Praten via het lichaam
GEZOND 15
o.
HUISARTS
Jos van Bemmel
Conversie betekent om
zetting of omwisse
ling. Iemand met deze
stoornis zet een psy
chisch probleem om in een li
chamelijk probleem.
Binnen de psychiatrie valt con
versie onder de somatiforme
stoornissen: er wordt gepraat
met het lichaam, niet met de
mond. De oorzaak berust vaak
op onverwerkte problematiek
die de patiënt niet op een andere
manier kan uiten.
Een of meer lichamelijke functies
vallen uit, waardoor het ziekte
beeld vaak neurologisch bepaald
lijkt. Zo kan een patiënt ineens
niet meer lopen (abasie) door een
schijnbare verlamming van de be
nen of niet meer praten (psycho
gene afasie).
Als huisarts kom je dergelijke ge
vallen maar af en toe tegen. Voor
de patiënt is het erg ingrijpend.
Toch lijkt die zich er vaak minder
zorgen over te maken dan zijn
omgeving.
Ook voor de dokter is het lastig.
Eerst moet hij lichamelijke oorza
ken uitsluiten en daarna uitleg
gen dat de oorzaak ervan psy
chisch is. Voor de patiënt en zijn
omgeving is dit moeilijk verteer
baar. Het moet toch iets lichame
lijks zijn. Niet meer kunnen lo
pen verzin je toch niet!
Een jongedame in mijn praktijk
kon ineens niet meer lopen. Ze
kwam in een rolstoel mijn spreek
kamer binnen. Mijn uitleg dat er
een psychische oorzaak voor haar
aandoening was, werd niet geac
cepteerd. Twee jaar zat ze in een
rolstoel. Haar leven bestond uit
bezoeken aan neurologen, revali
datieartsen, fysiotherapeuten en
bosjes alternatieve genezers. Uit
eindelijk accepteerde ze een ver
wijzing naar een psychiater. Na
gedeeltelijke verwerking van
haar jeugdtrauma's, misbruik is
nogal eens een oorzaak, kon ze
eindelijk weer haar eerste pasjes
zetten.
Een ander meisje van een jaar of
15 kon niet meer praten. Ze was
de oudste dochter binnen een ge
zin waar huiselijk geweld ge
meengoed was. Ook hier werd
mijn psychische duiding niet ge
waardeerd. Pas na maanden zwij
gen, werd een verwijzing naar de
psychiater geaccepteerd.
Conversie is een moeilijk te be
handelen psychische aandoening,
waarbij de hulp van een psychia
ter of psycholoog onmisbaar is.
Hoewel... Jaren geleden werd in
Kenia mijn hulp ingeroepen bij
een man die al drie weken niet
kon lopen. Zijn talrijke familiele
den zaten gespannen rond zijn
ziekenhuisbed. Ik kon zo gauw
niet bedenken wat eraan de hand
was en checkte met een hamertje
zijn peesreflexen. Die waren op
vallend hoog. Als ik op zijn knie
sloeg, schoten zijn benen de
lucht in.
De familie keek ademloos toe. Er
zat immers beweging in zijn be
nen. Omdat ik aan conversie
dacht, sloeg ik steeds harder op
zijn knieën met als gevolg steeds
hoger opzwaaiende benen. „U
bent genezen, u kunt weer lo
pen", schreeuwde ik. Hij ging
zijn bed uit en liep urenlang rond
jes over het ziekenhuisterrein.
Voor de familie was ik een magi
sche dokter. Door mijn handeling
kon de patiënt zonder gezichts
verlies afstand doen van zijn
schijnverlamming. Ging het altijd
maar zo makkelijk bij conversie.
Zoek op YouTube naar Giulia
Enders (24) en er verschij
nen verschillende filmpjes
waarin ze in het Duits op
een grappige manier haar fas
cinatie voor de darmen uit
de doeken doet. Het begon al
lemaal toen ze als 17-jarige een huidaandoe
ning kreeg. Ze ging op zoek naar de oor
zaak. Uiteindelijk bleek een fikse anti-
bioticakuur de aanstichter. Antibiotica kan
de darmflora namelijk dusdanig verstoren
dat een andere aandoening het gevolg is.
Haar interesse was gewekt.
Later, tijdens haar studie medicijnen, stuit
te ze op een nieuw onderzoeksgebied: de
relatie tussen darmen en hersenen. Een
(zieke) darm kan iemands stemming beïn
vloeden. Enders: „Darmen spelen een gro
te rol in ons leven. Toch gaat er maar wei
nig aandacht naar uit. Informatie uit onder
zoeken blijft vaak hangen binnen een be
perkte groep wetenschappers. Dat vind ik
niet terecht, omdat veel mensen klachten
hebben en op zoek zijn naar antwoorden
die ze niet krijgen. Ik wil aan een groot pu
bliek uitleggen hoe darmen werken, wat ze
in ons dagelijks leven betekenen en welk ef
fect ze op ons hebben. Ik geef geen dieetad
viezen en wil ook geen ziektes beschrijven,
maar wél het proces dat zich in ons
lichaam voltrekt."
