a;
Hoe de mens was en hoe
die geleefd heeft, dat is
belangrijk in het werk
van de Humanistische
Uitvaartbegeleiding.
44 Ze zitten toch met een
wildvreemde aan tafel.
Maar dat maakt het juist
gemakkelijker om te
praten
32 ZEELAND
SPREKERS BIJ UITVAARTEN
1
e willen de men
sen iets meege
ven waar ze hun
hele leven lang
met warmte en
plezier aan te
rugdenken."
Een citaat uit een gesprek met Hannie
Vonk en Jasper Zuijdervliet. Een gesprek
over dood en uitvaarten. Over dingen waar
mensen liever niet mee bezig zijn.
Hannie en Jasper zijn beide actiefin de Hu
manistische Uitvaartbegeleiding in Zee
land. Twee van de zestien vrijwilligers die
dat werk in deze provincie doen.
Al meer dan 65 jaar bieden de sprekers van
de Humanistische Uitvaartbegeleiding on
dersteuning bij het afscheid van een overle
dene. Tien jaar geleden werd de stichting
Humanistische Uitvaartbegeleiding opge
richt. Ter gelegenheid van dat jubileum is
een jubileumboek uitgegeven. Jasper is een
van de redacteuren.
Wie actief met een geloof bezig is of regel
matig naar de kerk gaat zal voor een uit
vaart al snel bij die kerk, de kapelaan of de
dominee terechtkomen. Wie dat niet is, en
dat zijn ook in Zeeland steeds meer men
sen, kan een beroep doen op een spreker
van de Humanistische Uitvaartbegeleiding.
Zuijdervliet: „Vaak is een begrafenisonder
nemer het eerste aanspreekpunt. Als men
sen daar aangeven dat ze het wel fijn vin
den dat er iemand bij de uitvaart spreekt
kan die naar ons verwijzen. Toch blijken
mensen in de praktijk, uit onbekendheid,
maar moeilijk de weg naar ons te vinden.
Soms regelt een familie het zelf, dat is mis
schien wel het mooiste. Hoe dan ook, de fa
milie blijft altijd de baas. Als die wil dat we
de uitvaart begeleiden, doen we dat in over
leg met hen en met de begrafenisonderne
mer. Soms houden we alleen een toe
spraak. Andere mensen willen dat we bij
voorbeeld de muziek helpen kiezen, enkele
woorden uitspreken bij het graf of op een
of andere manier de ceremonie begelei
den."
Aan de basis van het werk van de vrijwilli
gers van de Humanistische Uitvaartbegelei
ding liggen de gesprekken met de familie
of andere nabestaanden van de overledene.
Hannie: „Dat zijn vaak heel mooie gesprek
ken. We streven er naar in onze toespraken
recht te doen aan de persoon die de overle
dene was. Een herkenbaar beeld van zo ie
mand te schetsen. Daar hebben we die ge
sprekken voor nodig. Het zijn vaak ook
emotionele gesprekken, die gevoerd wor
den op een moment dat mensen nog volop
in hun rouwverwerking zitten. Daarbij ko
men dingen aan de orde als: zijn alle kinde
ren aanwezig, zijn er spanningen in de fa
milie, sommige mensen zitten vast in hun
verdriet, is er iets wat niet gezegd mag wor
den, maar vooral: wat voor persoon was de
overledene. Want iedereen heeft de overle
dene gekend en dan kun je in je toespraak
geen beeld van iemand schetsen waar de
mensen die persoon niet in herkennen."
Jasper vult aan: „Het is mij wel overkomen
dat ik ingeschakeld werd bij het overlijden
van een jong meisje. Ik ben naar haar ka
mer gegaan en heb daar goed gekeken hoe
die kamer was ingericht. Daar heb ik mijn
toespraak op gebaseerd. De inrichting van
haar kamer zei heel veel over dat meisje.
Maar het is ook al eens voorgekomen dat ik
bij de familie kwam van iemand die knut
selen als hobby had. Een blik in de schuur
van die man zei me heel veel over hoe die
persoon was."
