lizzie n;
Nee echt, het is
zoals Marc-Marie
het schrijft
Adriaan van Dis de
grote roman over zijn
moeder schrijven.
Vier jaar na haar
dood is het boek er:
Ik kom terug. „Ze was
een kwaaie vrouw."
Een kijkje in de keuken
18 DIZZIE
Deel jouw mening
met andere lezers
.tr-m
Een boek per dag,
menselijkerwijs
moet het voor de
AKO-jury niet te
doen zijn geweest
MEGACHALLENCE
Op naar 2014
gelezen boeken
Dagboek van Anne
Frank nu via app
Ruim een kwart miljoen mensen
zagen inmiddels op YouThbe caba
retier Henry van Loon die laat ho
ren dat DWDD best tot drie mi
nuten kan worden teruggebracht
zonder dat het programma eron
der lijdt. En dat is inclusief een
ferme rol voor 'tafeldame' Marc-
Marie Huijbregts die Van Loon
uitsluitend herhaaldelijk 'nee
echt' laat zeggen. Wie Marc-Ma-
rie's boek leest, kan weinig an
ders dan vaststellen dat de cabare
tier met die twee woorden raak is
getypeerd. Er is helemaal niets fic
tiefs aan zijn boek. Het is zo echt
als het maar kan zijn. Marc-Marie
schrijft schaamteloos openhartig
over zijn leven. Hij beschrijft zelfs
de onenigheid over de omslag
van zijn boek. Heeft het over zijn
vader, zijn moeder, zijn mislukte
schoolcarrière, zijn piemel die er
vroeger zo raar uitzag, zijn toena
dering tot Barbra Streisand, zijn
misgelopen deelname aan een
film van regisseur Robert Alt
man, zijn fout gelopen baantjes,
zijn audities.
Het leven van Marc-Marie in stuk
jes, in zeventien hoofdstukken.
Probleem is dat je vaak denkt:
waarom moet ik dit weten? En
dat gevoel wordt mede veroor
zaakt door het feit dat het goed
opschrijven van een verhaal ook
een vak is. En dat beheerst de ca
baretier niet. Aan de andere kant:
als hij het in al zijn openhartig
heid heeft over Lenette van Don
gen, Beau van E.D., Paul de L., Ju
dith Bosch en Dirk Zeelenberg, is
het in de lach schieten nooit ver
weg. Nee, echt.
INTERVIEW Ooit ZOU
Het fijne weet ik er
niet van, maar ik
weet wel net ge
noeg om te we
ten dat het eigen
lijk niet kan. Als aanstaande
donderdag, op Crossing Bor
der, de AKO Literatuurprijs
wordt uitgereikt - hopelijk en
vermoedelijk aan Wessel te
Gussinklo - heeft de jury zo'n
vierhonderd boeken gelezen
en beoordeeld.
Vijf lezende juryleden plus
voorzitter Job Cohen en vier
honderd boeken, zowel fictie
als non-fictie. Hoe krijg je die
allemaal gelezen als je ook nog
wilt leven en werken?
Een kijkje in de keuken. In het
kalenderjaar 2011 zat ik in de ju
ry van de Libris Literatuur
Prijs. In mei 2012 kenden we de
prijs toe aan A.F. Th. van der
Heijdens Tonio. De Libris is al
leen voor romans, dus hoefden
we geen 400 maar 'slechts' 170
boeken te lezen. Met vier lezen
de leden en Robert Dijkgraaf
als voorzitter die een vrije rol
had en pas bij de longlist van
18 titels verplicht werd alle boe
ken ook te lezen.
Het werkte zo: elk boek werd
door twee juryleden gelezen.
Vonden beide leden het heel
slecht, dan lazen de andere
twee juryleden die roman niet.
Vonden ze de roman gewéldig
goed, dan moesten de anderen
hem ook lezen.
Daartussen zaten de twijfelge
vallen. Behoefte aan een derde
oordeel, zeiden we dan. Ook
dan werd de andere twee ju
ryleden gevraagd het boek te le
zen. Je kunt redeneren dat die
twijfelgevallen het toch niet ha
len, vergeleken bij gewéldige
boeken, maar zo werkt het
niet Want zo'n derde oordeel,
inclusief discussieronde, kan
visies doen kantelen. Zo las ik
uiteindelijk 90 procent van de
romans, zo'n 150. De jury werk
te van onder af, waarna Tonio
als enige overbleef.
