Vasquez
sluit aan
bij rijke
traditie
<6
DIZZIE 15
interview Als hun beider steun en toeverlaat
plotseling sterft, voelen man en vrouw zich
verlaten. In Het zwart en het zilver graaft Paolo
Giordano in onze moderne verhoudingen.
Nobelprijswinnaar
Modiano ineens in trek
Veel lof vooreerste
thriller Ilse Ruijters
Prestigieuze prijs
voor Rafael Chirbes
Oh ja. Hij is een nerd.
Paolo Giordano knikt
en lacht. „Ik ben
bang dat ik dat echt
ben. Altijd zal zijn, al
tijd ben geweest."
Het gesprek kwam op de weten
schapper Galenus, geboren in het
jaar 131 in Pergamon. Giordano (32)
leent zijn theorieën over het mixen
van levenssappen in zijn jongste ro
man Het zwart en het zilver. In de ade
ren van de hoofdpersoon, de naamlo
ze verteller van het verhaal, stroomt
het donker. Dat van Nora, zijn
vrouw, is licht en helder en van een
onuitputtelijke vitaliteit. Kunnen de
sappen samensmelten en elkaar beïn
vloeden met het beste? Of zouden
ze, eenmaal vermengd, tot een explo
sie leiden die alles opblaast?
Net nog was er een zweem van een
grinnik. Nu is er de ernst, hier op
een terras in het oude centrum van
Ttirijn op de vroege maandagmor
gen. De wolken maken langzaam
plaats voor het blauw. Giordano
lengt zijn espresso aan met kokend
water en roert er suiker door. Ge
speeld somber schudt hij zijn hoofd.
Nee, een echte man is hij ook al niet.
Maar weet je - ogen die indringen -
dit is wat hem écht beangstigt in het
hier en nu. „De manier waarop wij
de wetenschappen scheiden in zeer
verschillende velden. Ik ben natuur
kundige. Na mijn eerste boek, De een
zaamheid van de priemgetallen, was ie
dereen stomverbaasd dat een bètawe
tenschapper over gevoelens kon
schrijven. Voor mij bestond die te
genstelling niet."
Onze wereld stopt alles in hokjes. In
de tijd van Galenus waren die er
niet. De samenleving was eenvoudi
ger toen, zegt Giordano. „Maar dat is
een groot verlies dat wij in de loop
der eeuwen hebben geleden. Als je
een theorie als die van Galenus
- die, zo weten we nu, niet is bewe
zen - leest met een vrije geest, is het
waar. Mensen kunnen gedreven zijn
door temperament. Misschien is dat
niet zo wetenschappelijk, maar ik
zou wensen dat wij dezer dagen niet
zo scherp zouden zijn in het verde
len van wat waar en niet waar is.
Daar gaat mijn roman voor een be
langrijk deel over."
Het zwart en het zilver is ook het ver
haal van Nora, interieurarchitect, en
haar man, een wetenschapper. Als
Nora tijdens haar gecompliceerde
Elke liefde
heeft
iemand
nodig die
haar op
waarde
schat
zwangerschap het bed moet houden,
neemt het stel Signora A. in dienst.
Nadat dochter Emanuele is geboren,
blijft Signora A. en al snel wordt ze
familie. De bewaakster van hun rela
tie. Want, zoals Giordano ergens in
het boek prachtig formuleert: 'Elke
liefde heeft iemand nodig die haar
ziet en erkent, haar op waarde schat,
anders riskeert ze te worden aange
zien voor een misverstand. Zonder
haar blik voelden we ons in gevaar'.
Plotseling, na een paar jaar, komt
Signora A. niet meer. Ze blijkt ern
stig ziek en gaat dood. Nora en haar
man voelen zich in de steek gelaten.
Het idee voor Het zwart en het zilver
begon met een bestaand persoon,
vertelt de schrijver. Signora A. Paolo.
Giordano had haar in zijn leven,
maar kon nooit echt een naam voor
haar vinden. „Ze was er gewoon, die
oude dame, in mijn huis. Bijna alle
dagen van de week." Geen huishoud
ster, oppas of kinder juf. „Ze was al
les tegelijk en misschien meer dan
dat. Geen familie, maar ze hoorde
wel bij ons."
