Kardinaal Eijk tempert hoop
Betere uitleg van de leer
44 Ik ben meer van de
oude penoze, een
tikkie geven,
beetje dreigen,
maar niet gelijk
doodschieten
44 Het is niet moeilijk
iemand dood te
schieten, het
pistool doet het, jij
hebt alleen je
vinger bewogen
Luisteren en verstaan
BINNENLAND 5
tieteam gillend uit de auto getrok
ken. M'n oudste dochter krijgt
therapie. En Ros zit straks lekker
onder de zon. De moordenaar
wordt beloond, de slachtoffers
krijgen niks."
Zelf is Van Dijk niet bang meer
voor moordaanslagen. Een paar
jaar geleden was dat nog anders.
Een fortuin heeft hij besteed aan
verschillende auto's en wisselen
de woonadressen. „Ik was vooral
bang voor het onbekende. Ik weet
wie Ros is, maar niet wie hij een
opdracht geeft. Je gaat dus ieder
een op straat aankijken. Kan die
het misschien zijn? Je raakt gefo
cust op gezichten. Op een gege
ven moment zie je in een oude
vrouw nog een moordenaar."
Van Dijk werd driemaal belaagd,
maar werd ook zelf gevraagd om
te doden. „Ik was de eerste die de
opdracht kreeg om in 2005 Tho
mas van der Bijl dood te schieten.
Fred zei zijn naam niet, alleen dat
het ging om een caféhouder in
Amsterdam. Hij had een partij
hasj achterovergedrukt. Ik zou
50.000 euro krijgen, een Audi en
een horloge. Ik weigerde. Ik ben
meer van de oude penoze, ie
mand een tikkie in zijn gezicht ge
ven, beetje dreigen, misschien
een knieschijf breken, maar niet
gelijk doodschieten. Fred was an-
ders, die riep: die moet dood, die
moet dood. Hij was heel gemakke
lijk. Zo ben ik niet. Ik ga niet de
straat op met een pistool om ie
mand neer te schieten voor geld."
Toch heeft hij wel degelijk men
sen gedood. „Kijk, de wereld waar
in wij zitten, is een heel andere
dan die jullie gewend zijn. Toch
blijft een mens voor mij een
mens. De moordenaar in mij
blijft er wel altijd, het vlammetje
is zo aangestoken. Ik heb er geen
moeite mee iemand te doden met
wie ik persoonlijk een probleem
heb. Ze moeten me niet afknij
pen, dan word ik vervelend. Even
tuele wroeging neem ik er dan
wel bij. Maar ik vind het laf ie
mand die in zijn auto zit met de
kinderen ernaast door het hoofd
te schieten, alleen omdat de op
drachtgever het zelf niet durft."
Van de moord op zijn ex-vrouw
TOMMY WIERINGA
zegt Van Dijk spijt te hebben. Hij
stak haar in een vlaag van woede
28 keer met een kartelmes, een
schaar en een schroevendraaier.
„Dat had nooit mogen gebeuren.
Ik vraag me wel eens af: ze zou
nu 44 jaar zijn geweest. Hoe zou
ze eruit hebben gezien? Zou ze
kinderen hebben gekregen? Ik ge
niet van het leven, maar dat heb
ik haar afgepakt. Dat gaat wel aan
je knagen. Daar kun je gek van
worden. Je blijft jezelf straffen in
je hoofd. Daarom heb ik de gevan
genisstraf als een man gedragen,
uit respect voor de nabestaanden.
Ik ben nu 50, dan krijg je een an
dere denkwijze. Dan komt er best
eens berouw bij je boven. Hoe
veel mensen je ook gedaan hebt."
Doden is vergelijkbaar met auto
rijden, legt Van Dijk uit. „Na een
paar keer is het routine en schakel
je je gevoel uit. Het is niet moei
lijk iemand dood te schieten. Jij
voelt zelf die pijn toch niet? Je
doet zó en paf, hij zakt neer. Het
pistool doet het, jij hebt alleen
maar je vinger een beetje bewo
gen. Daar ligt hij dan en je loopt
weg. Dan zit je thuis en dan denk
je: dat was het."
„Bij een straatgevecht is het an
ders. Ik heb iemand de genade-
schop gegeven op de kermis. Dan
komt het dichterbij. Iemand met
je handen of een mes doden, is
veel moeilijker dan met een vuur
wapen. Het is intenser. Het geluid
van steken en het geluid dat men
sen maken, komt je hele leven te
rug in dromen of nachtmerries.
Bij mij komt het juist tijdens hel
dere momenten als ik wakker
ben. In één keer een flashback. Je
lichaam laat het niet los."
Fred Ros had niet veel moeite
met het moorden, zegt Van Dijk.
„Die ging na de liquidatie van
Van der Bijl naar Spanje, lekker
spaghetti eten. Ik zou het niet
kunnen."
