1
I f I
153
Ivar Schute is van het Vernietigingskamp
vasthoudende soort Sobibór in Polen
f
SPECTRUM 3
if 4jst& -
r' -•
X,7 ^fjp
j *1
3 4
f" i
Ifc
at doet een Mid
delburgse archeo
loog in Sobibór?
Ivar Schute werd
in 1966 in Bergen
op Zoom geboren. Op zijn derde ver
huisden zijn ouders naar Middelburg.
Daar behaalde hij zijn vwo-diploma
op de Stedelijke Scholengemeen
schap. Begin jaren tachtig maakte hij
naam als hardloper, hij werd twee
keer Nederlands kampioen op de 1500
meter. Hij is nog steeds sportief: in va
kanties beklimt hij steile rotsen. Dat
lukt je alleen als je van nature een vol
houder bent.
Als zevenjarige groef hij muntjes, pij
penkoppen en tegeltjes op in de Mid
delburgse wijk Klarenbeek, die toen
werd gebouwd. In 1992 rondde hij
zijn studie archeologie afin Leiden,
waar hij nu nog woont. Met zijn
Utrechtse collega Ruurd Kok deed hij
in 2008 opgravingen in de Grebbe-
berg en in Kamp Amersfoort. Sinds
dien maakt hij naam als de 'oorlogs-
archeoloog' van Nederland. Hij deed
opgravingen in onder meer doorgangs
kamp Westerbork en vernietigings
kamp Treblinka.
Sobibór was een vernieti
gingskamp in het uiterste
oosten van het tegenwoordi
ge Polen, vlakbij het dorpje
Sobibór. De Nazi's lieten
het kamp door Joodse dwangarbei
ders uit omliggende getto's bouwen
in april 1942. In oktober 1943 werd het
afgebroken. Er zijn minstens 170.000,
mogelijk 250.000 mensen door vergas
sing om het leven gebracht - voorna
melijk Joden. Van de ruim 34.000 Ne
derlandse Joden, die in 1943 via Wes
terbork met negentien transporten in
Sobibór werden aangevoerd, overleef
den er achttien.
De mensen die in Sobibór arriveerden
werden meestal dezelfde dag vergast.
Het kamp was ingedeeld in sectoren:
Het Vorlager, waar circa twintig SS-be-
wakers verbleven; Kamp 1: houten ba
rakken voor de 'werkjoden' en de
trawniki, krijgsgevangen dwangarbei
ders uit Oekraïne en Letland; Kamp 2,
waar de Joden werden ontvangen en
bagage en kleding werden ingeno
men; Kamp 3, de gaskamers en ver-
brandingskuilen; daar onderzochten
Joodse leden van het Sonderkomman-
do de lijken. Tussen kamp 2 en 3 liep
de met schuttingen afgezette 'Him-
melfahrtstrasse'.
Op 14 oktober 1943 kwamen leden
van het Sonderkommando in op
stand. Ongeveer driehonderd gevange
nen wisten te ontsnappen. De mees
ten werden gedood bij de daaropvol
gende klopjacht. Sobibór werd met
een na de opstand gesloopt, er wer
den bomen geplant om het vernieti
gingskamp te laten verdwijnen.
In september 2008 besloten Neder
land, Polen, Israël en Slowakije dat
het terrein van Sobibór als een her
denkingsoord moet worden ingericht.
De opgravingen die er nu aan de gang
zijn gaan aan de bouw van het nieu
we herdenkingscentrum vooraf.
ZATERDAG 11 OKTOBER 2014
Yi )>■- «p>
ikii,
1
a-.. -
^X-
Overzicht van de pas ontdekte
fundamenten van de gaskamers
van Sobibór. Op de achtergrond
het in 1995 gebouwde monu
ment. Inzet links: de woning van
de kampcommandant, nu be
woond door een Pools gezin.
Inzet rechts: bomen, waarin het
prikkeldraad van de kampafraste
ring is vergroeid,
foto's Jan van Damme
Archeoloog Ivar Schute.