Op een dag werd ze ziek. Pas toen
realiseerde Giordano zich hoezeer ze
het centrum van zijn gezin was ge
weest. „Ze was belangrijk voor ons
geweest. Mijn vriendin en ik voel
den ons verloren zonder haar."
Het was in die tijd dat hij notities be
gon te maken. Over haar ziekte, over
wat ze betekende voor hem en zijn
gezin. „Al snel zag ze er verwoest
uit. Alsof ze al bijna was verdwenen.
Al haar kracht was in één keer weg."
Tijdens haar ziekbed interviewde
Paolo Giordano haar. „Ze was langer
dan twee jaar bij ons geweest. Zij
wist alles van mij. Maar ik wist zó
weinig van haar." Hij reflecteert. Het
zijn asymmetrische relaties. „Ze
werkte voor ons, per slot. Van ons
werd niet verwacht dat we in haar le
ven waren geïnteresseerd. Maar zij
moest dat wel zijn in het onze."
Ineens keerde dat zich totaal. „Ze
werd ziek, kon niet meer komen en
ik ging naar haar toe. Ik vroeg naar
haar vroegere leven. Ik zag haar huis,
haar foto's. Ze vertelde mij erover."
Vreemd? Giordano vindt van niet.
„Het is interessant om je te realise
ren dat er zoveel mensen zijn met
wie je bent verbonden, zonder dat je
met elkaar leeft." Dat is waar schrij
ven over gaat, zegt hij. „Als schrijver
zie je een wereld waar je buiten
kunt blijven. Dan ineens is er iets
wat je aantrekt. Ie blijft stilstaan en
ontdekt een verhaal."
Hij denkt dat zijn Signora A. geluk
kig was met zijn aandacht. „Ze had
geen kinderen, haar man was overle
den, ze zou verdwenen zijn als ik
niet over haar zou schrijven. Ze wist
dat ze via mij op een of andere ma
nier een teken kon maken."
Daar gaat literatuur over, zegt hij.
„De kleine sporen die mensen ach
terlaten als ze er niet meer zijn."
Het was de eerste keer dat iemand
die zo dichtbij was kanker kreeg.
„Natuurlijk had ik mensen gekend
die waren overleden aan die ziekte.
Maar zij bracht het in ons huis. Haar
ziekte bleef een jaar bij ons." Ieder
een zal het ooit meemaken, reali
seert hij zich. „Maar voor mij kwam
het voor het eerst zo dichtbij. Daar
moest ik over schrijven."
Had Giordano Signora A. ook in haar
slaap kunnen laten overlijden? Hij
schudt zijn hoofd terwijl hij na
denkt. Het antwoord blijft 'nee'.
„Het verlies van een dierbare is niet
waar het om draait. Het was nodig
haar te vergezellen in haar ziektepro
ces. Het gaat over het gevoel verlaten
te worden", zegt hij. „De twee hoofd
personen voelen zich verlaten door
iemand die belangrijk voor hen was.
Wat doe je als je plotseling alleen
bent?"
Tegelijk is de oude dame met haar
ouderwetse ideeën over het huwe
lijk een spiegel. „Onze generatie is
erg bezig met de manier waarop we
binnen relaties met elkaar omgaan.
De rolverdeling tussen man en
vrouw bestaat niet meer. Iedereen
moet alles tegelijk zijn. Dat zadelt
ons op met een verantwoordelijk
heid die zo veelomvattend is dat we
hoe dan ook tekortschieten. Al die
problemen kunnen je verlammen. Ie
mand tegenkomen die het leven al
tijd heeft ingedeeld in categorieën,
het in stukjes heeft gesneden en
ouderwets heeft geordend zoals het
tussen een man en een vrouw zou
móeten zijn, is confronterend. Wij
geloven niet meer in het idee dat
een huwelijk alles oplost. Maar soms
kun je ernaar verlangen dat alles zo
simpel was als vroeger. Signora A. is
de reïncarnatie van de conventioneel
heid, die we weigeren toe te laten in
ons leven, maar tegelijk misschien
een beetje missen."
Allemaal vragen die hij stelt. Ant
woorden heeft hij niet. „Ik schrijf
over onopgeloste zaken. De antwoor
den interesseren mij niet." Hij heeft
er ook niets van opgestoken. „In rela
ties moet je iedere dag leren."
