3600
Druk op Tataren neemt toe na Russische annexatie van Krim
BUITENLAND 11
De hoofdstad van
Frankrijk wordt
groener dankzij
een groot reservoir
met warm water
diep onder Parijs.
PARIJS - Bijna elke minuut scheert
met een hels kabaal een vliegtuig
over de energiecentrale van de
luchthaven Orly bij Parijs. Binnen
heerst een serene rust. Niemand
zit voor de beeldschermen in het
computercentrum. De langgerek
te vergaderzaal lijkt in geen tijden
gebruikt.
„We kunnen volstaan met één
persoon voor het toezicht", zegt
Alexandre Frenal, de verantwoor
delijk ingenieur van de energie
centrale bij de luchthaven. „Een
geothermische centrale vergt een
eenmalige investering, daarna
zijn de exploitatiekosten ervan ex
treem laag."
Frankrijk leunt van oudsher op
kernenergie voor de opwekking
van elektriciteit. Op veel plaatsen
in het land is het de enige energie
bron. Maar de socialistische rege
ring van Francois Hollande wil
dat veranderen: in 2025 moeten
kerncentrales nog maar 50 pro
cent van alle elektriciteit opwek
ken, tegen 75 procent nu.
Eén alternatiefis geothermie, een
onuitputtelijke bron van groene
energie die goedkoop te produce
ren is.
De geothermische centrale in Or
ly pompt warm water door een
stelsel van 35 kilometer verwar
mingsbuizen tegen een megawatt-
uurprijs van 15 tot 20 euro. Dat is,
zegt ingenieur Frenal, de helft
goedkoper dan een centrale die
biomassa of gas als brandstof ge
bruikt. Een elektrische centrale is
vier keer duurder.
Frenal opent een putdeksel bui
ten de centrale, daalt een tiental
meters af, en legt zijn hand op
een pijp. „Het water dat wij hier
door omhoog pompen, is 74 gra
den Celsius", zegt hij. „Na ge
bruik is de temperatuur van het
water tot 35 graden gedaald en
wordt het weer terug naar bene
den gepompt."
Die twee pompen zijn de enige
elektriciteit verbruikende appara
ten in de hele centrale, die ook
geen brandstof zoals gas behoeft.
Het warme water komt van Dog
ger, een warmwaterreservoir on
der de stad.
Parijzenaren weten dat er metro
lijnen, rioolbuizen, catacomben,
wijnkelders en een riviertje on
der hun Straten liggen, maar van
Dogger heeft niemand gehoord.
Het reservoir is 15.000 vierkante
kilometer groot.
Het principe is eenvoudig. Warm
water wordt naar boven gehaald
door een buis, die bij Orly 2 kilo
meter de grond in gaat. Na ge
bruik gaat het (afgekoelde) water
door een andere buis terug het re
servoir in, waar Moeder Aarde het
weer gratis opwarmt.
Niettemin zijn er beperkingen,
legt Frenal uit. De twee buizen
van een centrale moeten anderhal
ve kilometer uit elkaar liggen om
te voorkomen dat het 'koude' wa
ter de temperatuur van het war
mere, op te pompen water drukt.
Bovendien kunnen centrales niet
te dicht bij elkaar liggen.
Het aantal installaties dat in de re
gio Parijs kan worden gebouwd,
waar 12 miljoen mensen wonen,
is daarom niet onbeperkt. Boven
dien is het Dogger-water niet
overal 74 graden Celsius. „Onder
de luchthaven Charles de Gaulle
is het maar 45 graden", zegt
Frenal. „We hebben daar moeten
kiezen voor een biomassacentra
le."
De ingenieur schat dat Dogger
minstens de helft van de regio Pa
rijs van warm water kan voor
zien. Dat zou de stad een stuk
groener maken. Alleen al de Or
ly-centrale geeft een jaarlijkse be
zuiniging van 3600 ton olie.
Geothermie wordt in Parijs al
sinds 1961 gebruikt, toen het Mai-
son de Radio France een centrale
kreeg. Maar sindsdien is de tech
nologie verbeterd en de megawatt-
uurprijs gedaald.
Parijs heeft inmiddels een vijftig
tal geothermische centrales. De re
gering wil dat aantal snel opvoe
ren. Dit jaar komt een nieuwe cen
trale in gebruik, een door de staat
gesteund project van 32 miljoen
euro, dat warm Dogger-water in
een stelsel van 13 kilometer bui
zen pompt.
Alexandre Frenal juicht de priori
teitstelling van de huidige rege
ring toe. „De geothermietechnolo-
gie was voor politici nooit een
prioriteit, omdat je de centrales
niet ziet. Zolang er maar warm
water was, waren hun kiezers te
vreden."