Nu is diezelfde Ros de man die
het megaproces Passage op z'n
kop zet. Van Dijk gelooft geen
woord van de verklaringen van de
kroongetuige en verwacht dat die
genadeloos onderuit zal gaan. Zo
niet, dan is 'zijn vertrouwen in de
rechtsstaat weg'. Begrijpen doet
hij het wel. Ros kan niet anders
dan het op een akkoordje gooien
met justitie, denkt hij. Het alterna
tiefis dertig jaar zitten en 'daar is
Ros de man niet voor'.
Van Dijk weet hoe het is, hij zat
zeventien jaar aaneengesloten.
Net als in de film streepte hij de
dagen, weken en maanden afin
zijn agenda. „In het begin staat er
veel spanning op. Verhoren, zittin
gen. De eerste jaren vliegen voor
bij. Daarna wordt het stil-, een
sleur, terwijl de jaren aan je voor
bijtrekken."
Ros zal niet veilig zijn als hij in
ruil voor informatie een nieuwe
identiteit krijgt in een ver land,
zegt Van Dijk. Hij vertelt dat hij
zelf een aanbod voor getuigenbe
scherming heeft afgewezen. „De
officier zei: 'luister eens, als je
gaat verklaren, kun je niet terug
en is je leven niet meer veilig.
Zou je het aankunnen om met je
kinderen naar een ver ander land
te gaan?' Al kreeg ik een miljoen
mee, ik zou er niet op vertrou
wen. Je bent nooit vrij. Je blijft al
tijd achterom kijken."
Het begon allemaal
met de negerzoen.
Ik herinner me de
zware, zwarte
man die tegen die
naam bezwaar maakte; lang ge
leden zat ik met hem aan tafel
in het programma Barend en Van
Dorp. Toen mij werd gevraagd
wat ik ervan vond, van de neger-
zoen, tilde ik mijn hoofd van ta
fel en wist alleen het woord 'ver
veling' uit te brengen. De man
deed me denken aan de biblio
thecaressen van mijn plaatselij
ke bibliotheek, die de terugge
brachte boeken niet meer met
de hand mochten aannemen
omdat ze er rsi-klachten van
aan hun polsen kregen. Er wa
ren er al verscheidene in de
ziektewet verdwenen. Soms zag
ik ze flyeren voor de SP. (De So
cialistische Partij drijft op het
colportagewerk van mensen
met hele en halve klachten.)
Sinds de dames van de biblio
theek elkaar pijn in de polsen
doorfluisterden, moesten de
boeken door een gleuf in de
muur worden geretourneerd.
Ze stonden erbij en keken er
naar, naar de boeken die via een
glijbaantje in een wagentje be
landden, zo hadden ze hun func
tie weer met een derde verlicht.
Door de polsbraces die ze droe
gen, zoals veteranen hun onder
scheidingen, zagen we dan ein
delijk wat bibliothecaressen ei
genlijk waren: de mijnwerkers
van de literatuur.
De argumenten die de man bij
Barend en Van Dorp inbracht te
gen de negerzoen, waren zwak
en emotioneel, maar zijn ge
krenktheid was authentiek. De
ze vaststelling, begreep ik later,
bood misschien een sleutel
voor de omgang met de gekrenk
te massa's in dit land. Naar hun
rammelende argumenten luiste
ren, maar hun gekrenktheid ver
staan. Zoals die van de donkere
vrouw met twee kinderen op
een school in Utrecht, die juri
disch bezwaar maakt tegen
Zwarte Pieten in de sinterklaas
viering. Volgens een verslag in
de Volkskrant is er op die
Naar hun
rammelende
argumenten
luisteren, maar
hun gekrenktheid
verstaan
school in aanloop naar Sinter
klaas altijd een dag waarop de
kinderen het lokaal rommelig
aantreffen, dan zijn de Pieten ge
weest. 'Samen giechelen ze dan
om die domme Pieten', aldus de
vrouw. Verbaasd kijk je ernaar,
kan iemand zich hierdoor gedis
crimineerd voelen? Ja, giechelen
om domme Pieten is voor haar
een negatieve stereotypering.
En zwartepietengym benadrukt
voor haar 'dat Pieten niet intelli
gent, maar wel fysiek sterk zijn'.
Tsja, zou Martin Bril hier zeg
gen. Je kunt het erin zien. Maar
wanneer Leefbaar Rotterdam
deze week Zwarte Piet-poppen
aan lantaarnpalen bindt in een
campagne tot behoud van zoge
naamd cultureel erfgoed, dan
kom je al een beetje dichterbij
begrip voor haar zaak. Een
lynchpartij, was mijn eerste ge
dachte.
De Ku Klux Klan in Legoland.
Met zulke domme voorstanders,
word je vanzelf tegenstander.
