X -°'150/0
t
4
4
De gaskachel kan aan deze winter
I I Rusland blijft wel gas leveren, vermoedt Shell
12 ECONOMIE
0,05%
0,13%
-0,25%
-0,54%
vwdgroup:
DOW JONES
NASDAQ
Iftse
I CAC40
16117,24
4217,39
8582,90
6195,91
BEURS VAN AMSTERDAM
WALLSTREET
RENTE
VALUTA
1,00%
1,2808
GOUDPRIJS
OLIE
-0,20%
+2,02%
DEN HAAG - Rusland? Een be
trouwbare exporteur, zegt Maar
ten Wetselaar, hoofd van de we
reldwijde gastak van Shell. „De
kans dat er de komende winter
een onderbreking in dé gastoe-
voer vanuit Rusland zal plaatsvin
den, schat ik niet groot in. Beide
partijen zouden er immers slech
ter van worden. Rusland kan niet
zonder de inkomsten, Europa niet
zonder het gas."
Echt escaleren zal de Rusland-cri
sis dus niet, denkt Shell, niet op
energiegebied tenminste. De eni
ge plaats waar de Brits-Nederland-
se reus écht last heeft van het con
flict, is Oost-Oekraïne. Daar was
Shell naar schaliegas aan het zoe
ken, vlakbij de plek waar vlucht
MH17 zijn noodlottige landing
maakte.
Op de productielocatie is al een
paar maanden niemand meer ge
weest. Daar vinden nog steeds
schermutselingen plaats. „We
gaan pas weer aan de slag als de
veiligheid van onze medewerkers
gegarandeerd kan worden. Ook
moeten we zeker weteivdat eer
der gemaakte afspraken gerespec
teerd worden." Of de Oekraïense
overheid of de rebellen dan de par
tij is die aan de andere zijde van
de tafel moet zitten, laat Wetse
laar in het midden.
Dan is daar nog de daling van de
olieprijs, die spectaculair ge
noemd mag worden. Voor het
grootste energiebedrijf ter wereld
- Shell is iedere dag weer goed
voor 3,2 miljoen vaten - betekent
dat een forse daling van de inkom
sten. Het aandeel Shell verloor in
een maand tijd ruim 15 procent
van zijn waarde. Wetselaar erkent
dat het bedrijf op korte termijn
last heeft van de lage prijs, maar
op langere, termijn ziet hij ook
voordelen. „Minder sterke par
tijen zullen minder snel aan nieu
we projecten beginnen. Dat bete
kent dat het voor ons goedkoper
wordt om erin te stappen."
Daarmee zou het nachtmerrie
scenario dat delen van Europa de
ze winter zonder verwarming en
warm water komen te zitten, wor
den afgewend. Oekraïne is het be
langrijkste gastransitland voor de
EU.
De Europese Commissie bemidd-
delt al enkele maanden in het gas-
conflict tussen Kiev en Moskou.
Dinsdag komen de Russische mi
nister van Energie Alexander No-
vak, zijn Oekraïense collega Joeri
Prodan en de bazen van Gazprom
(Rusland) en Naftogas (Oekraïne)
voor overleg naar Brussel. Vorige
maand ketsten gesprekken nog af.
Gazprom wil geen gas aan Oekraï
ne leveren als het zijn rekeningen
niet betaalt. Daarover wordt in
Stockholm een rechtszaak ge
voerd.
Volgens Oettinger is er inmiddels
overeenstemming over een mini
mumlevering van 4 miljard kubie
ke meter tot maart 2015. Omdat er
niet eerder dan medio volgend
jaar een uitspraak komt, stelt hij
voor dat Kiev nog deze maand
2 miljard dollar afbetaalt en voor
het eind van het jaar 1,1 miljard.
Het bedrag is gebaseerd op een
gasprijs van 265 dollar. Rusland
vroeg aanvankelijk 485,50 dollar
per 1000 kubieke meter gas maar
heeft die verlaagd tot 385 dollar.
Kiev wil niet meer dan 265 dollar
betalen. Mocht de rechter dat te
laag vinden, dan moet er bijbe
taald worden.
De commissaris hoopt zo Oekraï
ne, en een deel van de EU, de win
ter door te helpen. Oettinger zei
dit gisteren bij de presentatie van
een rapport over hoe 'stressbesten
dig' de EU is als er via Oekraïne
geen gas meer zou komen. De
EU-leiders hadden daar eerder dit
jaar om gevraagd vanwege de 'oor
logachtige situatie in Oekraïne',
zoals Oettinger het uitdrukte.
Deze zomer bracht de Europese
Commissie de gasafhankelijkheid
van Rusland in kaart en liet een
theoretische 'stresstest' los. Daar
bij werd het allerzwartste scena
rio gehanteerd: nul gas uit Rus
land voor zes maanden. Om het
energieplaatje compleet te krij-
gen, betrok Oettinger naast de
28 EU-landen ook tien andere lan
den, waaronder gasleveranciers
Noorwegen en Algerije, en grote
verbruikers als Zwitserland. „Zes
lidstaten hebben één leverancier:
Gazprom. Achttien lidstaten ont
vangen gas uit Rusland, alleen de
overige vier zijn niet afhankelijk
van Russisch gas", verklaarde Oet
tinger. Daaronder is Nederland.
De conclusie ligt voor de hand:
bij een gascrisis lijden de Balti-
sche Staten (en Finland), en de
zuidoostelijke lidstaten de meeste
pijn. De oplossing is ook evident:
samenwerking, realisering van de
interne markt voor energie waar
in gas tussen de lidstaten heen-
en-weer vloeit, meer LNG (vloei
baar gas)-terminals.
