t
4
'Productie van
voedsel moet
terug naar regio'
Ook in Nederland groeit soja,
maar te weinig voor veevoer
Bond vindt verhoging van
bankkosten niet acceptabel
12 ECONOMIE
vwdgroup
66 Verdere mondialisering
en intensivering is niet in
belang familiebedrijven
0,35%
0,15%
0,74%
1,30%
0,37%
4566,14
BEURS VAN AMSTERDAM
WALLSTREET
I AEX
I AMX
I VALUTAMARKT
1,01%
VALUTA
1,2609
-1,03%
-1,01%
Niet alle soja komt uit Amerika.
Op kleine schaal wordt ook in Ne
derland soja geteeld. 35 akkerbou
wers experimenteren met het ei
witrijke gewas, in samenwerking
met Wageningen Universiteit en
voerfabrikant Agrifirm. De op
brengst is echter nog veel te laag
om met Zuid-Amerikaanse soja
te kunnen concurreren, zegt on
derzoeker Ruud Timmer. „Lang
werd gedacht dat soja niet groei
de in het Nederlandse klimaat
Maar inmiddels zijn sojarassen
ontwikkeld met bonen die eerder
rijp zijn. Ook de opbrengst per
hectare stijgt"
Dat biedt kansen voor biologisch
veevoer en voedingsmiddelen,
zegt hij.„Afnemers zijn bereid
een hogere prijs te betalen voor
soja in vleesvervangers, tofu en
sojamelk en niet-genetisch gemo
dificeerde soja voor biologisch
voer. Voor regulier veevoer kan
de Nederlandse teelt echter niet
op tegen de goedkope grond en
zeer grootschalige landbouw in
Zuid-Amerika."
Er zijn ook akkerbouwers die met
alternatieve eiwitgewassen als lu
pine, veldbonen en erwten experi
menteren. In Nederland of zelfs
in West-Europa is echter niet ge
noeg grond beschikbaar om ge
noeg eiwit voor veevoer te telen,
stelt Timmer. Met Oost-Europa er
bij is dat wel mogelijk. „Daar zijn
grote arealen en valt nog nieuwe
landbouwgrond te ontwikkelen."
Dik wil dat er een Europese strate
gie komt om de voedselproductie
minder afhankelijk te maken van
landen buiten Europa. De rege
ring moet daartoe in Brussel het
initiatief nemen. Een meerder
heid van de Tweede Kamer lijkt
het voorstel van Dik te steunen.
Regionalisering van de voedsel
productie is volgens Dik nodig
om het milieu én de Nederlandse
boer te beschermen. „Nederland
is een exportland, daar wil ik niet
aan tornen. Maar waarom moeten
de peren die Rusland boycot met
het vliegtuig naar China? In Zuid-
Duitsland liggen ook nog volop
kansen. Boeren en tuinders staan
onder druk doordat elders in de
wereld goedkoper wordt geprodu
ceerd. Het handelsverdrag TTIP
dat Brussel met de VS sluit, zal er
voor zorgen dat de EU wordt over
spoeld met goedkopere agrarische
producten. Verdere mondialise
ring en intensivering van de land
bouw zijn niet in het belang van
familiebedrijven."
CDA-fractievoorzitter Sybrand Sy-
brand Buma pleitte er al eerder
voor dat Nederland zelfvoorzie
nend wordt. Dat betoog was voor
al ingegeven door zorgen om de
onrust in de wereld. Zoals Neder
land voor energie niet afhankelijk
wil zijn van Rusland, moeten we
volgens hem ook in ons eigen
voedsel kunnen voorzien.
In crisissituaties kan de Neder
landse landbouw de hele bevol
king voeden, bleek vorig jaar uit
een onderzoek in opdracht van
het ministerie van Economische
Zaken. Wel zal ons dieet dan radi
caal veranderen. Behalve dat we
het zonder koffie, cacao en andere
producten moeten stellen die in
ons klimaat niet groeien, betekent
dat vooral: minder vlees. Er is
lang niet genoeg landbouwgrond
om voer te verbouwen voor de he
le Nederlandse veestapel. Veevoer
bestaat voor een aanzienlijk deel
uit soja die in Zuid-Amerika
wordt geteeld. Die grootschalige
productie heeft daar grote gevol
gen voor het milieu. Zo worden
veel pesticiden gebruikt en gaan
de akkers ten koste van de natuur.
In Nederland zucht het milieu on
der het mestoverschot van de in
tensieve veehouderij.
