mm
REIZEN 21
Aan de Pools-Russische
grens moet je geen grap
pen maken. Een batterij
geüniformeerde beamb
ten oogt intimiderend.
Een man met een pet als
een taartdoosdeksel trekt
tien minuten uit om mijn paspoort te be
kijken, voor hij zo ferm stempelt, dat
zelfs een blinde het stempel in braille
kan lezen.
Toen het Rode Leger in 1945
koningsberg veroverde, woonden er nog
150.000 Duitsers. Die werden vermoord
of de stad uitgewerkt, waarna de weder
opbouw kon beginnen, naar Sovjetmo
del. Het stratenplan veranderde, herinne
ringen aan Pruisische tijden werden
weggevaagd en de stad werd omgedoopt
tot Kaliningrad, naar de revolutionair
Michail Kalinin. Er moest een Huis der
Sovjets komen. Indrukwekkend en op
de plek waar vroeger het Stadtschloss
stond, dat met een middelvinger naar de
Duitsers rücksichtslos werd gebombar
deerd. Maar zowel de fundering als de fi
nanciën waren niet op orde en na 21 ver
diepingen te hebben gebouwd, kon ge
sproken worden van een dolgostroj, een
gebouw gedoemd tot leegstand. Voor
het 750-jarig jubileum van de stad in
2005 werden nog ramen geplaatst en de
buitenmuren lichtblauw geschilderd,
maar nog altijd staat het monster, zoals
het genoemd wordt, leeg.
Midden op Plosjtsjad Pobedy, het plein
dat ook Hansaplatz en Adolf Hitlerplatz
heette, werd ook voor het jubileum in
2005 in het bijzijn van Poetin de Chris
tus de Verlosser-kathedraal gewijd. Die
is met 73 meter precies 3 meter hoger
dan de oude kathedraal van de stad,
waar de tombe van Immanuel Kant zich
bevindt. Kant is het icoon van Kalinin
grad. De universiteit is naar de filosoof
vernoemd en in 1992 keerde zijn stand
beeld terug. Aan de voet ervan leggen
prilgetrouwden nog altijd bloemen.
In het centrum is de grote centrale
markt een goede afspiegeling van voor
malige Sovjettijden; mensen uit alle vijf
tien voormalige republieken verkopen
gedroogde dadels of verse kruiden, leven
de vissen en keukengerei. Vooral de ver
kopers uit Centraal-Azië vallen op, met
hun zilveren en gouden tanden.
Aan wat ooit de Amalienau heette, staan
de mooiste huizen van de stad. De stads
villa's, waarvan sommige zijn dichtge
spijkerd, hebben grote tuinen. Volgens
de kaart moet er op Dutch Square een
windmolen zijn, een geschenk van Ne
derland. Maar als ik de molen heb gevon
den, blijkt hij van een formaat dat in Ma-
durodam zelfs als klein wordt betiteld.
Lopend bereik ik de rivier Pregolja, met
Er zijn nog relatief onbekende plekken in Europa die toch tot
de verbeelding spreken. Zoals de heilige berg Athos, op een
schiereiland waar alleen mannen mogen komen. Wij gaan
naar Kaliningrad. Russisch, maar omringd door EU en NATO.
En in 2018 een van de speelsteden tijdens het WK voetbal.
op de kade een verroest schip dat ooit
tussen Gdansk en Kaliningrad voer. Ook
hier staat een groot monument, zoals er
zo veel zijn in de stad. Dit keer is er voor
vissers een tweetal zeilen van 12 meter
hoogte bedacht, naast een beeld van de
Heilige Nicolaas. Elders zag ik een straal
jager met een spitse punt - voor de Balti-
sche piloten - een militair schip voor
heldhaftige zeemannen en een kosmo
naut in een grote cirkel, om de Sovjet
prestaties in het heelal te gedenken.
Op straat zie ik matrozen en andere ge
üniformeerden. Als ze een gebouw bin
nengaan, besluit ik ze te volgen. Het is
het Huis der Officieren. In een zaal op
de eerste verdieping wordt Veteranen-
dag gevierd. Mannen en vrouwen met
medailles op hun borst rinkelen als ze
hun stoel zoeken. Matrozen met gemilli
meterd haar bezetten de achterste rijen.
Een ceremoniemeester in roomwit pak
praat de boel aan elkaar. Dansers, ook in
uniform, zorgen voor vermaak.
Na drie kwartier komt een man naar me
toe: „Please come. Some questions." In
een kamer word ik ondervraagd door
drie mannen. Mijn identiteitskaart
wordt gefotografeerd. Ik houd me van de
domme en vraag vriendelijk wat ze wil
len weten. Tot mijn grote opluchting
slaat de sfeer direct om. De man ant
woordt dat hij blij is eindelijk iemand te
treffen met wie hij Engels kan praten.
Vladimir wil me bovendien graag verge
zellen bij mijn bezoek aan zijn stad.
WAAR EN WAT
LETLAND
LITOUWEN
RUSLAND
Matrozen en
monumenten
ZATERDAG 4 OKTOBER 2014
door Joost Brantjes
FINLAND
ESTLAND
WIT-RUSLAND
POLEN
Kaliningrad ligt op 1.058 kilometer van Am
sterdam. Vliegen kan met een overstap in
Berlijn of Minsk. Zie www.airberlin.com en
www.en.beiavia.by. Een alternatief is recht
streeks vliegen naar Gdansk in Polen (zie
www.eurolot.com) en dan verder te gaan
met de bus (118 kilometer).
Bolsjoj Reizen kan helpen met op maat ge
maakt reizen naar Kaliningrad, dat tot 1991
verboden terrein was voor niet-Russen.
Zie www.bolsjoj.nl.
Meer websites: www.visit-kaliningrad.ru en
www.2gis.ru. Die laatste kun je ook als app
downloaden. Handig vanwege de kaart,
maar hij is wel in het Russisch.
Foto'svan boven naar beneden:
Matrozen vieren Veteranendag in het Huis der
Officieren in Kaliningrad.
Beeld van een kosmonaut in een grote cirkel,
een ode aan de Sovjetprestaties in het heelal.
Monument ter ere van Baltische piloten.
Bedrijvigheid op de centrale markt.
foto's Joost Brantjes
