De dieren die de mens heeft getemd,
lijken amper nog op hun stamouders.
We fokken steeds mooiere, productie
vere of snellere exemplaren. Met
allerlei rare afwijkingen tot gevolg.
Maar de tegenbeweging is ingezet.
2 SPECTRUM
1
p dierendag is er
alle reden om on
ze huisdieren te
eren, stelt
oud-dierenarts
en voormalig Ar-
tis-directeur
Maarten Frankenhuis. „We hebben
het aan hen te danken dat we niet
meer als nomaden rondzwerven op
zoek naar noten, besjes en zo nu en
dan een vogelei of wild zwijn. Tien
duizend jaar geleden, schijnbaar uit
het niets, hebben we dieren onder on
ze controle gebracht.
„Dankzij enkele diersoorten die we
konden houden en fokken om ons
structureel van allerlei nuttige produc
ten te voorzien, hebben we ons in ne
derzettingen gevestigd. Doordat een
deel van de mensen zich richtte op
landbouw, kon de rest zich op andere
terreinen specialiseren. Dat is de
meest revolutionaire ontwikkeling ge
weest die de mens meemaakte."
Samen met bioloog René Zanderink
schreef Frankenhuis het boek Huisdie
ren. Onderworpen en gebruikt, gekoes
terd en bewonderd over die vergeten ge
schiedenis, over onze afhankelijkheid
van huisdieren en hun betekenis in
de huidige maatschappij. Met hon
den, katten en cavia's proberen we on
ze oergevoelens, die voortkomen uit
onze historische verbondenheid met
dieren, volgens hen koest te houden.
Opmerkelijk is dat we juist onze
trouwste huisdieren, de hond en de
kat, waarschijnlijk nooit bewust heb
ben gedomesticeerd. „We vermoeden
dat de wolf, de stamvader van alle
hondenrassen, zich heeft laten do
mesticeren", zegt Frankenhuis. „Hij is
steeds dichter bij mensen in de buurt
gekomen om zich te voeden met
slachtafval. In enkele duizenden jaren
is een enorme variëteit aan honden
rassen ontstaan door te selecteren op
dieren die waaks zijn, die geschikt
zijn als herdershond of als trekdier.
„De wilde kat is waarschijnlijk zelf
naar de graanpakhuizen in de Nijldel-
ta gekomen, waar het krioelde van de
muizen en ratten. Doordat hij als mui
zenvanger van groot nut was, stond
de kat bij de oude Egyptenaren al zeer
hoog in aanzien. Pas veel later is hij
bij ons op schoot gekropen."
Het schaap en de geit waren de eerste
landbouwhuisdieren die werden gedo
mesticeerd voor hun vlees, melk en
huid. Mensen ontdekten al snel hoe
ze bepaalde eigenschappen konden
versterken door de juiste mannetjes
en vrouwtjes met elkaar te kruisen.
Frankenhuis: „Zodra de natuurlijke
seksuele selectie is uitgebannen, ver
anderen soorten razendsnel. Binnen
een paar generaties ontstaan dieren
die veel meer eieren, vlees, melk of
jongen produceren. Daarnaast kreeg
de mens er al snel aardigheid in die
ren te fokken die er bijzonder uitzien.
Zo staan op het schilderij De Hoender
hof van Jan Steen eenden met prachti
ge, sierlijke kuiven. Die kuiven zijn ei
genlijk een genetische afwijking waar
bij de schedelbeenderen te ver uit el
kaar staan. Daardoor komt het bind
weefsel eruit en springen de veren al
le kanten op. Maar hoenders met zul
ke kuiven kunnen hun voerbak soms
niet vinden en de kuikens sterven
vaak al in het ei. De snavel van de Ja
panse meeuwduif, een andere siervo-
gel, is zo kort geworden dat ze haar ei
gen jongen niet meer kan voeden. De
Met honden
en katten
proberen
we de
historische
band met
dieren te
behouden
'erlangen naar
het wilde dier
door Annemieke van Dongen
