66 Ik kende hem nog
niet, maar hij was
fabelachtig. Hij
passeerde zo
gemakkelijk
66 Hij had al heel
vroeg een
babbeltje en dat is
ook zijn hele leven
zo gebleven
42 SPORT
HELMONDIA '55-AJAX
Johan CruijfF
maakte vijftig jaar
geleden zijn debuut
in Ajax 1, tijdens
het oefenduel met
Helmondia '55. Het
iele ventje werd
later de allerbeste.
Het was een
graad of vijf,
zwaarbewolkt
en misschien
miezerde het
ook wel toen
de spelersbus
van Ajax het complex van Helmon
dia '55 opdraaide. Een vriendschap
pelijk potje herfstvoetbal, tegen
een tweededivisionist. En dat op
hun vrije zondag? Sommige Ajacie-
den moeten hebben gebaald dat
weekend.
Alleen ploeggenoot Bennie Muller
werd opgeroepen voor Oranje, dat
een dag ervoor de WK-kwalifica-
tiewedstrijd met 2-0 van Albanië
had gewonnen. De rest kreeg geen
rust, nee, ze moesten van hun
club op die waterkoude 25 oktober
1964 opdraven voor een oefenwed
strijd. Logisch, zou je kunnen zeg
gen. Want het liep voor geen me
ter in de Watergraafsmeer. Een
week eerder werd er nog bij Sittar-
dia verloren, al viel die 2-1-neder-
laag in het niet bij het pak slaag
dat Ajax in eigen huis kreeg van
Heracles (4-1), een speelronde
daarvoor. Trainer Vic Buckingham
snakte naar de winterstop.
Hoewel het grote Ajax nog niet
eerder zo worstelde in de eredivi
sie, trekken er die middag ruim
vierduizend toeschouwers naar
stadion De Braak in Helmond. En
niet alleen omdat Wim Suurbier,
Klaas Nuninga, Tonny Pronk en
Sjaakie Swart op bezoek komen;
ook Helmondia '55 heeft een aan
trekkelijk elftal met talent uit de
regio. Spelers als Gerard van de
Kerkhof - broer van Willy en
René -, topschutter Lambert
Kreekels en de sterke aanvaller
Leo van der Linden maken deel
uit van de ploeg, evenals de gelou
terde kerels Wim van den Berk,
Cor Clijnk, Wimke van Duijnho-
ven en keeper Henk Peeters. Toch
een tegenvaller op het wedstrijd
formulier: ene Johan Cruijff
speelt, in plaats van international
Swart. Niemand die hem echt
kent
Verslaggevers zullen hem niet ver
melden in hun artikel en ook foto
grafen kiezen voor andere spelers.
Cruijff was pas zeventien jaar en
182 dagen oud toen hij aantrad te
gen Helmondia, voor een potje dat
gemakkelijk het stempel van Ver
geten wedstrijd' verdient. Drie we
ken later zou heel Nederland pas
met Cruijff kennismaken.
Het is nu vijftig jaar geleden dat
het ventje uit Betondorp, een wijk
net binnen de stadsgrenzen van
de hoofdstad, zijn debuut maakte
in het eerste van Ajax. De club
waar hij al vanaf zijn tiende speel
de. Als de magere 'Cruijffie' op het
veld stond in die beginjaren, deed
hij denken aan een spook, in zijn
te grote, wapperende Ajax-tenue.
„Het was een jongetje tussen de
mannen. Maar hij had die middag
wel al bijna alles voor het zeggen",
herinnert tegenstander Kreekels
zich nog. „Ik kende hem nog niet,
maar hij was fabelachtig. Hij pas
seerde zo gemakkelijk, ongrijpbaar
gewoon. Al scoorde hij niet."
Rechtsback Van Duijnhoven weet
nog dat hij CruijfF een aantal keer
tegenkwam in het veld, maar ei
genlijk kan hij er zich nog vrij wei
nig van herinneren. „Was het
geen bekerwedstrijd? Dat moet
haast wel, want wij speelden geen
eredivisie. We stonden er toen
niet bij stil dat we tegen CruijfF
speelden. Hij was ook nog zo
jong."
Bij Helmondia ontfermde Geldrop-
penaar Jacques van der Schoot
zich over Cruijff. In 1997 deed hij
zijn verhaal al in het Eindhovens
Dagblad. Er vielen hem een aantal
zaken op. „We hadden echt naar
die wedstrijd toegeleefd", vertelde
hij. „Het was natuurlijk iets
aparts: spelen tegen Ajax. Ook des
tijds kostte dat normaal gesproken
al veel geld. Ik geloof dat onze
toenmalige voorzitter Ben Claus
connecties had bij Ajax, en dat hij
het voor elkaar kreeg dat die club
tegen ons kwam spelen."
Dat CruijfF zou starten, was voor
iedereen een verrassing. „We ken
den de naam CruijfF ook niet", al
dus Van der Schoot. „Wel wisten
we dat er bij Ajax een jonge, goeie
voetballer rondliep, een groot ta
lent. Maar we wisten niet dat hij
in de basis zou staan. Ik had me
voorbereid op Sjaak Swart."
