Sjiengeleboem ons bin ma boertjes
STREEKTAAL
CULTUUR 41
Neal Black speelt
in Oostburg
Van Dis zit jury
FbtS weer voor
Van Amsterdam, New York, Londen, Basel
en Karlsruhe naar Middelburg. Roos
Gortzak, directrice voor de Vleeshal.
MIDDELBURG - Roos Gortzak is de
opvolger van Lorenzo Benedetti
als directeur van de Vleeshal en
de Stichting Beeldende Kunst
Middelburg (SBKM). Momenteel
is ze druk bezig met de voorberei
dingen van haar tentoonstellings
programma, dat vanaf het voor
jaar te zien zal zijn. Belangrijk be
ginpunt is een symposium over
het verleden en de toekomst van
De Vleeshal, waarvoor ze haar
drie voorgangers heeft uitgeno
digd. „Het is goed om ideeën met
de ex-directeuren Lex ter Braak,
Rutger Wolfson en Lorenzo Bene
detti, toeschouwers, en kunste
naars uit te wisselen. Over de da
tum en de exacte invulling van de
bijeenkomst zal ik tijdens de
nieuwjaarsreceptie vertellen."
De vraag is waarom Gortzak na
Londen, New York, Basel en Karls
ruhe naar Middelburg kwam. „De
Vleeshal heeft een goede naam,
CV ROOS GORTZAK (1973)
wereldwijd. Dat komt niet alleen
door de spraakmakende tentoon
stellingen, maar ook door de goe
de collectie (die gedurende ruim
30 jaar bijeengebracht is en sinds
2005 in langdurig bruikleen bij
het MUHKA in Antwerpen), met
namen als Jimmie Durham, Joëlle
Hierlinckx, Suchan Kinoshita, Ni-
na Beier Marie Lund."
Kunst moet uitlokken tot het stel
len van vragen, in plaats van ant
woord geven, vindt ze. Gortzak
was in 1998 bij een expositie in de
Whitechapel Gallery in Londen
waar voor het thema speed was ge
kozen. Alles draaide om snelheid,
waardoor bijvoorbeeld een schil
derij van Henri Matisse geredu
ceerd werd tot de auto die erop af
gebeeld was. Ze gruwt van ten
toonstellingen waarbij de kunst
werken tot pure illustraties van
een thema gemaakt worden.
„Want zo worden de betekenisla
gen van het werk genegeerd. We
hoeven niet uit de hoogte te doen
met kunst, maar juist in een tijd
dat one-liners de maat der dingen
zijn, mag kunst wel iets van de be
zoeker vragen." Gortzak wil ech
ter niet dat de bezoeker zich verlo
ren voelt tussen kunst. „Ik wil
suppoosten bij de exposities be
trekken die goed geïnformeerd
zijn en die als de bezoeker wil,
iets over de achtergrond van het
project vertellen en uitleg geven."
Kunst mag ook ontregelen.
„Graag zelfs. Ik wil mijn program
ma in De Vleeshal beginnen met
de focus op verwachtingen, om
dat die alom tegenwoordig zijn
bij het aantreden van een nieuwe
directrice." Ze wil dit voorjaar
dan ook openen met Cally Spoo-
ner, met wie ze samengewerkt
heeft voor een van haar recente
festivals 'What Happens in Offen
bach Stays in Offenbach'.
Spooner brengt je van de wijs.
Centraal aspect in haar werk is de
kritiek op de omgang met taal die
vooral op succes en efficiëntie is
gericht. In plaats van spontaniteit
en vrijheid van meningsuiting
worden vooral perfectie en reto
riek verwacht.
Gortzak mag dan over de hele we
reld gewerkt hebben, ze is nu
voor de eerste keer de eindverant
woordelijke van een kunstinstel
ling. „En een die veel aanzien
heeft. Ik verheug me erop een
stempel te drukken op de Vlees
hal en de Kabinetten en het kunst
klimaat hier in Zeeland."
GRIJPSKERKE - Surrender, Stahl-
zeit, Mooi Wark, Bandzonderba-
naan en Liptease zijn de hoofd
acts voor de 21e editie van het het
Muziekfestival Hrieps in Grijps-
kerke. Het festival wordt zaterdag
2 mei gehouden en Hrieps wordt
dit keer weer groter dan andere ja
ren. Vanaf vandaag zijn kaarten te
bestellen bij de voorverkoopadres
sen. De organisatie laat bussen rij
den, met opstapplaatsen in heel
Zeeland. Alle informatie is te vin
den op: www.hrieps.nl
OOSTBURG - Neal Black and The
Healers treden vanavond op in
Bluesclub The Lane in Oostburg.
Black is een Texaanse gitarist en
zanger die meer dan 30 jaar het
publiek vermaakt. Hij heeft in
ruim 20 landen opgetreden. Met
zijn begeleidingsband The
Healers bracht hij negen CD's uit,
recentelijk 'Before Daylight'
VLISSINGEN - Adriaan van Dis is
volgend jaar opnieuw voorzitter
van de vakjury van Film by the
Sea (FbtS). De schrijver/ presenta
tor volgde in 2014 Rinus Ferdinan-
dusse op. De komende maanden
worden de andere juryleden be
kendgemaakt. De 17e editie van
Film by the Sea is van 11 tot en
met 20 september 2015.
