Idealistisch verdrag,
weerbarstige praktijk
VERDIEPING 11
Na de Tweede Wereldoorlog nam
Unesco het initiatief tot de opstel
ling van het Cultuurgoederenver-
drag (1954). Het vechten op of bij
cultureel erfgoed, evenals moed
willige beschadiging hiervan, was
voortaan strafbaar. Een blauw
wit bordje aan de gevel van be
schermde monumenten, het Blue
Shield, maakt deze tijdens oorlog
herkenbaar voor militairen.
Goed geregeld, zo lijkt het. Maar
het verdrag van 1954 is intussen
aanzienlijk verouderd. Gebaseerd
op de Eerste en Tweede Wereld
oorlog (conflicten tussen staten
onderling) was geen rekening ge
houden met burgeroorlogen. Dit
gebrek werd in 1999 gerepareerd
met een aanvullend protocol, dat
door een gering aantal ratificaties
echter nog niet veel invloed heeft.
Ook het principe van 'dwingende
militaire noodzaak' is een zwakke
plek van het verdrag. Als de tegen
partij zich verschanst in of bij een
monument, is een aanval wél toe
gestaan. Deze uitzondering is
breed te interpreteren. En gevoe
lig voor misbruik.
Dat verdragen de moedwillige ver
nieling van erfgoed nauwelijks
kunnen verijdelen, bleek ook in
2001. Twee imposante boeddha's
in de Afghaanse provincie Ba-
miyan, onderdeel van een gebied
dat voor de komst van de islam
nog boeddhistisch was, waren is
lamitische geestelijken een doorn
in het oog. Afgoderij, vonden ze.
Ondanks fel protest van de inter
nationale gemeenschap besloten
de taliban de boeddha's op te bla
zen. Een nieuwe beeldenstorm.
0 Aleppo
Mosul
SYRIE
Palmyra
IRAK
Dama:
Bagdad
Grote foto: De moskee en graftombe van
de profeet Jonas in Mosul (Irak), is in juli
door IS verwoest. Omwonenden zoeken in
het puin naar kostbaarheden, foto Reuters
De Grieks-Romeinse en Perzische ruïnes
van Palmyra, voor de burgeroorlog een
belangrijke toeristische attractie in Syrië,
zijn gebruikt als militaire basis, foto HH
~1 Waarschijnlijk allemaal gestolen: het pre
historisch aardewerk dat Leidse archeolo
gen hebben gevonden in Sabi Abyad in
Syrië, foto Peter Akkermans/Universiteit Leiden
In het centrum van de Syrische werelderf-
goedstad Aleppo is zwaar gevochten. Bom
bardementen en beschietingen hebben de
Grote Moskee ernstig beschadigd, foto HH
De Iraakse stad Mosul wordt niet gespaard
door de jihadisten van IS. Filmpjes van hun
vernielingen plaatsen ze trots op internet,
zoals deze destructie van een graftombe.
DINSDAG 4 NOVEMBER 2014
