Franse slag
SPECTRUM 11
buitenland
standplaats Frankrijk
Cees van Zweeden
I 1
hem ontslagen vice-president Riek
Machar. Het geweld kreeg al snel een
etnische ondertoon, waarna de Din-
ka's van Kiir en de Nuers van Machar
elkaar begonnen af te slachten. Vredes
besprekingen hebben tot dusver niets
opgeleverd.
„Het is zo treurig om ons mooie land
vernietigd te zien worden door koppi
ge leiders", zegt de gevluchte Rebecca
Eliah. Zittend op haar rieten matje
staart ze vervolgens minutenlang
peinzend en onbewogen voor zich
uit. Ze is oud, maar hoe oud weet ze
zelf niet: 8o, misschien wel 85 of 90.
Ze heeft veel ellende meegemaakt in
haar leven. Gevechten, honger, droog
te, overstromingen, de dood van haar
man en kinderen. De ene burgeroor
log was nog niet voorbij of de andere
begon alweer. Eliah: „Toen Zuid-
Sudan onafhankelijk werd, hoopte ik
zo dat het geweld voorbij was en ik
nog jaren van een vrij land kon genie
ten. Maar onze leiders denken alleen
aan zichzelf en vergeten hun volk en
vaderland. Ons lijden gaat door."
Pas als de strijd in de streek waar ze
vandaan komen echt voorbij is, gaan
ze terug, zegt Besta Kakule (37). Ze
sprokkelt in de buurt van het opvang
kamp hout voor een vuurtje om een
karig maal voor haarzelf en vier klei
ne kinderen te kunnen koken. „Dit
land had zo'n mooie toekomst, maar
alles is in een paar maanden tijd ka
pot gemaakt. Iedereen wil in vrede in
z'n eigen dorp wonen, maar niets
wijst erop dat de gevechten snel zul
len ophouden."
Sinds het uitbreken van de oorlog
kampt Zuid-Sudan met een omvang
rijke humanitaire crisis. Tienduizen
den mensen zijn gedood en zeker 1,8
miljoen anderen vluchtten naar ande
re regio's en buurlanden Ethiopië en
Kenia. Als gevolg van de strijd en de
massale volksverhuizingen is er nau
welijks voedsel verbouwd, waardoor
er nu grote tekorten zijn. De VN waar
schuwen dat voor vier miljoen men
sen hongersnood dreigt, een derde
van de bevolking. Veel kinderen lij
den nu al aan ernstige ondervoeding.
Tenminste 50.000 van hen dreigen de
komende maanden te sterven als niet
snel voedsel en medische hulp komt.
„Door een grootschalige operatie heb
ben we de situatie op dit moment re
delijk onder controle in gebieden
waar niet gevochten wordt", zegt
George Fominyen van het Wereld
voedselprogramma (WFP). „Behalve
vrachtvliegtuigen gebruiken wé heli
kopters en luchtdroppingen om men
sen in afgelegen regio's te bereiken."
Toch blijft de dreiging van een grote
hongersnood levensgroot aanwezig,
benadrukt Fominyen. „Het WFP
komt 345 miljoen dollar tekort om de
voedselhulp de komende 6 maanden
te kunnen voortzetten. Vooral in ge
bieden waar de strijd oplaait en hulp
verlening moeilijk is, kan de situatie
snel verslechteren."
WFP probeert intussen de bevolking
actief te betrekken bij de ontwikke
ling van hun dorp en streek door een
tegenprestatie te vragen voor de ver
strekte hulpgoederen, zoals de aanleg
van een weg of het op grote schaal ver
bouwen van voedselgewassen. „Als de
oogst goed is, kopen wij een deel van
het voedsel van de boeren om het el
ders uit te delen", zegt Fominyen.
„Dat versterkt de veerkracht van ge
meenschappen."
