REIZEN 25
Garanties dat je op hun expeditiecruise naar Spitsbergen wilde
dieren tegenkomt, geeft Oceanwide uiteraard niet. Niettemin
kregen wij genoeg in het vizier: robben, walrussen, walvissen,
dolfijnen en ijsberen.
Slapen doe ik moeizaam, met
een zon die weigert het licht
uit te doen. Als 's ochtends
vroeg een ondefinieerbaar ge
bonk en gekraak door de cabi
ne galmt, sta ik - half aange
kleed en ongewassen - in een
mum van tijd op de voorplecht. En word
verrast door een weids en wit panorama.
De boeg van onze Hollandse Plancius
ploegt zich moeizaam door het met
sneeuw bedekte pakijs, dat zich niet zo
maar gewonnen geeft. Als een horizontale
bliksemschicht ontstaan voor het schip gro
te scheuren en barsten. Wit maakt plaats
voor helder blauw. Tonnen zware ijsschot-
sen worden opzij en op elkaar gedrukt als
de Plancius zijn vaarweg bevecht. De diesel
wint het van de kristallen. Verfresten blij
ven achter op het schommelende ijs, als
een stille getuige van deze wrede passage.
We bevaren de Noordelijke IJszee, ver voor
de kust van Nordvestoyane, Spitsbergen.
Op slechts 8o breedtegraden, zo'n 1.300 ki
lometer, van de Noordpool. Jachtveld van
's werelds grootste beer: de ijs- of poolbeer.
Aan dek is het druk: honderden ogen turen
geconcentreerd over het ijs, dat eindeloos
lijkt. Fotografen met lenzen als kanonnen
staan op scherp. Ook ik zeul zo'n ding van
12 kilo mee. Op het ijs liggen, als zwarte
ima
Alkhornet,
SPITSBERGEN
stipjes amper herkenbaar, walrussen en
robben. Fastfood voor de ijsbeer, maar
waar is die? Soms komen de geelwitte ko
lossen vlak bij het schip, vertelt de crew.
Zo veel geluk hebben wij deze week niet.
Toch worden ook wij ruimschoots beloond
als we op vier verschillende dagen ijsberen
spotten. We zien een moeder met twee
spelende jongen, die zich als sleetjes van
een helling af laten glijden. En, ver weg op
het pakijs, een even spectaculaire als mis
lukte jacht. We noteren hoe de beer, neus
hoog in de wind, zijn prooi al van ver ruikt
en omtrekkende bewegingen maakt. Soms
verdwijnt de kolos onder water om aan de
andere kant van een ijsschots weer boven
te komen, alleen een stukje van zijn snuit
zichtbaar. Plots de aanval, fabelachtig snel
voor een beest van dat formaat. Een fractie
van een seconde te laat, als een sneeuwbal
zo vlug glijdt de rob in zee. Onze beer
maakt een wanhoopssprong. Tlissen het op
spattende water zien we nog net hoe de
staart van de baardrob schadevrij onder wa
ter verdwijnt.
Vervelen doen we ons niet met een levend
24 uurs-theater voor de deur. Onze Plan
cius - vernoemd naar de Nederlandse carto
graaf en predikant uit de zestiende eeuw -
is geen luxe loveboat, maar een sober expe
ditieschip. Wij, de 116 passagiers, komen
evenwel niets tekort. Comfort genoeg en
ontberingen hoeven we niet te doorstaan.
Zo lang je maar warm bent aangekleed en
je beschermt tegen nattigheid.
Wel op tijd uit de veren. Dat lukt aardig, zo
zonder het donkerte van de nacht. Dage
lijks wordt in een fjord afgemeerd. Rubbe
ren Zodiacs brengen ons, gekleed in regen
pakken en rubberen laarzen, langs impo
sant hoge gletsjers of zetten ons af op een
verlaten landtong. Waar we, al dan niet
met ondergebonden sneeuwschoenen, een
stevige wandeling maken. Met altijd bewa
pende gidsen aan onze zijde; niemand wil
in een bodybag naar huis.
Voor vogelaars is Spitsbergen een eldorado.
Aan boord zijn er dan ook tientallen, met
verrekijker, vogelboek, notitieblokje en ca
mera permanent in de aanslag. Interessan
te discussies ook: was dat nu de dikbek of
de kortbek zeekoet? Niet alleen vogelaars
komen aan hun trekken. Ik raak de tel
kwijt bij de robben en de walrussen. Bijna
dagelijks spotten we een walvis. Op de laat
ste dag rijst er vanuit het niets een uit het
water op. De blauwe vinvis, het grootste
dier ter wereld, ontlucht zich. En bij de
duik laat hij ons bij hoge uitzondering zijn
staartvin zien. Kers op de taart!