BIJ NADER INZIEN
De voorstelling van Madame Bo-
vary morgen in het Scheldethea-
ter in Oostburg begint om 20.15
uur. Het is geen matineevoorstel
ling, zoals we abusievelijk had
den gemeld.
Muzikale klanken om
zette in woorden is
een kunst apart. De
volksmond kent daè
éénvoudige oplossingen voe. Een
piano doe pieng-pieng-pieng, een
trompet speel retteketet, een bas
pom-pom-pomt en het geluud
van bekken en groate trommel,
die a vroeger deur eên muzikant
bespeeld wiere, wier vertaald in
sjiengeleboem. Ik dienke at het
Concertgebouworkest d'r nog
noait van ehaoren eit, mae a ik
zoiets oare, dan mö 'k direct an
'de muziek' dienke, de fanfare.
Sjiengeleboem! Ineens kreeg ik
het beeld voe ogen van Sjiengka-
boem, de bienaem van een man,
van bie oans uut 't durp vroeger,
die a de groaten trommel sloeg in
de muziek. Die ree ok nog op een
motor en a t'n langs kwam, zeie
de mensen kiek: „Sjiengkaboem
op z'n retteketet." Ik komme d'r
op, omda mevrouw Langerak uut
Goes een stikje van een vèsje
kend'n, mae nie het geheel. In de
eêste regel kom sjiengeleboem
voor. Het liedje begun zó: „Ons
bin, sjiengeleboem, ma boertjes.
Bie ons eêtte aolle vrpuween Kee
en Griet. Ons lópe op klompen,
oas drienke uut pompen, bie ons
is 't aollemael waeter wat je ziet.
Ma as je kan zwemme, dan ver-
zuup je bie ons in Zeêland nie."
Toen a 'k het ardop las en dat 'ma'
oarden wist ik in eên keer dat het
een vèsje was van Ad Leijdekkers.
Ik zag 'n inééns voe me, staende
op een podium, vertellend en toet
slot naè z'n gitaar pakkend. Dan
zong 'n nog een vèsje: „Kom es
naè ons eiland toe..." Dat eiland
was Schouwen-Duveland en Ad
Leijdekkers was een
Zierikzeêënaer. 't Was een rasver-
Voor de gesproken rubriek:
www.pzc.nl/streektaal
teller, een cabaretier en bovenaol
ok een stikjesschriever. Onder de
naem Arjaon schreef'n wekelijks
een stikje in de Zierikzeesche
Nieuwsbode, het Zêêuwse Oekje.
Mie de zeker'eid dat het lied van
um most weze, gieng ik op zoek.
Vanuut m'n stoel in 's-Eêren'oek
kan ik zó in de catalogus van de
Zeêuwse bibliotheek neuze en ja
wel, ik vonde "Liedjes van ons ei
land". Een prachtige cd is dat mie
aollerlei verhalen en moaie vèsjes.
Ad Leijdekkers ontbrak nie. Ok
bovengenoemd vèsje staèt 'r op.
Te lank om ier in z'n geheêl te ci
teren, mae toch een paer couplet
jes:
Want kom je uut Zeêland over de
Moerdiek/Dan zie j'aol die um-
bug, die Ollandse chique/
Dan zie j'aol die dames in kleêren
van pluus/'t Is butter van buten,
mae bleuband in uus./
Ons bin, tsjiengeleboem, ma
boertjes/Ons ete stroopvet mee
een kripje spek/Een stikje amme,
een moatje paeling, /een sneetje
tervebroad zóó van de mek/'t Is
aol mae schraoltjes, toch is't bie
ons In Zeêland nie zó gek.
Mek is wellicht een onbekend
woord eworre. Het kom van mek-
kebroad, dat is broad ebakke van
eigen meel deur de mekkebakker.
Het woord kwam veraol op Schou
wen-Duveland voor en op Goe-
ree-Overflakkee.
Ad Leijdekkers is in 1996 overlee.
Het was een romanticus die a in
poëtische woorden de schoan'eid
van z'n eiland bezong. Ok kond 'n
erg humoristisch weze. In z'n
bundel 'Leuke dienge vö de men
sen' ka je 't bewies daèvoe ruum-
schoats vinde. A t'n optrad brocht
'n moeiteloas volle zalen toet la
chen en ok toet ontroering over
de kleine diengen van dichtbie de
ménsen.
ZATERDAG 8 NOVEMBER 2014
kunst mag ontregelen
door Edith Ramakers
Studie aan de universiteiten van
Amsterdam en New York.
Master in Curating Contemporary
Art bij het Royal College of Art in
Londen.
Kunstcriticus voor de Volkskrant
en schrijfster voor kunsttijdschrif
ten als Metropolis M en
ArtReview.
In 2005 gastcurator van het Stede
lijk Museum Bureau Amsterdam
voor de tentoonstelling Tropical
Abstraction.
Van 2007 tot 2012 co-curator bij
de Kunsthalle Basel.
Curator van het Festival der jun-
gen Talente in Offenbach (2014).
Zaterdag 8 november, Bluesclub The
Lane, Oostburg, 22.00 uur.
I Roos Gortzak, directrice van de Vleeshal, foto Ruben Oreel
Directrice Roos GortzekrnamenHriePs
Reacties: Werrilaan 21,
4453 CA 's-Heerenhoek.
E-mail:cn.zeeuws@zeelandnet.nl.
Nae een maend is dit stikje ok nae te
lezen op www.zeeuwsezanger.nl
