Banen bij
Zeeland
Ad Surowiec en Henk Hoegee blikken te
rug op de bouw van de Total-raffmaderij
in het Sloe, die haar 40e verjaardag viert.
32 ZEELAND
40 JAAR RAFFINAGE IN ZEELAND
Henk: „Door internet is dat allemaal ver
anderd. De voertaal is nu Engels."
Net zoals er nu navigatiesystemen zijn
die bezoekers keurig naar de entree van
Zeeland Refinery leiden, waar in het
verleden de brandstoffenfabriek het bes
te bewaarde geheim van Zeeland bleek
te zijn. Nieuwdorp???
Veel is door de decennia heen veran
derd, zeggen Ad en Henk. „Neem de
aandacht voor veiligheid op de werk
vloer. Vroeger moest je een collega
soms aansporen zijn helm op te zetten
en handschoenen aan te trekken. Dat
hoefje nu niet meer te doen. Veilig
heidsbewustzijn is vanzelfsprekend."
Zeker, in die goeie ouwe tijd was het ge
zellig, maar heimwee voelen de heren
niet.
Henk: „In het digitale tijdperk gaat alles
vele malen sneller en is alles ingewikkel
der, maar het heeft ook zijn voordelen,
omdat je razendsnel dingen kunt rege
len en uitrekenen. Ik zou echt niet te
rugwillen naar de typemachine."
De regelgeving is wel stukken com
plexer dan vroeger. Ad: „Vroeger be
sloeg een vergunningsaanvraag drie
kantjes. Nu zijn dat er veertig."
Wat bleef, is het familiegevoel.
Zeeland Refinery beschikt
over 420 vaste en 120 inge
huurde musketiers. One for all, all for
one. Ad en Henk: „Bij ons staan alle deu
ren open, ook van de directeur. Dat com
municeert makkelijk. Dat de personeels
vereniging bloeit, is een teken dat men
sen buiten werktijd met elkaar iets wil
len ondernemen. Die cultuur van ge
moedelijkheid dragen we ook buiten
het bedrijf uit. Door sponsoring en ons
inkoopbeleid - het liefst bestellen we bij
Zeeuwse bedrijven - proberen een beste
buur te zijn."
Ze zijn trots op het bedrijf, de milieu
prestaties, de geringe uitval. Straks met
de pest in het lijf met pensioen?
Ad: „Nee, ik wil graag wat vaker met
mijn vrouw weg. Wijntjes proeven in
de Elzas, een weekendje naar Parijs, dat
soort dingen."
Henk: „Hou eens op, ik heb de mooiste
baan die er is. Ik heb geen dag spijt ge
had dat ik de politie vaarwel heb ge
zegd. Ik ben een geluksvogel."
Veertig jaar oud is de
raffinaderij in het ha
vengebied bij Nieuw
dorp. Rijp? Ia, maar
beslist niet versleten.
Sterker nog, sinds 2009 hebben
de aandeelhouders Total (55 pro
cent) en Lukoil (45 procent) een
kwart miljard euro in de moderni
sering van Zeeland Refinery (ZR)
gestoken. De fabrieken zijn veili
ger, duurzamer en energiezuini
ger gemaakt. In 2012 nam de raffi
naderij ook een nieuw controlege
bouw in gebruik.
„We behoren nu tot één van de
modernste raffinaderijen van Eu
ropa. Ik ben ook trots wat onze
mensen hier in 40 jaar hebben
opgebouwd", zegt algemeen direc
teur Nathalie de Muynck.
Je moet voorop lopen, wil je als
raffinaderij overleven. In Europa
is sprake van overcapaciteit. Hoge
prioriteit. We zaten in een paar keten.
Mijn sollicitatiegesprek vond bij de per-
soneelsmanager thuis plaats."
Henk begon met de opbouw van de be
veiliging. „Het waren bewogen jaren. In
1973 tijdens de Jom Kipoeroorlog steun
de Nederland Israël. Arabische landen
voerden een olieboycot in. Dat leidde
onder meer tot het fenomeen autoloze
zondag. Het was ook voor ons bedrijf
een turbulente tijd. De Total-directie
was destijds gegijzeld in de Franse am
bassade in Den Haag."