Het fragment staat in een rapport
van Human Rights Watch
(HRW) dat onlangs verscheen.
Volgens de mensenrechtenorgani
satie neemt de druk op de Krimta
taren toe, sinds Rusland de Krim
in maart dit jaar annexeerde. De
meeste Krimtataren balen van de
gedwongen overgang van hun
schiereiland vanwege hun getroe
bleerde, repressieve verleden in
Rusland.
De verdwijning van Isljam en Dz
jevdet lijkt geen toeval. Isljams va
der, Abdoeresjit Dzjepparov, is
een vooraanstaande verschijning
in de Krimtataarse gemeenschap
en een voormalig lid van de Medz-
jlis, het bestuur van de Krimtata
ren. Medzjlis-leider Refat Tsjoeba-
rov en zijn voorganger Moestafa
Dzjemiljov zijn afgelopen zomer
voor jaren de toegang tot Rusland
ontzegd, de Krim incluis.
Ze zouden zich schuldig hebben
gemaakt aan 'extremisme'. Ook
heeft Moskou een lijst met voor
Krimtataren verboden islamiti
sche literatuur gepubliceerd.
HRW en in haar kielzog de Euro
pese Commissie maken zich even
wel vooral zorgen over de Russi
sche paramilitaire eenheden op
de Krim die weerstand tegen het
bewind in Moskou proberen te
onderdrukken.
Sinds maart zijn er vijf pro-Oek-
raïense activisten verdwenen, on
der wie drie Krimtataren, stelt
HRW.
Volgens de Krimtataarse journa-
list Rim Gilfanov gaat het om al
zeker achttien van zijn volksgeno
ten. Ook zouden er twee zijn ver
moord. „Het lijkt een signaal:
werk ons niet tegen", zei Gilfanov
onlangs in gesprek met Radio
Liberty/Free Europe.
Rim Gilfanov was vooral gealar
meerd door uitlatingen van pre
mier Sergej Aksjonov van de
Krim, die onlangs in de Russische
krant Kommersant de Krimtata
ren waarschuwde: 'De deportatie
van Stalin (voormalig Sovjet-lei-
der, red.) kan opnieuw plaatsvin
den.'
Gisteren hielden de vertegenwoor
digers van vijf minderheden op
de Krim echter een goednieuws-
show in Moskou.
Onder hen was Sejtoemer Nime-
toellajev, leider van een afgelopen
zomer opgerichte pro-Russische
Krimtataarse organisatie. „De eni
ge Krimtataren die het moeilijk
hebben en vertrekken, zijn de
moslimextremisten. Wat de ver
dwijningen betreft, weet ik zeker
dat de autoriteiten er alles aan
doen om die op te lossen", be
zwoer Nimetoellajev.
Abdoeresjit Dzjepparov gelooft er
niks van: „Gemaskerde mannen
met machinegeweren vallen bin
nen bij Krimtataren, dwingen
hen met het gezicht tegen de
grond te gaan liggen en keren
hun huizen binnenstebuiten.
Waarom weet ik niet. Maar wel
dat het vandaag de dag gevaarlijk
is Krimtataar te zijn."
Zijn zoon is nog steeds niet terug.
DONDERDAG 6 NOVEMBER 2014
Pari j s
warm
spaart olie uit door
water op te pompen
De geothermische centrale bij de Franse luchthaven Orly pompt water van 74 graden op uit het reservoir Dogger onder de luchthaven. Het afgekoelde wa
ter (35 graden) wordt weer teruggepompt in de grond, illustratie Aéroports de Paris
door onze correspondent
Cees van Zweeden
Dogger kan minstens de helft van de
regio van warm water voorzien. Dat
zou Parijs een stuk groener maken. Al
leen al de Orly-centrale geeft een jaar
lijkse bezuiniging van 3600 ton olie.
door onze correspondent
Joost Bosman
MOSKOU - De Krimtataren Isljam
Dzjepparov en Dzjevdet Isljamov -
beiden 23 jaar oud - vertrokken op
27 september uit hun dorp op de
Krim. Het laatst is het tweetal ge
zien op de weg naar Belogorsk. Een
vriend zag dat mannen in zwarte
uniformen hen in een busje dwon
gen. De actie verliep 'snel en pro
fessioneel', aldus de getuige.
Mensenrechtenorganisatie
Human Rights Watch
beschrijft in rapport
verdwijningen van Tataren
geothermische
centrale
warmtewisselaar
aardwarmte
water 74°
water 35°
bedrijvencomplex
kantorencomplex
terminal west
terminal zuid
waterreservoir