Dankzij Leefbaar Rotterdam ver
sta ik opeens de gekrenktheid
van de vrouw uit Utrecht een
stuk beter. Toekomstige studies
zullen uitwijzen dat Zwarte
Piet niet verdween door zijn te
genstanders, maar door zijn
voorstanders.
Eerder deze week leek de kerk
juist een enthousiastere toon aan
te slaan tegen die samenlevings
vormen. Dat bleek uit een tussen
rapportage van de bisschoppensy
node over 'kerk en gezin' die de af
gelopen twee weken in het Vati-
caan is gehouden. Organisaties
van progressieve katholieken en
homo's reageerden enthousiast.
„Het was een misverstand", zegt
de als conservatief bekend staan
de Eijk nu. „De tussenrapportage
was een overzicht van wat er in
de eerste week allemaal gezegd
was. Het zegt niets over wat de
meerderheid denkt."
De stem van de meerderheid
blijkt volgens de kardinaal, die
meepraatte op de synode van
ruim 200 bisschoppen, wel uit de
verslagen van de kleinere ge
spreksgroepen. „Een tweederde
meerderheid wil dat er niet wordt
gemorreld aan de leer en wil door
gaan op de oude weg." Eijk stelde
dat 'je niet te hoge verwachtingen
moet hebben'. „Ook deze paus zal
niets aan de leer veranderen." Va-
ticaanwatchers zien geen 'misver
stand', maar een richtingenstrijd
in de top van de kerk. Zij hoorden
in het document vooral de stem
van paus Franciscus, die eerder
heeft opgeroepen tot barmhartig
heid tegenover homo's. Het tus
senrapport kreeg veel kritiek uit
conservatieve hoek. Zo gaat het
uitdelen van hosties aan her
trouwden veel bisschoppen te
ver. In een passage over homosek
suelen werd de term 'verwelko
men' vervangen door een minder
stellige omschrijving. De Neder
landse theoloog Frank Bosman
wees eerder deze week al op het
verschil tussen de theorie van het
(conservatieve) Vaticaan en de
praktijk in Nederlandse paro
chies. Daar worden zelden sacra
menten geweigerd aan geschei
den gelovigen. De Amerikaanse
Vaticaanwatcher John Thavis: „De
geest is nu uit de fles. De criticas
ters proberen hem er weer in te
stoppen, maar de paus lijkt vastbe
sloten." Vandaag stemt de synode
over een voorlopig slotdocument.
Over een jaar wordt verder verga
derd.
Eerder deze week stond in een
tussenrapport dat ook een onge
huwde relatie 'constructieve ele
menten' kent. En dat homoseksue
len 'gaven en kwaliteiten' hebben
die waarde kunnen hebben voor
de kerk; ongekende taal van de
kerktop. Gisteren steldé kardinaal
Wim Eijk tegenover Nederlandse
journalisten in Rome te behoren
tot de meerderheid van de bij de
synode aanwezige bisschoppen
die daar kanttekeningen bij
plaatst.
Eijk huldigt de traditionele opvat
ting dat alleen het 'natuurlijk hu
welijk tussen man en vrouw' telt,
seks gericht moet zijn op voort
planting en homo's niet moeten
praktizeren. Wat Eijk wel wil ver
anderen: „Belangrijk is dat de
kerkleer anders wordt gepresen
teerd, het nut beter wordt uitge
legd. Katholieke stellen moeten
langer en intensiever worden
voorbereid op het huwelijk door
het bisdom en permanente bege
leiding krijgen, om zo de kwali
teit te verbeteren en scheiding te
voorkomen."
De Amerikaanse Vaticaanwatcher
John Thavis: „Op de synode zijn
twee kampen verwikkeld in een
debat over elke zin, elk woord van
de definitieve tekst. Franciscus
neemt een risico met deze syno
de, het is een evaluatie van zijn
eerste achttien maanden als
paus." Of de synode tot verande
ring leidt, wordt pas volgend jaar
oktober na een tweede synode
duidelijk.
Paus Franciscus heeft laten weten
dat hij de conclusies van de bis
schoppen overneemt en niet later
met een eigen document komt,
zoals tot nu toe bij synodes ge
bruikelijk was.
ZATERDAG 18 OKTOBER 2014
mij blijft'
door Eelco van der Linden
en Cyril Rosman
ROME - De meerderheid van de top
van de katholieke kerk wil weinig
veranderen aan de houding van de
kerk tegenover homoseksuelen, on-
gehuwden en hertrouwde gelovi
gen. Dat stelde kardinaal Wim Eijk,
de hoogste geestelijke van de ka
tholieke kerk in Nederland, giste
ren op een persconferentie in Ro
me.
ROME - De synode over 'kerk en ge
zin' mag dan bijna voorbij zijn, de
strijd in de kerk is dat nog niet.
