De stilte
te Veere
DIZZIE 17
ml,
Het werk van Annie M.G. Schmidt behoort
tot ons nationale erfgoed. Logisch dat
Uitgeverij Van Oorschot - ook erfgoed - de
Kapelse domineesdochter in dundruk
brengt bij het 70-jarig bestaan.
Het gehavende meisje zegt oma tegen haar
Vantoortelboom vertaald
m
Gedundrukt door Van
Oorschot. Annie M.G.
Schmidt (1911-1995)
zou er vast tevreden
mee zijn geweest.
Schmidt - die van die
van u: een prachtig
bundeltje, met 147 'grotemensengedich
ten', kinderversjes en liedteksten door
elkaar. Ingedeeld in drie periodes:
1947-1950,1951-1959 en 1960-1984. Bin
nen die periodes staan de gedichten alfa
betisch gerangschikt. De geselecteerde
gedichten verschenen eerder in Tot hier
toe (1986) en Ziezo (1987).
Het boek is een mooi gebaar van de
bijna zeventigjarige uitgeverij Van Oor
schot. Annie Schmidts zoon Flip van
Duijn verleende medewerking. Hij zal
ook meegedacht hebben over het for
maat van het boek. De smalle bladspie
gel leidt hier en daar tot 'overlopers'.
In de teksten zin veel speelse onzin en
dwarsigheid, die we van de schrijfster
kennen. Maar ook hele rake observaties.
Zoals 'Tv-vraaggesprek' (pag. 188-189),
waarin de nutteloze gesprekken van het
papier spatten. Nutteloos, inderdaad, zo
als we ook vandaag nog veel leeg ge
praat op de buis zien. Laat u door de be
ginregels niet op het verkeerde been zet
ten:
Kijk daar zit weer een heer in 't beeld die
aan een and're heer iets vraagt. Dit is toch
iets wat nooit verveelt, zo'n vraaggesprek
is steeds geslaagd. Want verderop: Vertelt u
eens, meneer Van Mook: u eet allen maar
tafelkleedjes? Zo zo, de franjes eet u ook?
O juist, bij stukjes en bij beetjes.
Ik kan er met plezier in grasduinen. De
meeste kinderliedjes zijn bekend - Het
fluitketeltje, Tante en oom in Laren, Se-
bastiaan (de spin), Op een mooie Pink
sterdag. De 'grotemensengedichten' heb
ben een minder groot publiek bereikt.
'Zondag' stamt uit de jaren 1947-1950.
De schrijfster was tijdens en kort na de
Tweede Wereldoorlog bibliothecaresse
in Vlissingen. Het gedicht stamt uit die
tijd:
Zondag
Geen plaats ter wereld is zo godverlaten
en zo fatsoenlijk als het Scheldeplein,
bij avond als het regent en de straten
langer en glimmender en leger zijn.
Dit is een stad met veel te weinig moorden.
Het regent gluiperig in het plantsoen.
De tramrails wijzen koppig naar het noor
den
en dat is dan ook alles wat zij doen.
Er staan meer Zeeuwse tinten in de bun
del. De boenwas-wezentjes wonen in
een kelder in de buurt van Sas van
Gent. De apothekertjes die pogingen on
dernemen om de wijde wereld in te
gaan blijven toch in Goes. De cyperse
poes woont tussen Schore en Goes.
De Vlaamse dichter Pol de
Mont (1857-1931) verdient
een Zeeuws monument.
Niet vanwege het in 1883 geschre
ven draakje 'Hoe Krelis trouwde.
Herinnering aan 't groene Zee
land', De hoofdpersoon van dit
verhaal in dichtvorm is er altijd
bij 'waar ook in den Polder ge
feest werd.' Hij 'hapte met kunst
naar den koek, en bracht dan den
buit aan zijn dansmeid'. Van trou
wen is geen sprake: 'men vangt
hem vóór veertig in 't net niet!'
Tot er berichten komen over Koos-
je en 'haar schande'. Zij is het
meisje dat hem de vorige zomer
heeft vergezeld naar 'ringrid, ker
mis en dansfeest'.