In heel Zuid-Sudan zijn naar schat
ting 300 niet-overheidsorganisaties
(NGO's) actief om de humanitaire cri
sis het hoofd te bieden. De vraag is
echter of iedere instantie en iedere
medewerker wel zo effectief en op z'n
plaats is. Wat te denken van Rebecca
Carter van de Danish Refugee Coun
cil (DRC) die in haar airconditioned
kantoortje in luba vanachter haar lap
topje opschrikt als we vragen hoe de
situatie in het land is. Ze verwijst snel
naar internet „waar alle informatie te
vinden is." Ze wil haar naam niet in
de krant omdat ze „niet geïnterviewd
wil worden." Telkens herhaalt ze dat
onze vragen haar drukke werkzaam
heden verstoren. In enkele minuten
bevestigt ze alle vooroordelen over
westerse hulpverleners.
Gelukkig zijn er ook talloze bevlogen
hulpverleners actiefin Zuid-Sudan,
zoals Judith Waguma van Artsen Zon
der Grenzen. Zij vertelt dat in gebie
den waar de strijd voortdurend op
laait, malaria en kala azar (zwarte
koorts) de belangrijkste 'killers' zijn,
maar dat cholera onder controle is.
„In gebieden die rustig zijn en waar
burgers de zorgcentra makkelijk kun
nen bereiken, hebben we de gezond
heidssituatie drastisch kunnen verbe
teren. Maar waar gevochten wordt,
blijft hulpverlening erg moeilijk. Voor
al voor mensen die op de vlucht zijn,
die geen opvangkamp kunnen berei
ken en gedwongen zijn zich schuil te
houden in de bush. Zij lijden aan ziek
ten, ondervoeding en uitputting."
Dorpen zijn intussen niet alleen afge
sneden van de buitenwereld door ge
weld, het regenseizoen heeft de we
gen veranderd in meren en modder
poelen en voor het meeste verkeer on
begaanbaar gemaakt. Voedsel is
schaars of op. Op sommige plekken
blijven mensen in leven door waterle
lies, bessen, zaadjes en eetbare blade
ren van planten te eten.
Rose Hassan (55) vluchtte begin dit
jaar voor het geweld in Malakal en
zwierf met haar vier kinderen weken
lang door de bush. Haar jongste zoon
van 3 overleefde de tocht niet. Ze be
groef hem langs de kant van de weg.
Uiteindelijk werd ze door de VN-
vluchtelingenorganisatie UNHCR op
gepikt en naar de hoofdstad Juba ge
bracht. Ze heeft last van haar ogen en
overal pijn, zegt ze, terwijl ze in een
pan met zwartgeblakerd vlees roert.
„We dachten dat de oorlog na een
paar maanden wel voorbij zou zijn,
maar het gaat maar door", klaagt ze.
„Iedere keer horen we dat Kiir en
Machar, twee volwassen mannen, af
spraken hebben gemaakt. Maar ze blij
ven vechten. Waarom kunnen ze hun
persoonlijke verschillen niet opzij zet
ten en dit land van de ondergang red
den? Decennia hebben we gestreden
voor de onafhankelijkheid, waarom la
ten we het nu door twee machtswel
lustelingen in een paar maanden tijd
kapot maken? Het buitenland moet
die twee echt harder aanpakken."
Afgelopen zomer reed ik van Dubrov-
nik naar Parijs, wat mij in staat stelde
empirisch onderzoek te doen naar de
openbare toiletten in Europa. Kroati
sche toiletten waren kraakhelder, de
Italiaanse redelijk. Maar zodra ik de Mont Blanc-
tunnel door was, waren kaplaarzen vereist. Ik herin
ner mij het Autogrill-restaurant op de A6 naar Pa
rijs. Het eten was slecht, maar duur. In een hoekje
stond een onduidelijke soep te borrelen met ver
moedelijk salmonellabacteriën. De eetzaal had iets
van een oorlogszone. Op tafels borden met voedsel-
resten en gebruikte servetten. Andere tafels waren
afgedaan met een vaatdoek die al enige weken geen
wasmachine meer had gezien. De vloer plakte.
