4 BUITEN
Nftmirjournaal
EP
v\
WATERDUNEN
doorChiel Jacobusse
HET ZEEUWSE LAND5CHAP
n Zeeland komt de soort ook maar
mondjesmaat voor, in tegenstelling tot
bosrijke streken als Oost-Brabant of de
Veluwe. Net als veel andere paddenstoe
len heeft de vliegenzwam een samen
werkingsverband met bomen. Bij de
vliegenzwam gaat het vaak om een eik
of een berk. Zo'n samenwerking (in jargon
symbiose) levert beide partijen voordeel op,
omdat ze elkaar voorzien van voedingsstoffen
die ze zelf moeilijk of niet kunnen opnemen.
Maar er is nog iets. Vlakbij de vliegenzwam-
men staat een bruinige paddenstoel die van
de voorbijgangers vrijwel geen enkele aan
dacht krijgt. En toch is zijn voorkomen nog
veel opmerkelijker als dat van de vliegen-
zwammen. Het gaat hier om de peperboleet;
een paddenstoel die alleen in de onmiddellij
ke nabijheid van vliegenzwammen groeit.
Daar moet natuurlijk een reden voor zijn,
maar het leuke is dat het verband nog onopge
helderd is. Voer voor biologen dus!
Paddenstoelen zoeken is een beetje versla
vend. Er zijn enorm veel soorten en het aantal
verschillende vormen is bijna onuitputtelijk.
Zo staat aan de andere kant van de weg, nog
geen 50 meter verwijderd van de vliegen
zwammen, een toef van het bleek nestzwam-
metje. Geheel onopgemerkt alweer, want je
moet ervoor door de knieën om te zien hoe
bijzonder die nestzwammetjes zijn. Ze heb
ben de vorm van een vogelnestje en in die
schotelvorm liggen wat eivormige dingetjes
die inderdaad zorgen voor een overtuigende
gelegenheid met een vogelnestje. De eitjes, zo
genaamde 'peridiolen', bevatten de sporen.
Die worden verspreid via de regen. Gewoon
terwijl ik toekijk valt er een dikke regendrup
pel in één van de nestjes, en ik ben er getuige
van hoe de eitjes alle kanten op spatten. Heel
erg bijzonder.
Maar niet alleen kijken naar paddenstoelen is
leuk. Paddenstoelen zoeken is een feest voor
alle zintuigen. Om ze op naam te brengen,
moet je heel vaak voelen hoe de structuur van
de hoed is. Ook hier is de variatie bijna einde
loos. Zo'n hoed kan gummi-achtig of gepolijst
aanvoelen; droog, vettig of slijmig, fluweelach
tig of zijde-achtig. Om de goede naam te vin
den, moet je het allemaal controleren. Dat
maakt het allemaal extra boeiend.
Maar met kijken en voelen ben je er nog lang
niet. De meeste paddenstoelen hebben ook
een duidelijke geur. Voor mij was dat nog het
meest verrassende toen ik mij in paddenstoe
len ging verdiepen. Een bruine satijnzwam
ruikt onmiskenbaar naar meel; een stink
zwam verspreidt een doordringende lijklucht
van een kadaver in ontbinding. Een onaan
zienlijk bruin paddenstoeltje onder de bomen
wordt razend interessant als je in de gaten
krijgt dat de geur precies hetzelfde is als die
van de geraniums bij oma in de vensterbank.
Thuis in het boekje blijkt het te gaan om de
pelargoniumgordijnzwam (Pelargonium is de
Latijnse naam voor het soort huisgeraniums
waar sommige mensen achter gaan zitten).
Dat zijn maar een paar voorbeelden, je hebt
soorten die ruiken naar snijbonen, naar choco
ladebonbons, naar stopverf, naar vis, naar ce
ment of nog duizend andere dingen.
Dan heb je nog de Russula's en melkzwam-
men. Twee families waarvan er samen in Ne
derland honderden soorten voorkomen. De
verschillende soorten kunnen heel sterk op el
kaar lijken en het enige wat er dan op zit is
proeven. Smaakt het vlees mild of scherp? On
middellijk brandend scherp of pas na even
kauwen een beetje scherp? Soms is proeven
de enige manier om met zekerheid de naam
te vinden. Niet doorslikken natuurlijk, want
dat kan gevaarlijk zijn!
Zelf paddenstoelen zoeken? Het wordt al een
beetje laat in het seizoen, maar door de lang
durige droogte zijn veel paddenstoelen nu pas
op hun hoogtepunt. En waar je pook zoekt:
paddenstoelen groeien (bijna) overal!
Ja hoor, ze bestaan echt... In een gemaaide berm
bij het ziekenhuis in Goes staat een prachtige
groep vliegenzwammen te pronken. De ene na de
andere voorbijganger stopt, haalt de mobiele tele
foon tevoorschijn en maakt een foto. Verbaasde uit
roepen soms. Bestaan die dan echt? Veel mensen
kennen de rood-met-witte-stippen-paddenstoel al
leen uit het liedje van kabouter Spillebeen...
Eric van Damme: „Door natuur aan
te leggen, blijft het open karakter
van het landschap in elk geval be
houden. En daar gaat het om."
Een feest
voor alle
zintuigen
Ze bestaan echt: rode paddenstoelen met witte stippen, foto's Chiel Jacobusse
