DE BEVRIJDING 9
België is
mijn tweede
vaderland
ik ga hier
mijn leven
verder
slijten
land helpen bevrijden. Het ligt voor
de hand, hoe moeilijk ook, te ontsnap
pen naar Frankrijk en/of Engeland, de
geallieerde bondgenoten van Polen.
Sylwester Bardzinski slaagt erin via
Frankrijk Engeland te bereiken. Hij
sluit zich in februari 1942 aan bij de in
Schotland opgerichte Eerste Poolse
Pantserdivisie, die onder leiding staat
van generaal Stanislaw Maczek.
Ruim twee jaar later, op 1 augustus
1944, maakt de divisie de oversteek
naar Normandië, waar een kleine
twee maanden eerder de eerste gealli
eerde troepen met succes zijn geland
op D-Day. De oorlog is voor de Polen
opnieuw begonnen. Sylwester Bard
zinski is tankoperator. Hij is betrok
ken bij de slag van Falaise in Frankrijk
en neemt als bemanningslid van een
Sherman-tank deel aan de bevrijding
van België. In Sint-Gillis-Waas ont
moet hij zijn latere vrouw, Marcella
van der Heyden.
Sylwester Bardzinski geeft geen inter
views meer. „Hij vindt dat hij zijn ver
haal al vaak genoeg heeft verteld",
legt Mario Maas van het Gdynia-mu
seum uit Zittend in zijn rolstoel bij
de herdenking van de bevrijding van
Axel, 19 september jongstleden, ziet
hij er kwetsbaar uit. Al geniet hij ook
van de aandacht en het grote aantal
bezoekers.
In zijn museum laat Mario Maas een
documentaire met de Poolse oud-strij
der zien. Wouter Verbeke heeft die ge
maakt. Sylwester Bardzinski trekt met
één van zijn beste vrienden, Fir min
Verbeke, naar de slagvelden van Nor
mandië. Ze staan stil bij graven van
Poolse soldaten. In Sylwester Bardzin
ski lijkt dan iets te breken. Hij moet te
gen zijn tranen vechten. Hij vermant
zich en legt na een korte stilte zijn
ziel bloot.
„Ik voel me bedrogen. Ik was twintig
jaar, toen ik mij bij het Poolse leger
aanmeldde als vrijwilliger. Achteneen-
half jaar later ben ik afgezwaaid. Mijn
jongste jaren heb ik opgeofferd voor
mijn vaderland."
Terug naar Polen kan Sylwester Bard
zinski echter niet, zoals alle Poolse mi-
litairen die in het westen van Europa
hebben gevochten. Polen wordt al
snel na de Tweede Wereldoorlog com-
mpnistisch. De Britse premier
Churchill, de Amerikaanse president
Roosevelt en de Russische heerser Sta
lin hebben begin 1945 het naoorlogse
Europa verdeeld. Polen komt onder
de vleugels van de Sovjetunie. Tot
1989, als Oost-Europa zichzelf be
vrijdt, zal Sylwester Bardzinski zijn va
derland niet bezoeken. Het verklaart
zijn gevoel van bedrog.
Tot in het hoge noorden van Duits
land heeft de Eerste Poolse Pantserdi
visie gevochten. In Wilhelmshafen
krijgen de Polen die alle gevechtshan
delingen hebben overleefd, te horen
dat de oorlog voorbij is, maar ze kun
nen niet naar huis. Sylwester Bardzin
ski besluit naar het Belgische Sint-Gil
lis-Waas te trekken, waar hij kennis
had gemaakt met de familie Van der
Heyden en verliefd was geworden op
dochter Marcella.
Sylwester Bardzinski noemt België in
de documentaire van Wouter Verbeke
onomwonden 'zijn tweede vader
land'. Hij werkte er als mechanieker
en was jarenlang actiefin de vrijwilli
ge brandweer van Sint-Gillis-Waas.
Als je hem hoort spreken in de docu
mentaire, zou je - als je niet beter
weet - denken dat hij gewoon een Vla
ming is. Het is slechts schijn. Sylwes
ter Bardzinski is diep in zijn hart al
tijd Pools gebleven.
Sylwester Bardzin
ski is op 3 decem
ber 1918 geboren
in Jaksice, onge
veer in het mid
den van het hui
dige Polen.
Hij volgt een technische oplei
ding, als hij in 1938 besluit
zich als vrijwilliger aan te mel
den bij het Poolse leger. Hij
vlucht in de herfst van 1939 na
de verovering van Polen door
Duitse en Sovjet-troepen. Hij
slaagt erin Engeland te berei
ken en sluit zich aan bij de Eer
ste Poolse Pantserdivisie.
Sylwester Bardzinski woont in
Sint-Gillis-Waas, waar hij in
de oorlog zijn vrouw Marcella
heeft ontmoet.
WOENSDAG 22 OKTOBER 2014
Sylwester Bardzinski bij de jubileumherdenking van de bevrijding van Axel, 19 september dit jaar. foto Camile Schelstraete