Javier Mallarino is cartoonist. Op
z'n 65e is hij de meest gevreesde
spotprenttekenaar van Colombia.
Om hem te paaien, dragen de ach
tereenvolgende regeringen hem
op handen. Je kunt hem beter te
vriend houden. Zelf is hij zich
nauwelijks bewust van zijn
macht. Als hij eens iemand aan
het kruis nagelt, zal die het er wel
naar hebben gemaakt. Zo sneuve
len geregeld reputaties, het zij zo.
Mallarino zelfheeft niets te ver
bergen. Denkt hij.
Maar dan dringt zich een jonge
vrouw aan hem op met de leugen
dat ze voor een studentenkrant
schrijft. Ze herinnert hem aan
een onfrisse gebeurtenis van 25
jaar geleden. Dat zet Malla-
rino's zelfbeeld, verleden
en reputatie volledig op
de kop.
Een cartoonist is, als ie
mand die in beelden
denkt met hooguit een en
kel bijschrift, een ideale fi
guur voor een roman. Van
wege het contrast met de
schrijver, die alleen maar
woorden tot zijn beschik
king heeft. Terwijl ze wel
licht allebei hetzelfde wil
len uitdrukken.
Juan Gabriel Vasquez
heeft, met Javier Malleri-
no als centrale figuur (en
met een schitterende bij
rol voor zijn wijze ex,
Magdalena), de prachtige
roman De reputaties geschreven.
Het is een korte roman voor zijn
doen, die vrij snel komt na Het ge
luid van vallende dingen, het boek
waar hij de IMPAC literatuurprijs
voor ontving. Vasquez was dit
voorjaar een van de gasten in de
DWDD-versie van Hier is...
Adriaan van Dis.
Van de vier romans van Vasquez
is dit de meest klassieke. Echt een
Zuid-Amerikaanse-volgens de gro
te traditie. In smeuïg meanderen
de volzinnen dwaalt hij rustig
van de grote verhaallijn af, legt
fraaie verbanden - tussen car
toons en erotiek bijvoorbeeld -
om keurig voor de punt op zijn
schreden terug te keren.
Voor wie bij Zuid-Amerikaanse li
teratuur inmiddels gewend is aan
vernieuwers als Bolano, Aria, Lui-
selli, Neuman en Labbe zal De re
putaties haast aandoen als ouder
wets. Maar toch zeker ook als een
meer dan welkome voortzetting
van de sprankelende, rijke vertelli-
teratuur die het continent heeft
voortgebracht.
VRIJDAG 17 OKTOBER 2014
HERONTDEKT
Sinds de Franse schrijver Patrick Modiano
(foto) de Nobelprijs voor literatuur
kreeg, ontstond er een run op zijn wee
moedige boeken. Tot dan was hij in Ne
derland niet erg bekend. Vind op Diz-
zie.nl vijf werken, schrijf een recensie.
DEBUUT
Hoe onschuldig ben je als je iemand per
ongeluk doodrijdt? De onderkant van
sneeuw, het spannende thrillerdebuut van
Ilse Ruijters, krijgt veel lof op Dizzie.nl:
'Ontzettend knap is het beschrijven van
de gevoelens van hoofdpersoon Irene.'
SPAANSE ROMAN
Het onlangs in Nederland verschenen
Aan de oever van Rafael Chirbes (foto) is
bekroond met de prestigieuze 'Premio
Nacional de Narrativa', de prijs voor de
beste roman die dit jaar in Spanje is ver
schenen. Lees meer op Dizzie.nl.
ROMAN
in ons huis
door Marjon Kok
Paolo Giordano
Het zwart en het
zilver
Paolo Giordano
Vertaling Mieke
Geuzebroek en
Pietha de Voogd
160 blz.
De Bezige Bij
16,90 euro
I Dinsdag is
Paolo Giordano in
Den Bosch gast bij
Dizzie. Wil je erbij
zijn? Kijk voor kaar
ten op Dizzie.nl
De reputaties
Juan Gabriel
Vasquez
Vertaling Brigitte
Coopmans
140 blz.
Signatuur
18,95 euro
door Theo Hakkert