Onheil
gezien in
koffiedik
DIZZIE 15
interview En weer heeft Adolf Hitier
een nieuwe biograaf. Volker Ullrich
over de mens achter de Führer. „Ook
Hitler was een kind van zijn tijd."
J
Verlag. „Ze benaderden me in 2009. Ik was
toen net weg bij Die Zeit. Als journalist
ben ik nauw betrokken geweest bij de dis
cussie over Goldhagen en zijn theorieën
over de Holocaust. Toen ze me vroegen
voor dit Hitler-boek, heb ik eerst geaar- -
zeld. Uiteindelijk heb ik 'ja' gezegd, maar
wel op één voorwaarde: dat die 500 pagi
na's van tafel moesten."
Net als Kershaw hakt hij het leven van Hit-
Ier in twee delen. Het zojuist verschenen
eerste deel van de biografie, Opkomst, be
schrijft de periode vanaf zijn geboorte in
het Oostenrijkse Braunau tot de inval in
Polen in 1939, het begin van de Tweede
Wereldoorlog. Dat de tekst onderbroken
wordt door hoofdstukken over de mens
Hitier, zijn relatie met vrouwen en belang
stelling voor kunst, tekent de andere weg
die Ullrich wil bewandelen.
„Veel mensen die over Hitier geschreven
hebben, zijn nog altijd in de ban van de
mythe die hijzelf heeft gecreëerd: dat hij al
leen maar leefde voor Duitsland. In dit
boek maak ik duidelijk dat de werkelijk
heid anders was. De man had wel degelijk
een privéleven. In zekere zin was hij zelfs
redelijk normaal. Hij hield van gebak,
creëerde een soort familiaire entourage
om zich heen en had relaties met vrou
wen. In zijn afkeer van
abstracte kunst, liefde
voor Wagner en monu-
i_ mentale architectuur
In deprive- was hij zelfs een kind
sfeer was van z^in tijd- wat hij
dacht, dacht ook het
Hitler overgrote deel van de
vaak heel Du5tse burgerii
De kracht van Hitler was
charmant volgens Ullrich zijn ver
mogen om meerdere rol
len tegelijk te spelen.
„Hij is de geboren ac
teur, altijd en overal,
zelfs als hij het op een schreeuwen zet.
Tijdgenoten verbazen er zich over hoe hij
het ene moment tekeer kan gaan en even
later juist poeslief is. In de privésfeer was
hij vaak heel charmant. De manier waarop
hij bijvoorbeeld Hindenburg na zijn be
noeming tot kanselier wist in te pakken, is
illustratief: die man moest aanvankelijk
niets van deze 'Böhmische Gefreite' heb
ben, maar liep uiteindelijk met hem weg."
Tegen de grote rol van zijn leven - die van
Führer - verzette hij zich aanvankelijk
zeer. Eenmaal overstag, ging hij er echter
ook zeifin geloven. „Hij zag zichzelf heel
lang als 'een trommelaar', de volkstribuun
die de weg opent naar een nieuwe tijd.
Dat is de tijd van zijn eerste successen als
redenaar in München, de koning van de
bierkelders die iedereen moest horen. Er
gens rond 1924 komt het omslagpunt. Hij
wordt Führer, en laat zich ook zo noemen.
Slechts een paar mensen, vooral oude
vrienden, noemen hem dan nog 'Du'."
De machtsovername op 30 januari 1933 be
zorgt hem nog steeds koude rillingen.
„Eind 1932 was er geen enkele politieke
commentator die nog rekening hield met
een kanselierschap van Hitier. De partij
had voor het eerst verloren. Dat blijft al
tijd knagen: de wetenschap dat het ook an
ders had kunnen gaan."
In de dorpen langs de IJssel bij
Zwolle speelt de nieuwe roman
van Kader Abdolah (1954). Met Pa
pegaai vloog over de IJssel wil hij,
volgens de achterflap, een meer
stemmige roman schrijven over
hoe Nederland is veranderd sinds
hij 25 jaar geleden hier kwam wo
nen. Zelf vertrok hij een kwart
eeuw geleden uit Iran om in Ne
derland een nieuw leven op te
bouwen. Als vluchteling wist hij
zich hier 'algauw omhelsd door
zijn nieuwe landgenoten'.
Hoe anders is de situatie voor zijn
lotgenoten uit Syrië die vandaag
de dag naar Nederland komen. De
stelling van deze krant: 'Zwolle
geeft het goede voorbeeld door
nu vierhonderd vluchtelingen op
te vangen' kreeg van 40 procent
van de reageerders geen bijval.
Van hen hoeven die nieuwko
mers geen warme omhelzing te
verwachten.
Om zijn geromantiseerde vlucht
kracht bij te zetten, verwijst Ab
dolah naar sprookjes. Het boek
heeft een motto uit de vertellin
gen van Duizend-en-één-nacht. Er
zijn kabouterhuizen, er is een goe
de fee in de gedaante van kruiden
vrouw Klazien uit Zalk en er is
vluchtelinge Pari, die als een heu
se Sneeuwwitje na een aanval van
haar boze ex in een coma belandt
en wakker
wordt in het bij
zijn van twaalf
zingende man
nen.
Bovennatuurlij
ke elementen
zijn er ook. Zo
als de papegaai
uit de titel, het
huisdier van Kla
zien, die 'Ge
vaar! Gevaar!'
krijsend door
het dorp vliegt.
Inderdaad: daar
gebeurt wat
ergs. Er wordt
onheil, of voor
spoed, gezien in
koffiedik.
Nederlands is
niet de moedertaal van Abdolah
en dat is te lezen. Sommige lezers
zullen zijn eenvoudige taalge
bruik charmant vinden, maar le
zers op zoek naar poëtische taal
moeten niet bij Abdolah zijn. De
dialogen zijn in schrijftaal. Hij is
uitleggerig en herhaalt veel. Abdo
lah mag geloven in de goedheid
van mensen, maar Nederland is
niet de harmonieuze samenle
ving die hij schetst. Vluchten is
namelijk nooit een sprookje.
Papegaai vloog
over de IJssel
Maak kans op boek
van Pauline Slot
Dierenboeken in het
zonnetje op Dierendag
'Houtje en Blauwtje'
in Stedelijk Museum
ROMAN
door Merel Dado
KADER
ABDOLAH
Papegaai vloog
over de IJssel
Kader Abdolah
445 blz.
Prometheus
19,95 euro
Koop dit boek op
Dizzie.nl
VRIJDAG 3 OKTOBER 2014
ETALAGE
KINDERBOEKENWEEK
Pauline Slot beschrijft in De hond als me
demens hoe ze besluit een hond aan te
schaffen, tot het moment waarop ze
het dier moet laten inslapen. Via een ac
tie op Dizzie maak je kans op haar
boek.
Vanwege Dierendag op 4 oktober zet Diz
zie dieren in het zonnetje. Lees eens de
roman De bijen van Laline Paull, waarin
schoonmaakbij Flora de vruchtbaarheid
van de koningin aan de kaak stelt.
Op Dizzie.nl vijf leuke dierenboeken.
Het Gouden Boekje Houtje en Blauwtje is
gewijd aan een kunstwerk in het Stedelijk
Museum in Amsterdam. Om die reden
leest schrijfster en illustrator Joke van
Leeuwen woensdag 15 oktober in het
museum voor uit dat boek.
ACTIE
DE HOND
ALS MEDEMENS
«foto HH
