Stop de
moordrobots'
Voormalig
dronepiloot
Brandon
Bryant en
professor en
robotexpert
Noël Sharkey
waren gister
avond gast
sprekers tij
dens de Nacht
van de Vrede.
Geweld brengt alleen
maar meer geweld'
4 BINNENLAND
NACHT VAN DE VREDE
Drones hebben nog
een mens achter
een scherm zitten,
die ziet welke dra
ma's zich mogelijk
op de grond afspelen. Maar er
komt een nieuwe generatie wa
pens aan die volledig autonoom
opereren. De Ierse professor en ro-
botica-expert Noël Sharkey waar
schuwt voor het gevaar van het ge
bruik van geweld, zonder dat er
een mens aan te pas komt. „Dit
luidt de volledige automatisering
van oorlogsvoering in", denkt hij.
Samen met diverse organisaties,
waaronder de Nederlandse vredes
organisatie Pax, werkt hij aan een
wereldwijde campagne om deze
autonome wapens op de politieke
agenda te krijgen. Hij hoopt dat
Nederland er binnenkort beleid
over maakt. „Dat is er nog niet."
Landen als de Verenigde Staten,
Israël, Rusland en China zijn nu
al in een vergevorderd stadium
van ontwikkeling van deze wa
pens. Niet alleen in de lucht, ook
over land en onder water.
Sharkey: „De VS en ook Israël ont
wikkelen onderzeeërs die volauto
matisch andere duikboten kun
nen opsporen en laten zinken."
Die dus meestal wél bemand zijn.
Moordrobots, zo noemt hij deze
autonome wapens ook wel. Hij
zou het liefst zien dat de wereld
er niet aan begint. „Het idee ach
ter deze wapens is oorlog te voe
ren zonder bloed te vergieten,
maar dat geldt niet voor iedereen.
De slachtoffers van de aanvallen
zullen zich willen wreken. Zo
houdt geweld zich in stand."
Sharkey maakt zich zorgen om de
technologie: wat als die hapert,
bijvoorbeeld? „Het gaat niet om
één enkel vliegtuig, dat valt nog
te overzien. Als een ander land ze
ook heeft, vernietigen ze elkaar
en daarmee uit. Maar het zullen
zwermen worden. Als die met el
kaar in gevecht raken, is de chaos
niet te overzien."
Erger is misschien nog dat deze
wapens sneller kunnen zijn dan
door de mens bestuurde machi
nes. „De VS beschikt straks over
een vliegtuig dat binnen een uur
overal ter wereld kan zijn. Een pi
loot kan de krachten die tijdens
zo'n snelle vlucht vrijkomen niet
aan, maar een machine heeft daar
geen last van. Hoeveel tijd geeft
dat een mens nog om na te den
ken en al dan niet een knop in te
drukken die een aanval goedkeurt
of niet? En wat als er helemaal
geen menselijke goedkeuring of
controle meer nodig is?"
INTERVIEW
Maar liefst 1.626
mensen had zijn
eenheid in twee
jaar tijd gedood.
Zo stond het op
het certificaat dat Brandon Bryant
(28) bij zijn afscheid als drone
piloot bij de Amerikaanse lucht
macht kreeg. Het was bedoeld als
bewijs van een prestatie waarmee
je in het leger hogerop zou kun
nen komen.
Niet voor Bryant. In de zes jaar
dat hij vanuit een donkere contai
ner op legerbases in Nevada en
New Mexico onbemande vliegtui
gen bestuurde in landen als Irak,
lemen, Somalië, Pakistan en Af
ghanistan, had hij zelf dertien
mensen neergeschoten. „En indi
rect dus meer dan 1.600", zegt hij.
Hij maakt in die tijd diensten van
twaalf uur, doet niet anders dan
slapen, sporten, eten en werken.
Voelt zich schuldig over wat hij
op zijn scherm ziet. Draait door.
Op een dag realiseert hij zich: dit
gaat niet meer.
In 2011 verlaat Bryant het leger.
Hij weigert de bonus van 100.000
dollar die hij kon krijgen als hij
zou blijven. „Ik wist dat ik voor al
tijd een last met me mee zou dra
gen. Ik wilde psychische hulp zoe
ken en mijn leven oppakken.
Maar toen ze me dat stomme pa
pier overhandigden, voelde het
alsof ik een spookleger achter me
aan had dat me nooit meer met
rust zou laten."
Bryant is lang niet de enige die
uit het droneprogramma is ge
stapt. Hij is wél de eerste die
openlijk over zijn ervaringen
spreekt. Hoe hij via een scherm
de opdracht krijgt om in de Af
ghaanse woestijn drie mannen te
doden. Dat hij niets weet over
hun achtergrond, behalve dat ze
geweren dragen. „Het hadden ook
herderstaven kunnen zijn ge
weest." Hoe hij nadien moet toe
kijken dat een van de mannen
langzaam doodbloedt. „Wij moes
ten blijven surveilleren om er ze
ker van te zijn dat er geen ande
ren achteraan zouden komen."
Tijdens de honderden missies
volgt hij langdurig zijn 'doelwit
ten'. Mensen die met kinderen
spelen, feestvieren, dronken wor
den, seks met elkaar hebben, vrou
wen die de was doen: alle intieme
details krijgt hij te zien.
Dat hij met zijn verhaal naar bui
ten treedt, blijft niet zonder gevol
gen. Vrienden, familie en oud
collega's laten hem vallen. Bryant
heeft een posttraumatische stress
stoornis (ptss) en is dakloos, maar
voor hem mag dat niet te veel aan
dacht krijgen.
Bij de aanvallen komen ook veel
onschuldigen om. Kinderen zelfs.
„Het merendeel wil een gewoon
leven leiden, net als wij. Ze mo
gen misschien een andere ideolo
gie hebben die niet strookt met
jouw opvattingen. Maar moet je
ze daarvoor doden?"
De aanvallen op Syrië volgt hij op
de voet. „Een collega-dronepiloot
twittert erover. Vannacht hebben
ze meer dan tweehonderd raket-
aanvallen uitgevoerd, dat zijn er
meer dan ik in heel mijn militaire
carrière heb gezien. Dit is echt
niet de oplossing. Geweld zal al
leen maar meer geweld tot stand
brengen. Ik ben zo teleurgesteld
in mijn land, in mijn president."
NACHT VAN DE VREDE
Brandon Bryant
dronepiloot
Noël Sharkey
robotexpert
door Lilian Dominicus
foto's Herman Wouters/HH
De Nacht van de Vrede is een ini
tiatief van vredesorganisatie PAX,
het Rode Kruis en Amnesty Inter
national en wordt elk jaar gehou
den tijdens de Vredesweek.
De bijeenkomst was gisteravond
in De Balie in Amsterdam.
Onderwerpen waren ontwape
ning, veiligheid, mensenrechten.