Bij de dames stond een lange rij. Tot de toiletruimte
doorgedrongen, zag mijn vrouw zich blootgesteld
aan stofvlokken die uit het plafond
vielen. Als man had ik de keuze uit
toiletten die blank stonden en toilet
ten met een laag papier op de grond
die soms tot de enkels reikte. Geen
enkele pot had een bril.
Het Autogrill-restaurant langs de Ita
liaanse autostrada was keurig, vooral
de toiletten. Ik vroeg me af hoe dat
mogelijk was. Zelfde zaak, ander
land. Het is verleidelijk om te den
ken dat Fransen hun keuken belang
rijker vinden dan het toilet, maar dat is niet zo. Een
onderzoek wees dit jaar uit dat een toiletbril in een
Franse woning minder bacteriën bevat dan de snij
plank. Ik legde de vraag voor aan Autogrill: waarom
zijn uw restaurants in Italië schoner? Maar de pers-
mevrouw beantwoordde mijn e-mail niet. Volgens
Zoover walgt een derde van alle buitenlanders van
Franse toiletten. De wUs krijgen de slechtste beoor
deling van de toiletten in alle onderzochte landen.
Mijn theorie is deze: de dienstverlening in Frank
rijk is slecht omdat het te moeilijk is iemand in
dienst te nemen. Een bedrijf bedenkt zich wel tien
keer voor het een toiletjuffrouw inhuurt. De ar
beidswet weegt 1,5 kilo en telt 3.600 pagina's, 20
keer meer dan in Spanje. Er zijn 450 pagina's over
hygiëne op het werk, maar die gelden alleen voor
werknemers. Sommige voorschriften zijn dwaas.
Een bedrijf met meer dan 300 werknemers moet
een bepaald aantal 50-plussers in dienst hebben. Lo
venswaardig, maar dezelfde arbeidswet verbiedt in
vacatures een leeftijd te vermelden. Alle experts
zijn het erover eens dat 1,5 kilo papier te veel is,
maar een onsje minder lukt niet. Per dag komt er ge
middeld een pagina bij. Ik hoorde de minister van
Financiën suggereren het aantal pagina's te reduce
ren door een kleinere letter te gebruiken. Dat is zo
iets als vertragingen bij de spoorwegen elimineren
door de dienstregeling af te schaffen.
Je zou denken dat het gemakkelijk is iemand in te
huren die van elke klant 50 eurocent vraagt en in
ruil daarvoor het toiletpapier koopt en de wc's
schoonmaakt. Zo werkt dat langs de Duitse Auto
bahn. In een beetje Autogrill heb je al gauw twee
honderd klanten per uur. Wie wil er niet werken
voor een uurloon van 100 euro? Dat is 16.000 per
maand. Maar in die 3.600 pagina's schuilt ongetwij
feld ergens een artikeltje dat betaling in baar geld
verbiedt
ZATERDAG 4 OKTOBER 2014
Foto links: Rebecca Eliah treurt om de
vernietiging van haar land.
Grote foto: Rose Hassan zwierf weken
door de bush voordat ze in een opvang
kamp in Juba kwam.
foto's Frans van den Houdt
Het zuiden van Sudan streed lang
voor autonomie. In 2011 sprak de be
volking zich uit voor onafhankelijk
heid. Vervolgens kregen Sudan en
Zuid-Sudan een grensconflict en ru
zie over verdeling van de oliewinst In
de strijd tegen corruptie, stammen-
oorlog en economische crisis ont
sloeg president Kiir zijn regering. Het
leidde tot een bloedige oorlog tussen
Dinka's en Nuers. Honderdduizenden
Zuid-Sudanezen vluchtten.
©reageren?
spectrum@depersdienst.nl
