In 2006 verongelukt in China een busje met zeven
toeristen. Drie personen overlijden ter plekke, onder
hen de Zeeuwse politicus Thijs Kramer. Precies vijf
jaar na de dood van haar grote liefde gooit Soan Lan
het roer om.
10 SPECTRUM
interview
ii
4
W&i
Soan Lan verhuist van de Rand
stad naar het dorp van haar
overleden vriend, omdat ze
Thijs zo mist en voelt, alleen in
zijn woning opnieuw het geluk
te vinden.
„Na acht jaar kan ik zonder tra
nen vertellen over het ongeluk waarbij ik
mijn grote liefde verloor, maar ik schiet vol
als mensen uit de buurt hun herinneringen
aan Thijs met me delen. De één zat met hem
op school, de ander heeft met hem gesport
en weer een derde vertelt over het katten
kwaad dat ze samen uithaalden. Anekdotes
uit een tijd dat ik Thijs niet kende. Zo gek,
na zijn dood leer ik hem steeds beter ken
nen. Dat doet pijn, maar ik vind het ook fijn,
want die verhalen houden hem een beetje le
vend.
Door rood rijden, links inhalen of voor een
bocht inhalen, in China is gevaarlijk rijge
drag aan de orde van de dag. „Ook de chauf
feur die ons naar Badaling reed - de plek
waar veel toeristen hun tocht over de Chine
se Muur beginnen - racete als een gek. Thijs
mopperde, we 'stuiterden' letterlijk over de
achterbank. Ook de andere toeristen, een
jong Iers stel, een Canadese en een Austra
lisch echtpaar, klaagden. Maar de chauffeur
verstond ons niet en de gids, die wel Engels
sprak, leek zich geen zorgen te maken.
„Dat we in de zomer van 2006 drie dagen
Beijing 'vastplakten' aan een rondreis door
Mongolië - voor vogelaars als Thijs een waar
paradijs - is, omdat Thijs de Chinese Muur
heel graag wilde zien. 'Die muur is er toch
ook ooit gekomen,' grapte hij soms als hij
over zijn werk sprak. Als gedeputeerde van
de PvdA in Zeeuws Vlaanderen werkte hij al
tijden aan plannen rondom de ontpoldering
van de Westerschelde en de verdieping daar
van.
„We reden even buiten Peking, toen op een
groot kruispunt het noodlot toesloeg in de
vorm van een vrachtwagen van rechts, die
met grote snelheid door rood reed. In dit ge
val alle credits voor onze chauffeur, die ra
zendsnel optrok, zijn stuur omgooide en
daarmee een frontale botsing wist te voorko
men. Vrijwel tegelijkertijd kwamen de voer
tuigen naast elkaar tot stilstand. Geschrok
ken keken Thijs en ik elkaar aan. Precies op
dat moment zag ik vanuit mijn ooghoek iets
vallen. Ik schreeuwde, probeerde Thijs opzij
te trekken, maar meteen was daar die alles
vernietigende klap, gevolgd door een oorver
dovende stilte.
„Door het gewicht - pas later begreep ik dat
het om een betonnen buis ging die tijdens
het remmen van de vrachtwagen was gescho
ten - was ons busje gekanteld. Ik zat klem
tussen verwrongen staal en kon Thijs' ge
zicht niet zien. Op de tast vond ik zijn hand.
Ik was in
shock,
schreeuwde
of huilde
niet De
paniek
speelde zich
vooral af in
mijn hoofd
Geen leven. Diep van binnen wist ik: hij is
dood. Een gedachte die ik meteen wegdruk
te. Eerst moest ik zijn ogen zien, dan pas
wist ik het zeker. Geen idee hoe de Austra
liërs en Canadese er aan toe waren, maar de
Ieren in de stoelen voor ons hadden het ze
ker niet overleefd. Dat zag ik aan de stand
van hun hoofd. Ik was in shock, schreeuwde
of huilde niet. De paniek speelde zich vooral
afin mijn hoofd. Wie van de familie moet ik
het eerst bellen? Ik kwam er maar niet uit.
Tegelijkertijd zong ik liedjes voor Thijs, ik
hoopte zo dat hij me kon horen.