CDA, VVD en D66 willen dat de
sojateelt in Nederland wordt gesti
muleerd. Staatssecretaris Dijksma
van Economische Zaken ziet daar
mogelijkheden voor via Europese
subsidies voor verduurzaming en
innovatie in de landbouw, zei ze
gisterenavond in het debat met de
Tweede Kamer.
Volgens de PvdA, CU, D66 en de
linkse partijen is het stimuleren
van de sojateelt niet genoeg. Om
de voedselproductie duurzamer
te maken, moet Nederland vol
gens hen toe naar minder vee en
vlees. Dat adviseerde ook de We
tenschappelijke Raad voor het Re
geringsbeleid begin deze maand.
Voor het milieu en de gezondheid
is het volgens dat adviesorgaan be
ter als er minder vlees en zuivel
worden geconsumeerd. Dijksma
komt in januari met een reactie.
Komende dinsdag wordt over het
voorstel van Carla Dik gestemd.
De Consumentenbond vindt
de aangekondigde tariefsverho
gingen van ABN Amro, Rabo
bank en Triodos niet accepta
bel. ABN verhoogt de tarieven
voor particuliere rekeninghou
ders met 4,8 procent, Rabo
bank met 4,5 procent en de klei
nere Triodos bank met 9,75 pro
cent ING en SNS verhogen
hun tarieven niet. „Wij nemen
de stijgende kosten voor eigen
rekening. Dat kan omdat wij
de kosten van onze bankwin-
kels verlagen," zegt Hilbert Bre-
demeijer van SNS. De Consu
mentenbond vindt dat de kos
tenstijging beperkt moet blijven
tot 1 procent, het niveau van de in
flatie. ABN en Rabo beroepen
zich op stijgende kosten voor vei
ligheid, productontwikkeling en
invoering van IBAN. De bond
vindt dat onterecht „Bij kosten
voor veiligheid moet de bank dui
delijk maken wat er precies aan
de veiligheid schort," zegt Sandra
de Jong. Voor particulieren blijft
ABN met het Privé-pakket van 39
euro per jaar de duurste bank.
ING's Oranje-pakket is met 16,40
euro de goedkoopste.
Economie VS groeit fors
De Amerikaanse economie is in
het derde kwartaal met 3,5 pro
cent gegroeid op jaarbasis. Dat
blijkt uit een voorlopige raming.
De vorige twee kwartalen vorm
den samen het sterkste halfjaar
van de Amerikaanse economie in
ruim 10 jaar.
Vattenfall gaat snijden
Het Zweedse energiebedrijf Vat
tenfall, eigenaar van het Neder
landse Nuon, gaat dieper in de
kosten snijden na weer een kwar-
taalverlies. De stroomprijzen zijn
door overcapaciteit en een zwak
ke vraag 'historisch laag', zei top
man Magnus Hall donderdag.
Apple-baas uit de kast
Topman Tim Cook van Apple
is 'trots homo te zijn', schrijft
hij in Businessweek. Cook wil de
homo-emancipatie bevorde
ren. Hij wijst er op dat bedrij
ven in veel Amerikaanse staten
werknemers kunnen ontslaan
vanwege hun geaardheid.
Insect in Jumbo-schap
Wie eens iets anders dan vlees
of vis wil eten, kan vanaf vol
gend jaar bij de supers van Jum
bo terecht voor insectenproduc
ten. „Een gezond en goed alter
natief voor de bio-industrie",
aldus Jumbo. „Het eten van in
secten wordt steeds actueler."
9114,84
opening: 9091,13
6463,55
opening: 6453,87
4141,24
opening: 4138,08
17195,42
opening: 16968,14
opening: 4532,10
400
360
390
okt
12:00
16:00
sep
NASDAQ
DOW JONES
DAX
FTSE
CAC40
AEX INDEX 30 OKT
403,71 2,61 (+0,65%)
ASMI
Inverko NV
BESI
TomTom
Cemalto
13,37%
7,05%
5,20%
4,80%
4,14%
TIE Kinetix -27,54%
Fugro -17,16%
New Sources Energy -7,89%
Pharming -7,35%
Imtech -6,47%
EURONEXT
AMSTERDAM - De Europese aandelenbeurzen
schommelden gisterenr
voortdurend tussen winst en verlies, maar slo
ten uiteindelijk met aardige plussen. Dat was
vooral te danken aan een sterke economische
groei in de VS. Halverwege de middag werd in
de VS bekendgemaakt dat de Amerikaanse
economie in het derde kwartaal met 3,5 pro
cent is gegroeid. Samen met de expansie van
4,6 procent in het tweede kwartaal, waarin de
economie herstelde van de barre winter, ken
de de economie daarmee het sterkste halfjaar
in meer dan 10 jaar.