24 vogelsoorten, 13 zoogdieren
in een weekje Spitsbergen...
Walrussen blijken, behalve dik en lomp,
fraai besnord, pretogend en nieuwsgierig.
Dat zien wij bijvoorbeeld op Smeerenburg,
voormalig Nederlandse pleisterplek uit de
zeventiende eeuw, waar walvissen werden
geslacht en traan (olie) werd gekookt. Res
tanten van blubberovens liggen verspreid
op de morene-achtige stranden. In het
zand een hoopje walrussen. Krabbend,
schuddend, bijtend of onbeschaamd met
de blote onderbuik omhoog, zodat ik in ie
der geval een mannetje herken. Omzichtig
naderen we de groep die ons goed in de
smiezen houdt, maar het zich laat welgeval
len dat we vanaf een meter of 30 onze digi
tale geheugenschijfjes vol klikken. Toeval
lig aanwezige Noorse jachtopzieners - of
iets van dien aard - houden ons ook in de
gaten. De patrouille controleert onder
meer of bezoekers zich aan de diervriende
lijke regels houden.
Spitsbergen - Willem Barentsz bedacht de
naam toen hij op 10 juni 1596 langs de
witte bergen voer - herinnert op veel plek
ken aan Nederland: Van Keulenfjord, Hinlo-
penstraat, Barentszburg, Amsterdamoya.
Grote delen van het eiland zijn bedekt met
een ijskap en gletsjers. De rotsige bodem is
2 miljard tot 400 miljoen jaar oud. Een
dood getal, dat voor mij pas gaat leven wan
neer we te voet door het landschap trek
ken. In de noordelijk gelegen Randfjorden
bijvoorbeeld, waar we op de hellingen een
oude, primitieve vossenval zien liggen en
ook de vervallen trappershut nog wordt ge
bruikt. Of op de terugweg in Alkhornet,
waar duizenden alken het voor het zeggen
hebben. In de moerassige toendra grazen
rendieren, op het strandje zonnebaden tien
tallen walrussen, in zee blazen walvissen
hun spuitgaten leeg.
Ik voel me net Willem Barentsz.
WAAR EN WAT
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 2014
Barentsz
In het spoor
van Willem
door Gerard Chel
irdei
vogels grote burgemeester,
noordse stormvogel, paarse
strandloper, zwarte zeekoet, kort-
bekzeekoet, eidereend, ijseend,
grote jager, kleine jager, kleinste
jager, sneeuwgors, brandgans, rot
gans, papegaaiduiker, noordse
stern, kleine alk, kleine rietgans,
drietenmeeuw, vaal stormvogel-
tje, ivoormeeuw, roodkeelduiker,
rosse franjepoot, bontbekplevier
en de alpensneeuwhoen.
zoogdieren baardrob, ringelrob,
zadelrob, gewone zeehond,
dwergvinvis, blauwe vinvis, gewo
ne vinvis, beluga, witsnuitdolfijn,
walrus, Spitsbergen rendier, pool
vos en de ijsbeer.
Wij maakten deze achtdaagse cruise met
Oceanwide uit Vlissingen, gespecialiseerd in
poolexpedities. Begin- en eindpunt is hoofd
stad Longyearbyen. Vanafprijs: 850 euro ex
clusief vluchten, drankjes en fooien. Een
team van internationale wetenschappers
leidt de expeditie.
Info: www.oceanwide-expeditions.com.
Route Plancius: Longyearbyen-Trygghama-
Krossfjorden-Ny Alesund-Smeerenburg-
Noordelijke IJszee-Randfjorden-Fuglefjor-
den-Poolepynten-Daudmannsodden-
Alkhornet-Longyearbyen.
Spitsbergen behoort tot Noorwegen, waar
het Svalbard (koude kust) wordt genoemd.
Het eiland valt niet onder Schengen. Voor
meer info: www.nordnorge.com,
www.visitnorway.nl,www.svalbard.net.
Foto's, van links naar rechts: Ijsberen op het pakijs; Met zodiacs langs gletsjers; Zonnebadende
baardrob; Expeditieschip Plancius; Blauwe vinvis bij Alkhornet. foto's Gerard Chel en Getty Images