Intussen is Europa toch wakker
geschud: deze zomer is massaal
gebruikt om de gasvoorraden aan
te vullen, tot 90 procent van de
opslagcapaciteit, aldus Oettinger.
AEX INDEX 16 OKT 376,27 -3,42 (-0,90%)
dax
390 p 440
36° "S,W%S^^' 7 360 I
12:00 16:00 aug sep okt ft
opening: 16137,14
opening: 4133,25
opening: 8623,28
opening: 6211,64
3918,62
opening: 3968,41
Royal Imtech Right
Imtech
Nedsense
Hunter Douglas
Neways
EURONEXT
AMSTERDAM - President James Bullard van
de Federal Reserve Bank in St. Louis behoedde
de Europese beurzen gisteren voor een twee
de dag van zware verliezen op rij. Hij wil dat
de Amerikaanse centrale bank overweegt om
de economie te blijven steunen. Op het mo
ment dat Bullard zijn idee opperde, stonden
de Europese beurzen stevig in de min door zor
gen over het effect van de Europese malaise
op de wereldeconomie. Europese inflatiecijfers
werkten die zorgen in de hand. Door Bullards
commentaar begon een opgaande beweging
waarbij veel verliezen wereen goedgemaakt.
NEW YORK - De beurzen in New York lever
den gisteren in de middaghandel eerdere win
sten grotendeels in en sloten verdeeld. Centra
le bankier James Bullard zorgde met zijn op
roep voor het voortzetten van steun voor een
opleving, maar zorgen over schade aan de we
reldeconomie door de malaise in Europa kreeg
al snel weer de overhand. Ook de afvlakkende
groei in China baarde beleggers zorgen. Beleg
gers kregen twee opstekers voorgeschoteld:
een daling van het aantal aanvragen voor een
werkloosheidsuitkering en een sterker dan ver
wachte stijging van de industriële productie.
-9,37%
-7,81%
-7,69%
-7,10%
-6,67%
VALUTAMARKT verkoop aankoop
10-jarige staatsobligatie
-4-8,38%
was 0,92%
verhouding euro/dollar
was 1,2819
per troy ounce in US dollar
1.239,53
actuele prijs vat Brentolie
'I' $85,82
Koersinformatie afkomstig van vwd group
www.vwd.eu - tel: 020 710 17 10
excellence in financial solutions
door Sander van Mersbergen
Shell stelt dat Rusland
geen belang heeft bij het
stopzetten van leveranties,
vanwege de inkomsten
Shell worstelt intussen
met de lage olieprijs. In een
maand tijd zakte de koers
van Shell met 15 procent
Lavide Holding 6,60%
Randstad 3,12%
Aegon
5,85
-0,08
-11,54
Ahold
11,76
-0,19
0,35
Akzo Nobel
48,83
1,20
-11,52
ArcelorMittal
9,66
0,17
-24,61
ASML
71,29
1,09
5,85
Boskalis
38,21
0,49
2,65
Corio
34,92
0,14
14,04
Delta Uoyd
16,71
-0,36
-1,83
DSM
44,44
-0,94
-19,64
Fugro
19,78
-0,49
-52,67
Gemalto
66,43
0,43
-16,56
Heineken
54,&1
-0,69
13,57
ING
10,07
-0,22
-0,30
KPN
2,18
-0,06
-6,23
OCI
23,55
0,12
-28,06
Philips Koninklijke
21,61
-0,34
-16,02
Randstad
32,38
0,98
-29,77
Reed Elsevier
16,56
0,15
11,31
Royal Dutch Shell A
25,90
-0,54
3,71
SBM Offshore
9,89
-0,13
-33,17
TNT Express
4,41
-0,02
-33,85
Unibail-Rodamco
186,85
0,70
4,89
Unilever Cert
28,96
-0,62
1,79
Wolters Kluwer
19,08
-0,08
-4,80
Ziggo
36,09
0,47
8,70
door onze correspondent
Petra Janbroers
BRUSSEL - Eurocommissaris
Günther Oettinger (Energie) ver
wacht dat Rusland en Oekraïne bin
nen enkele dagen hun handtekenin
gen zetten onder een 'winterpak-
ket' dat Oekraïne tot het voorjaar
van aardgas verzekert.
Er is overeenstemming
over een minimumlevering
van 4 miljard kubieke meter
gas tot maart 2015
Aalberts
Accell
Air France-KIM
Aperam
Arcadis
Arseus
ASMI
BAM
Binck
Brunei
Corbion
Eurocommercial Properties
Exact
Nieuwe Steen Investments
Nutreco
PostNL
Imtech
Sligro
Ten Cate
TKH
TomTom
USG
Vastned
Vopak
Wereldhave
18,98
11,90
6,36
20,06
23,42
33,78
25.94
1,82
6,94
16,78
10,56
33,28
30.95
3,72
27,66
3.05
0,04
27,30
17,70
22,70
5,51
7,75
33,18
39,58
60,56
-16,72
-7,83
-16,11
49,42
-6,54
24,44
10,14
-51,24
-6,02
-22,86
-30,79
7,84
38,19
-14,92
-20,99
-26,51
-57,01
1,78
-20,97
- -7,97
6,99
-19,04
1169 Een gasboorlocatie van Gazprom bij Kovalivka in Oost-Oekraïne. foto Oleg Pereverzev/Corbis
