Eén land,
twee systemen
Meer Brits
dan Chinees
Hongkong komt vandaag massaal in op
stand tegen de Chinese machthebbers. Gewa
pend met een paraplu beschermen de inwo
ners zich tegen het traangas. Waarom knet
tert het in de miljoenenstad?
10 VERDIEPING
PARAPLUREVOLUTIE HONGKONG
Koloniaal verleden
Botsing
1699 Hongkong was nog een
klein vissersdorpje toen de Britten er
voor het eerst kwamen om handel te
drijven.
1842 Einde van de Eerste
Opiumoorlog (1839-1842) tussen
China en Groot-Brittannië. China geeft
Hongkong aan de Britten.
Hongkong was decennialang
een parel van het Britse rijk.
Maar de kroonkolonie was
voorbestemd om terug te ke
ren in Chinese handen.
In 1898 sloten Groot-Brittannië en China
een pachtovereenkomst voor 99 jaar voor
delen van Hongkong. Die overeenkomst
liep in 1997 af.
Onder de Britse premier Margaret
Thatcher en de Chinese leider Deng Xiao
ping begonnen daarom onderhandelin
gen over de overdracht die in 1984 tot een
overeenkomst leidden. Belangrijk daarin
was de afspraak 'één land, twee syste
men'. Omdat China destijds nog een
strenge door de staat geplande economie
kende, bedong de Britse regering dat
Tijdlijn Hongkong
Hongkong kapitalistisch mocht blijven.
In vage termen werd er bovendien gespro
ken over 'democratische procedures' en al
gemeen kiesrecht. De afspraken werden
vrij interpreteerbaar en zo werd de kiem
gelegd voor de huidige protesten.
Hongkong werd overigens pas democra
tisch nadat de Chinese regering de demo
cratische beweging op het Plein van de
Hemelse Vrede in 1989 hardhandig de
kop indrukte. Toen besloot Groot-Brit
tannië Hongkong nog wat te democratise
ren. Zo kan de bevolking nu stemmen
voor de helft van de zetels in het parle
ment. Dat parlement kiest de leider.
In 2007 beloofde China dat de bevolking
vanaf 2017 die leider zelf mocht kiezen,
maar gaf nooit de garantie dat de kandida
ten ook onafhankelijk waren.
De democratische beweging die
nu in opstand is gekomen, ver
wachtte dat wel. Toen de plan
nen van China op 31 augustus
bekend werden, begon het
protest.
Waar de Chinese bevol
king gewend is aan
het leven onder de
Communistische Par
tij, zijn de inwoners
in Hongkong in relatieve vrijheid opge
groeid.
„Ook onder Groot-Brittannië hebben ze
nooit hun leider mogen kiezen, maar ze
hadden wél rechtszekerheid", zegt Gar-
rie van Pinxteren, oud-correspondent in
China en nu verbonden aan onderzoeks
instituut Clingendael. „Nu heerst er
angst dat de vrije pers en onafhankelijke
rechtspraak in het geding zijn. Die teke
nen zijn er ook."
Hongkongers voelen zich ook meer Brits
dan Chinees, zeggen demonstranten.
„Studenten geven toe dat ze Chinees
zijn, maar dan Chinees zoals een New
Yorker ook Amerikaan is", aldus Chi
na-correspondent Eefje Rammeloo.
„Hongkong is ook een beetje zoals Lon
den maar dan met alles in het Chinees."
De roep om meer democratie komt nu
dankzij de jonge generatie tot een kook
punt. „Volwassenen hebben nooit demo
cratie ervaren, maar vonden dat ook niet
zo'n prioriteit", zegt Taru Salmenkari
die aan de Universiteit Leiden demon
stratieculturen in Oost-Azië onderzoekt.
„De jongeren zijn internationaal georiën
teerd en zijn zich ervan bewust dat de si
tuatie in Hongkong anders is dan elders.
Velen zijn ook al politiek geactiveerd,
omdat ze eerder massaal demonstreer
den tegen onderwijshervormingen."
Dat de nieuwe Chinese regering assertie-
ver is dan de vorige, helpt niet. „Dat zie
je bijvoorbeeld in het conflict met Japan
over een paar eilanden", stelt Salmenka
ri. „Dat de regering meer bereid is in te
grijpen, voelen ze ook in Hongkong."
CHINA Peki"g
Shanghai
HONGKONG
Hongkong
eiland
door Freke Remmers en Niki van der Naald
beeld Mark Reijntjens en Ronald Visser
De paraplu
vs de draak
I898 Pachtovereenkomst tussen 1949 chinawordtcommunistisch» 1982 Groot-Brittannië en China
China en Groot-Brittannië. Hongkong de Volksrepubliek China wordt beginnen onderhandelingen over de
en 23 5 omliggende eilanden vallen nog uitgeroepen. Hongkong is nog steeds toekomst van Hongkong,
voor 99 jaar onder Brits gezag. een Britse kolonie.