Dergelijke voorbereidende gesprekken
doen vaak ook de familie goed. Het kan bij
dragen aan de rouwverwerking. Hannie:
„Ze zitten toch met een wildvreemde aan
tafel. Maar dat maakt het juist gemakkelij
ker om te praten. Je hebt natuurlijk ook
wel te maken met zwijgzame types, maar
dan begin ik over de inrichting van het
huis of over een schilderij aan de muur. En
dan komen de mensen wel los. Meestal
zijn het heel mooie gesprekken."
Wat de laatste jaren meer en meer voor
komt is het zogenaamde 'gesprek bij leven'.
Dat zijn gesprekken met mensen die alvast
hun uitvaart willen regelen om daar bij
voorbeeld hun familie niet mee te belas
ten. Dat zijn vaak indringende gesprekken,
geven Hannie Vonk en Jasper Zuijdervliet
aan. Dat die gesprekken bij leven meer en
meer voorkomen, kan te maken hebben
met het feit dat steeds meer mensen een
zaam zijn.
Jasper: „Hoewel de Humanistische Uit
vaartbegeleiding voortkomt uit een bepaal
de levensovertuiging, worden de vrijwilli
gers niet gestuurd door een zekere zen
dingsdrang."
In het jubileumboek staat daarover: „De in
zet van de Humanistische uitvaartbegelei-
ders wordt gekarakteriseerd door uitgangs
punten zoals een begripvolle en respectvol
le beschrijving van de overledene en zijn le
ven. Verder dient de uitvaart aan te sluiten
bij de wijze waarop de overledene heeft ge
leefd."
Hannie legt uit dat ze in alle toespraken
die ze heeft gehouden, maar één keer het
woord humanistisch heeft gebruikt. Dat
was bij de uitvaart van iemand die van
huis uit nadrukkelijk het humanistisch ge-
dachtengoed toegedaan was. Jasper: „Heel
veel mensen bij wie we komen zijn gelo
vig."
Hannie: „Veel mensen weten niet dat we
er zijn. Dat merken we ook aan reacties die
we na afloop vaak horen, als: hadden we
dat maar eerder geweten."
en ze zag dat het licht in zichzelf ging verdwijnen
en ze legde haar bril af, haar stok in de hoek
en ze legde zich neer en sloot haar ogen, licht als ze was
en wachtte op het doven
en het kwam
en ze ging licht als ze was...
Nu is Marga hier, en het is goed zo
Gedicht van Jasper Zuijdervliet, uitgesproken bij een uitvaart op Walcheren
250 UITVAARTEN PER JAAR
Schets een beeld
door René Schrier
Annie Vonk
w
Al direct na de oprichting van het Humanis
tisch Verbond in 1946 werd een begin ge
maakt met het bieden van geestelijke verzor
ging aan leden en sympathisanten. Dat is in
middels geprofessionaliseerd en voor een
breed publiek beschikbaar.
Het is aan de Zeeuwse vrijwilligers zelf hoe
veel uitvaarten ze doen. De meesten hou
den het op een keer per maand.
In totaal heeft de stichting Humanistische
Uitvaartstichting in Zeeland ongeveer 250
uitvaarten per jaar.
De Humanistische Uitvaartbegeleiding tim
mert niet hard aan de weg, maar wil laten
weten dat ze bestaat. „We zijn geen com
merciële instelling. We vragen alleen een bij-
drage, om uit de kosten te komen, van 195
euro per uitvaart En als de mensen dat echt
niet kunnen betalen is er een fonds waarop
een beroep kan worden gedaan", legt Han
nie Vonk uit
In Zeeland heeft de stichting Humanistische
Uitvaartbegeleiding 16 vrijwilligers. Daar
zouden er nog wel bij kunnen.
De vrijwilligers worden op landelijk niveau
professioneel getraind. De mensen in Zee
land komen ook regelmatig bij elkaar om on
derling de ervaringen door te nemen en te
evalueren.
In Zeeland is de Humanistische Uitvaartbege
leiding bereikbaar op telefoonnummer
06-51940861