NEW YORK - Beleggers op Wall Street waren
gisteren goedgeluimd dankzij betere dan ver
wachte macrocijfers en sterke resultaten uit
het bedrijfsleven. Creditcardmaatschappij Visa
overtrof woensdag nabeurs met zijn kwartaal
winst de verwachtingen. Het gaf de Dow-Jones
met zijn stevige koerswinst een forse impuls.
Vorige week steeg het aantal eerste uitkerings
aanvragen in de VS met 3000 tot 287.000
stuks, maar over de hele afgelopen maand daal
de het aantal aanvragen tot het laagste niveau
in meer dan 14 jaar. De energiesector had last
van een flinke daling van de olieprijzen.
slot
+!-
ytd%|
Aegon
6,34
0,09
-4,26
Ahold
13,16
0,08
12,35
Akzo Nobel
52,24
0,50
-4,74
ArcelorMittal
10,17
-0,09
-20,60
ASML
77,02
0,87
14,36
Boskalis
41,88
-0,14
12,51
Corio
38,00
0,20
24,10
Delta Lloyd
17,99
0,42
5,68
DSM
49,28
1,48
-10,90
Fugro
11,94
-2,48
-71,42
Gemalto
60,69
2,41
-23,77
Heineken
59,32
0,32
22,92
ING
11,07
0,06
9,60
KPN
2.59
0,04
11,55
0CI
27,86
0,86
-14,88
Philips Koninklijke
21,76
0,10
-15,43
Randstad
34,90
0,50
-24,31
Reed Elsevier
18,09
0,27
21,56
Royal Dutch Shell A
28,28
0,06
13,20
SBM Offshore
9,83
-0,27
-33,59
TNT Express
4,51
0,08
-32,32
Unibail-Rodamco
199,55
0,35
12,02
Unilever Cert
30,24
0.12
6,27
Wolters Kluwer
20,98
0,16
4,66
Ziggo
38,74
0,30
16,69
slot
+/-
ytd%
Aalberts
20,60
-0,06
-9,61
Accell
12,20
-0,04
-5,51
Air France-KLM
6,55
-13,67
Aperam
22,84
0,62
70,09
Arcadis
24,13
0,18
-3,70
Arseus
32,76
-2,54
20,70
ASMI
31,70
3,74
34,65
BAM
1,89
-0,04
-49,39
Binck
7,86
0,07
6,40
Brunei
18,00
0,16
-17,21
Corbion
12,90
-0,16
-15,49
Eurocommercial Properties
36,23
0,08
17,40
Exact
31,20
-0,01
39,31
Nieuwe Steen Investments
3,82
0,00
-12,54
Nutreco
40,06
-0,21
14,43
PostNL
3,29
-0,02
-20,65
Imtech
4,60
-0,32
-88,83
Sligro
29,35
-0,04
9,43
Ten Cate
18,00
0,20
19,63
TKH
23,84
0,26
-3,35
TomTom
5,77
12,00
USG
8,94
0,23
-6,56
Vastned
36,04
0,22
16,37
Vopak
39,24
-0,74
-5,37
Wereldhave
64,64
-0,35
19,21
verkoop aankoop
US dollar
1,17
1,39
Britse pond
0,73
0,86
Yen
120,94
151,00
Zwitserse frank
1.13
131
RENTE
10-jarige staatsobligatie
-4,00%
was 1,05%
verhouding euro/dollar
was 1,2638
GOUDPRIJS I OLIE
per troy ounce in US dollar actuele prijs vat Brentolie
$1.198,56
86,24
Koersinformatie afkomstig van vwd group
www.vwd.eu - tel: 020 710 17 10
excellence in financial soluti
Een sojaplantage in Brazilië. Nederlandse boeren kunnen niet concurreren
met de goedkope grond en grootschalige teelt in Zuid-Amerika. foto HH
door Annemieke van Dongen
DEN HAAG - De voedselproductie
moet terug naar onze eigen regio.
Dat stelde het Tweede Kamerlid
Carla Dik van de Christenunie giste
ren in het debat over de landbouw
begroting. „We importeren soja
voor veevoer uit Zuid-Amerika, ex
porteren ons vlees en zitten hier
met een mestoverschot. Dat sys
teem is niet vol te houden."
Carla Dik, Kamerlid Christenunie
AMSTERDAM
WASHINGTON
STOCKHOLM
NEW YORK
VEGHEL