Toen de wedstrijd begon, bleek
niet Swart maar CruijfF te spelen.
Van der Schoot werd gekoppeld
aan de kleine aanvaller. „Een ma
ger, schriel mannetje", beschrijft
Van der Schoot.
De debutant speelde prima. Van
der Schoot: „Hij werd weliswaar
gewisseld, maar niet omdat hij
slecht was. Nee, iedereen moest
even spelen. Scoren deed hij niet,
die zondag. Hij bestreek wel het
hele veld, en ik moest erachter
aan. Ook toen speelde hij al heel
dwingend, dat viel ons wel op. Di
rigeren, steeds met dat handje wij
zen; het zat er toen al in."
Ajax boekte uiteindelijk een 'wei
nig overtuigende zege', schreef het
Helmonds Dagblad op 26 oktober
1964. „Individueel waren de hoofd
stedelingen misschien stuk voor
stuk handiger dan de Helmondia-
nen, als team waren zij in geen en
kel opzicht van die superieure klas
se, die men van een eredivisieclub
zou mogen verwachten." Tonny
Pronk, de stoere stopper die toen
zeventien caps achter zijn naam
had staan, was dan ook onder de
indruk van Helmondia. „Het viel
me hard mee. Wij hadden gedacht
een betrekkelijk rustige zondag te
hebben, maar die zwarte links
binnen van Helmondia (Kreekels)
hielp ons al na een paar minuten
uit de droom. Ik moet zeggen dat
ze een sterkere partij voetbal
speelden dan wij hadden ver
wacht."
Ajax won met 2-3 op De Braak, de
naam CruijfF komt in het wed
strijdverslag niet voor, alleen in de
opstellingen.
De Helmondse fotograaf Pierre
van de Meulenhof was ook aanwe
zig tijdens het debuut van CruijfF.
In zijn archief heeft hij later nog
wel eens gezocht naar die ene fo
to, die foto waar misschien toch
ook CruijfF nog ergens op te zien
is. Maar die plaat bestaat niet. „Ik
heb zo veel wedstrijden gedaan en
kon de hele opstelling van Ajax
toen uit m'n mouw schudden",
zegt Van de Meulenhof. „Maar
CruijfF stak toen niet boven de
rest uit. Hij was nog niet bekend."
Daar zou snel verandering in ko
men. Op 15 november 1964 maak
te CruijfF zijn officiële debuut
voor Ajax. Uit bij GVAV in Gronin
gen werd met 3-1 verloren, CruijfF
maakte de enige Ajax-trefFer.
Ploeggenoot Swart kan die wed
strijd en het slechtste seizoen uit
de historie nog redelijk thuisbren
gen. Over die wedstrijd in Hel
mond weet Mister Ajax niets
meer. „Nee, Johan debuteerde
toch in Groningen, tegen GVAV?
Toen maakte hij een doelpunt. Ik
ken de club nog wel, maar van die
wedstrijd tegen Helmondia herin
ner ik me niks meer", zegt Swart,
die CruijfF toen dus in de tweede
helft verving. „Hij debuteerde on
der Buckingham en dat was een
fantastische trainer. Het was zijn
tweede periode bij Ajax, maar ik
geloof dat we in de winter vierde
van onderen stonden. Het liep ge
woon niet. Hij is in de winterstop
vertrokken naar Fulham. Daarna
kwam Rinus Michels."
Uiteindelijk eindigde Ajax dat sei
zoen als veertiende, van de zes
tien clubs in competitie. Degrada
tie werd net ontlopen. „Maar we
wonnen dat jaar wel met 5-0 van
PSV, en dat werd kampioen", weet
Swart dan weer wel.
Het verhaal gaat dat CruijfF niet di
rect na het duel met Helmondia in
de competitie tegen DOS speelde,
omdat hij weigerde de pionnetjes
op te halen na een training.
Buckingham zou hem daarom ge
passeerd hebben. Swart: „Hij had
al heel vroeg een babbeltje en dat
is ook zijn hele leven zo gebleven,
maar geloof maar dat Johan de bal
len en de vlaggenstokken ging op
halen na trainingen, hoor. Anders
kreeg hij van ons op z'n sodemie
ter. Wat dacht je dan? In die tijd
deden die jonge gasten gewoon
wat er van hen werd gevraagd",
vertelt Swart, die al vanaf 1956 bij
de selectie zat.
Swart zou in de jaren zeventig aan
de zijde van Cruijffbij Ajax onder
meer driemaal de Europa Cup I en
eenmaal de wereldbeker verove
ren. Vijfendertig jaar na zijn de
buut op Helmondse bodem werd
CruijfF verkozen tot Europees spe
ler van de eeuw.
CruijfFs vervaagde debuut
I Johan Cruijff is nog een broekie in de jaren zestig. Van zijn eerste duel in Helmond zijn geen foto's, foto HH
door Bart Hoffman
Lambert Kreekels
Sjaak Swart