Zou het er bij de AKO-jury ook
zo consciëntieus aan toegaan?
Daar ga ik voetstoots van uit.
Maar hoe doen ze dat toch, met
vijf leden (één meer dan bij Li
bris), plus Job Cohen, 90 pro
cent van vierhonderd boeken
lezen? Dat is precies een boek
per dag, bij zeven dagen in de
week. Ik zou niet durven twij
felen aan hun oordeel, maar
menselijkerwijs moet het niet
te doen zijn geweest.
THEO HAKKERT
Je kunt
80 jaar
mooi weer
spelen,
maar dan
begint het
toch een
beetje te
lekken
Zowaar is Adriaan van Dis
lichtelijk nerveus. Omdat
hij zo benieuwd is wat le
zers van zijn nieuwe roman
vinden. „Het is een kwets
baar boek", zegt hij.
Ook is het een boek waar
naar is uitgekeken. Ooit zou Adriaan van
Dis (67) een roman over zijn moeder schrij
ven, de grote afwezige in zijn werk. Over
zijn familie schreef hij vaak; haar rol was al
tijd bescheiden. Ooit, dat werd na haar
dood. Ze is overleden in 2010, ze liep tegen
de honderd. De roman is er nu en draagt
als titel Ik kom terug.
„Ik heb lang gewacht. Ik zeg altijd spot
tend: 'Freud ging pas schrijven toen zijn
moeder dood was'. Op de een of andere ma
nier heb ik mijn moeder altijd geducht. Ik
was in zekere zin bang voor haar, ook toen
ze dood was. Alsof ze over mijn schouder
meelas om te kijken of ik haar misschien
onrecht aandeed."
'Verstikkend', zo noemt hij zijn verhou
ding met haar tussen zijn 10e en 20ste. Ze
was 'een kwaaie vrouw', zegt haar zoon,
die nog elke ochtend in de scheerspiegel
vaststelt dat hij op haar lijkt. „Ze was ook
zeer op de hoogte. Las alles, had stevige opi
nies. Zat te vloeken voor de televisie." Zijn
liefde voor de literatuur heeft hij van haar.
Dus zo zwart is het niet. Hoe ver kon hij
gaan? „Dat er zo nu en dan een deksel van
een beerput losschiet, dat kan. Maar niet al
le putdeksels tegelijk."
Ze zweeg altijd. Liet niets los over haar ver
leden en familie. „Ze was de grote ontken
ner." Zijn moeder had een bijzonder leven
achter de rug. Een boerendochter uit Ne
derland die in Indië 'over de kleurlijn'
trouwde. Haar eerste man werd bij de Ja
panse bezetting van Nederlands-Indië ont
hoofd. Met haar tweede man kon ze niet
huwen, want diens eerste huwelijk was
niet officieel ontbonden. Adriaan groeide,
als blanke buitenstaander, op in een ge
kleurd gezin. Voor haar was het ook niet
makkelijk. „Ik heb als kind altijd geweten
dat ik afstand moest houden omdat mijn
moeder had geleden. Niet dat het werd ge
zegd, maar je kon het gewoon zien. Het zat
in elke blik. Het onuitgesproken leed waar
je beducht voor was." Dus is er nuance on
der al zijn hardheid en woede. Hij zegt het
Ik kom terug
Adriaan van Dis
284 biz.
Atlas Contact
19,99 en 24,99
euro (gebonden)
D
Dizzie is hét online boekenplatform
van deze krant: vol nieuws, recensies,
interviews en informatie over boeken
en auteurs. Schrijf je eigen recensie
op Dizzie.nl en lees recensies van an
deren of koop je boeken via Dizzie.nl.
Ca naar Dizzie.nl
Dizzie-leden willen eind dit jaar
2014 boeken gelezen hebben. De
teller van deze zogenoemde Me-
gachallenge staat nu op 769. Lees
het blog op Dizzie.nl en help de le
zers om de finish te halen.
NIEUW
In de Anne Frank-app, die vandaag
wordt gelanceerd in Theater Amster
dam, staat het complete dagboek en
worden belangrijke thema's met frag
menten en commentaar toegelicht.
Meer daarover op Dizzie.nl.
REALITY
door Ton Ouwehand
Marc-Marie Huijbregts - Marc-Marie
in stukjes
149 blz. Atlas Contact, 14,99 euro.
Niet alle
putdeksels
tegelijk
door Theo Hakkert