Het monument wordt evenmin
verdiend met 'Te Arnemuiën', op
genomen in de in 1887 versche
nen bundel In Noord en Zuid. De
verteller zit 'te Arnemuiën op het
strand, aan 't Sloe.' In de verte
rijst, 'met tinne en torens,/ - een
kantwerk op den hemel, - Middel
burg,/ de schoone stad, juweel
der gansche streek.' Waarop liefst
twintig pagina's poëtische smart
lap volgen.
Waarmee Pol de Mont wél het
Zeeuwse hart blijft raken, is de in
dringende schets 'Te Veere', ge
schreven naar aanleiding van een
verblijf daar in augustus 1898,
twee jaar later verschenen in 'Else-
vier's Geïllustreerd Maandschrift'.
Andere plaatsen bieden sensatie
en spektakel, hoger en harder.
Veere heeft, of jammer genoeg
moeten we in het volle seizoen
zeggen had, stilte. 'Kent
gij de sage van de verzon
ken steden, die bij laag
water soms weer een
ogenblik opduiken uit
de zee? In zulk een
spookstad waande ik mij
verplaatst,' aldus De
Mont. De huizen van
Veere zijn 'ledig en don
ker', de mensen lijken er
'spoken, opgestaan, voor
een enkel, enkel uur'.
Zelfs de koeien, welge
teld vier, zwijgen.
Veere is, concludeert hij,
het Tijk van een stad'.
Maar de stilte spreekt,
'de gebroken trots, de ge
knakte hoogmoed, de
vernietigde macht, de
tot stof vermaalde rijkdom.' Zo
vervolgt deze ode aan Veere, want
daarom gaat het wel degelijk, in
een wonderlijke afwisseling van
bevlogen proza en praterige poë
zie. Ga naar Veere, nee niet op
een zotte zomerzondag, maar bij
voorbeeld op een nevelige novem-
bernamiddag, en je stemt in met
Pol de Mont. Nu nog het allerstil-
ste plekje zoeken voor zijn monu
ment.
VRIJDAG 3 OKTOBER 2014
www.pzc.nl/zeelandgeboekt
DEBUUTROMAN VAN DINY DE PUTTER
Het televisieprogramma Spoorloos
bracht Diny de Putter in Terneuzen op
het idee voor haar eerste roman. Er zijn
zoveel mensen die een rotzooitje van
hun leven maken en een spoor van kinde
ren nalaten. Dat is in feite ook wat er aan
de hand is in haar boek Verder weg dan
eerst (21,95 euro). Fleur is de hoofdper
soon, een weduwe van 57 jaar. Ze heeft
één zoon, Harm, maar die is ze al zo'n
twintig jaar uit het oog verloren. Het
boek begint op het moment dat Fleur in
een depressie zit. Dan staat er een geha
vend meisje voor de deur: Jasmijn. Ze
zegt dat Fleur haar oma is. Het meisje is
twaalf jaar en van huis weggelopen.
MEESTER MITRAILLETTE IN ENGELS
De roman Meester Mitraillette van Jan Van
toortelboom krijgt in 2016 een Engelse
vertaling. Directeur Eric Visser van De
Geus in Breda is vorig jaar de nieuwe uit
geverij World Editions begonnen. Ko
mend jaar verschijnen daar Engelse verta
lingen van onder anderen Bert Wagen
dorp, Tom Lanoye en Kader Abdolah.
Annie M.G. Schmidt foto Bert Verhoeff/HH
Die van die van u
Annie M.G. Schmidt
Uitgeverij Van
Oorschot
dundruk
256 pagina's
24,90 euro
Annie M.G. Schmidt
gedundrukt
door Jan van Damme
Te Veere
Pol de Mont
(1857-1931)
de gebroken trots,
de geknakte
hoogmoed,
de vernietigde
macht,
de tot stof
vermaalde rijkdom
ZEEUWSE SCHRIJVERS
door Mario Molegraaf
