ik hoor er maatschap
pelijk weer bij."
Bijna altijd herstellen de taalvaardigheden
van afasiepatiënten spontaan, maar hele
maal goedkomen doet het zelden. Met tel
kens weer oefenen, onder meer met een
logopedist, kunnen de vaardigheden ver
der verbeteren.
Logopediste Nancy Schuurman: „Het vast
lopen in hun oorspronkelijke communica
tieve vaardigheden beïnvloedt allerlei fa
cetten van het leven van afasiepatiënten.
Werken als voorheen zit er meestal niet
meer in. Vrienden haken na verloop van
tijd nogal eens af. Ook de relatie met
de partner en kinderen komt vaak on
der druk te staan. Daarom krijgen afa
siepatiënten en hun naasten vanuit
het afasiecentrum zo nodig onder
steuning op meerdere vlakken
tegelijk, onder meer van een
psycholoog en een gespecia
liseerde afasietherapeut."
rr
De gespreksgroep, onder leiding van logo
pediste Nancy Schuurman, vindt plaats in
een van de diverse afasiecentra die Neder
land rijk is. Wat onmiddellijk opvalt, is de
grote concentratie waarmee de deelne
mers zich wijden aan het onderlinge con
tact. Ook heel bijzonder zijn de tijd en
ruimte die zij elkaar geven voor het onder
woorden brengen van hun laatste nieuw
tjes. Met aandacht leggen ze een ingewik
kelde woordpuzzel en maken die tot een
afgerond verhaal. Converseren is hier heel
duidelijk een werkwoord.
Meestal is afasie het gevolg van een her
senbloeding. Andere oorzaken zijn
bijvoorbeeld een verwonding
in de hersenen