Dat is haar zeer aardig gelukt. Het eerste
deel van het boek is gewijd aan de spijsver
tering. Aan hoe een hap eten zijn weg gaat
via de slokdarm, de maag, de dunne darm,
de dikke darm, de endeldarm en tenslotte
als poep het lichaam verlaat. Ze vertelt op
een open en begrijpelijke manier wat de
functie is van alle organen en wat je ervan
merkt.
Een knorrende maag? Op dat moment
wordt de dunne darm 'schoon' gemaakt.
Scheten laten is normaal en gezond. Poe
pen doe je het beste gehurkt of zittend op
het toilet met een krukje onder je voeten.
Darmen komen hierdoor in een natuurlij
ker houding te liggen waardoor darmuit
stulpingen en aambeien minder vaak voor
komen. Ze legt het, ondersteund door grap
pige tekeningen van haar zus Jill, zo uit dat
een lezer al snel denkt: o, vandaar dat ik
last heb van winderigheid, diarree of ver
stopping.
Enders: „Toen het boek in Duitsland uit
kwam, is er vooral gefocust op het doorbre
ken van het taboe. Mensen vinden het eng
om over hun darmen te praten. Daarom
stop ik er wat humor in. Ik heb eens met
patiënten gefluisterd tijdens een gesprek
over hun darmen. We moesten daar uitein
delijk erg om lachen. Dat doorbrak de span
ning.
„Ik vind het bijzonder te zien dat mijn
boek lezers over hun schroom heen helpt.
Ik hoorde laatst van iemand dat haar zeer
correcte oma ineens wist te vertellen dat
ze al jaren verkeerd poept. Prachtig als
mensen zich vrijer voelen! Nu het boek in
Nederland uit is, is meer gericht gevraagd
naar hoe het zit met de 'hersen-darmen'."
Darmen, zo legt Enders uit, spelen een gro
tere rol in ons gevoel dan ogen, oren, neus
of huid. „Darmen kunnen angst dempen
en onraad signaleren. Nog belangrijker: de
staat van onze darmen is zeer bepalend
voor hoe we ons voelen: blij, verdrietig of
ronduit depressief. Dat heeft te maken met
het samenspel tussen hormonen, zenuw
verbindingen en parasieten die we onbe
wust meedragen in onze darmen."
Ze geeft voorbeelden van besmettingen
met salmonella-bacteriën (bevinden zich
in uitwerpselen van kippen), met de bacte
rie helicobacter pylori (speelt een belangrij
ke rol bij de ontwikkeling van maagzwe
ren, maar ook bij de ziekte van Parkinson)
en met toxoplasma (komt voor in uitwerp-
O
Depressiviteit. De ziekte van
Parkinson. Chronische hoofd
pijn. Volgens de Duitse medi
cijnstudente Giulia Enders heb
ben ze mede hun oorzaak in de
darmen. In haar bestseller De
mooie voedselmachine legt ze
uit dat darmen een grotere rol
spelen in onze gezondheid dan
we denken.
selen van katten, in vlees van varkens, gei
ten en schapen). In het boek vertelt ze over
toxoplasma dat bij een infectie ons im
muunsysteem het enzym ID O activeert.
Op die manier worden we tegen de parasie
ten beschermt. Het enzym breekt dan ster-
ker een stof af die de indringers graag eten
en dwingt ze in een minder actieve slui
mertoestand. Helaas is IDO ook nodig voor
de productie van serotonine. Resultaat: er
wordt minder serotonine aangemaakt, wat
ook weer niet de bedoeling is: een tekort
daaraan kan depressies en angststoornissen
veroorzaken.
Artsen hebben haar populaire boek om
armd. „Ik ontvang veel complimenten over
mijn boek. Een maag-darm-lever-arts zei
tegen me: 'Dit roep ik al dertig jaar! Ik ben
blij dat de boodschap nu eindelijk eens aan
komt bij het grote publiek'. Alleen van de»-
kant van psychologen en psychiaters blijft
het merkwaardig stil. Dat is typisch als je
bedenkt dat de darmen zo'n grote invloed
op onze psychische gesteldheid hebben."
Ze verwijt het specialisten niet, dat ze hun
patiënten geen uitgebreide uitleg geven zo
als zij dat in haar boek wel doet. „Mensen
komen vaak met klachten bij een specia
list. Die specialist weet dan heel veel over
een bepaalde ontstekingsziekte en doet er
alles aan om iemand beter te maken. He
laas is er in de praktijk van alledag simpel
weg geen tijd om eens rustig meer te ver
tellen over de wereld in onze darmen."
reageren?
DINSDAG 4 NOVEMBER 2014
Darmen uit
de backoffice
door Rietje Krijnen illustratie Jill Enders
De Duitse medicijnenstudente Giulia Enders.
„Darmen kunnen angst dempen en kunnen
'niet pluis' signaleren." foto PR
Giulia Enders - De mooie voedselmachine, Lui-
tingh-Sijthoff, 17,95 euro. De rechten van het
boek zijn inmiddels verkocht aan dertig landen.
In Duitsland zijn er al meer dan 800.000 exem
plaren van verkocht. De eerste oplage was in Ne
derland binnen een aantal dagen uitverkocht.
gezondheid@depersdienst.nl