„Buiten was het een chaos. In een mum van
tijd hadden zich honderden Chinezen rond
om de bus verzameld. Ik hoorde hen schreeu
wen. Een groepje mannen probeerde de buis
weg te duwen. Tevergeefs natuurlijk. Uitein
delijk moest er een grote kraan aan te pas ko
men om ons te bevrijden. Eenmaal op de
brancard werd ik bang. 'Waar brengen jullie
me naar toe? Waar gaat Thijs heen? Waar
zijn de anderen?' riep ik toen ik in een ambu
lance werd geschoven. 'Hospital' zei iemand,
maar op mijn andere vragen kreeg ik geen
antwoord. Wat als ze me wegsteken? Dit on
geluk in de doofpot stoppen? Er zijn buiten
landers omgekomen. Een schande in China.
Wie zal ons missen? schoot door mijn hoofd.
Eerder die ochtend waren we namelijk uitge-
checkt.
„Ik werd naar een ziekenhuis gebracht, waar
ik werd behandeld voor een schaafwond op
mijn schouder. Ik lag op bed toen een ver
pleegster de kamer binnenkwam. Ze had
een enorme bos bloemen bij zich en een gro
te fruitmand. Van de directie van het zieken
huis. 'Thijs is dood, hè?' vroeg ik voor de zo
veelste keer. Weer kreeg ik geen antwoord.
Niet dat het uitmaakte, ik las het in haar
ogen. Dat vond ik zo erg. Ben je moederziel
alleen in een vreemde wereld en niemand
die je waarheid durft te vertellen. 'Ik wist
het wel', snotterde ik en voor het eerst sinds
het ongeluk huilde ik dikke tranen.
„Acht dagen duurde het voordat ik toestem
ming kreeg om samen met Thijs naar huis te
vliegen. Acht dagen, waarin ik nauwelijks
sliep. Totaal adhd. Ruim 36 uur duurde het
voor ik Thijs weer zag. Zo onwerkelijk, stil
en koud. Zijn en mijn familie had ik kunnen
overtuigen niet naar China af te reizen. Ik
had genoeg aan mijn eigen verdriet. 'Regelen
jullie de begrafenis alvast, handel ik hier al
les af. Gelukkig kreeg ik hulp uit onverwach
te hoek. 'Je vrienden zijn er,' begroette de ho
telmanager, toen ik 's avonds bij het hotel
werd afgeleverd, waar Thijs en ik eerder die
ochtend hadden uitgecheckt. 'Ik heb hier he
lemaal geen vrienden,' riep ik geïrriteerd.
Want behalve intens verdrietig, was ik ook
boos. Ik dacht: jullie zullen het weten. Er
moet meer veiligheid komen. Dan is Thijs
O
ten minste niet voor niets gestorven. Op on
ze hotelkamer zaten de Canadese en de Au
straliërs te wachten. Het echtpaar om af
scheid van me te nemen en Sumbul Ali, een
juriste uit Toronto, om te vertellen dat ze
haar vakantie had afgebroken om mij bij te
staan. Daar ben ik haar nog steeds dankbaar
voor.
„Er moest zoveel geregeld worden. Quaran
taine, de kisten - ook voor de Ieren - gesprek
ken met officiële delegaties, de ambassadeur,
afgevaardigden van het VW-kantoor en ik
weet niet hoeveel politiefunctionarissen. De
Chinese kranten stonden er bol van/Drie
buitenlanders waren omgekomen, belangrij
ke mensen bovendien, want het toeval wil
dat niet alleen Thijs, maar ook de Ieren poli
tiek actief waren.
„Veel mensen snappen niet dat ik een
maand na de begrafenis weer aan het werk
was. Een goede vriendin verweet me dat ik
zo hard was geworden. Volgens haar huilde
zij meer en vaker dan ik. Dat doorgaan voor
mij de enige manier was om te overleven,
ging er bij haar niet in. Wat moest ik anders?
Thuis zitten malen? Er aan onderdoor gaan?
Vijftien jaar is niet niks. Dat we hadden geko
zen voor een latrelatie was vanwege onze car
rières: ik werkte met veel plezier als project
manager bij een grote bibliotheek in Almere,
Pas in het Zuidzande van
door Petra Schouten