Waarmee Henk wil zeggen dat een goe
de beveiliging geen overbodige luxe
was en is. Security-details mag hij niet
prijsgeven, ook niet of ooit activisten
het terrein van de raffinaderij op zijn ge
stormd. „Geef ik geen antwoord op."
Er werd gezwoegd, maar er was in de be
ginjaren ook tijd voor een lolletje, herin
nert Ad zich. „Dat kwam ook omdat je
gezellig met je collega's in een keet zat.
We haalden kwajongensstreken uit.
Dan lijmde je bijvoorbeeld iemands
werkschoenen aan de vloer. Er is ook
eens een fiets van een collega met twee
meter verlengd. Een handige gast had er
een paar buizen tussen gelast. Je had
zijn gezicht moeten zien toen hij wilde
opstappen."
Hoewel bij de raffinaderij zelden met
de Franse slag werd gewerkt, hing er
een sfeer van amicaliteit en joie de
vivre. „Goed eten en drinken, feestjes,
In het bedrijfsrestaurant trof je wijn en
bier aan. Maar er werd niet gedronken
onder het werk hoor. Die wijn was be
stemd voor gasten."
Met die Fransen (en vele Belgen die ook
in Nieuwdorp neerstreken) was het
goed kersen eten. Allez, praten was iets
gecompliceerder. Aanvankelijk probeer
de Ad het Engels, als hij het hoofdkan
toor in Parijs bezocht. Maar dat werd
een soort klucht. „Je begon op den duur
zelf ook als Peter Sellers te praten."
energiekosten en aangescherpte
milieuregels (zwavelreductie) zet
ten de toch al dunne marges ver
der onder druk. Grote oliecon
cerns hebben al raffinaderijen ge
sloten. Moeder Total zelf schrapte
de site Duinkerken. De Muynck
voorspelt een verdere uitdun
ning. „We verwachten dat in
2020 zo'n 20 raffinaderijen in Eu
ropa niet meer rendabel zijn."
Slim en efficiënt produceren, is
het credo. Hoewel een relatief
kleine raffinaderij, bezit Zeeland
Refinery na de laatste bedrijfss-
stop over de grootste hydrokraker
ter wereld. Die 'kraakt' zware gas-
olie tot lichte, gezuiverde brand
stof als benzine, zwavelarme die
sel, kerosine, LPG en grondstof
voor smeerolie.
De Muynck: „Met de hydrokraker
produceren we vooral diesel. Euro
pa exporteert benzine en impor-
d Surowiec uit Goes en
Henk Hoegee uit Kloetinge
landden in 1973 op een prai
rie. Het Sloegebied was nog
grotendeels maagdelijk.
Waar eens water tegen dijkvoeten klots
te, lag nu een zandvlakte, waarop indus
trie begon te kiemen.
Ad en Henk beleefden de opbouw van
wat toen de Total-raffinaderij heette.
Veertig jaar later kijken de 63-jarige pup
pies van weleer terug op de Zeeuwse
roaring seventies. „We voelden ons wa
re pioniers."
Ad, bij Zeeland Refinery inkoper van
materialen en hulpstoffen, kwam van
Dow in Terneuzen. Daar had hij na de
hbs emplooi gevonden. Toch maakte hij
na enkele jaren al de sprong naar de
overkant. „Ik kon bij Total beter verdie
nen. Bovendien hielp de raffinaderij je
aan een eensgezinswoning. Dat telde als
je net getrouwd was."
Dus adieu etageflat in Terneuzen. „Voor
mijn vrouw was dat best wennen, maar
we hadden weinig keus, want elke dag
met die pokkeboot...."
Geboren Utrechtenaar Henk is superin
tendent security, services communi
cation, meldt zijn kaartje. Zijn carrière
switch was opmerkelijk. „Ik was politie
agent. Mijn toenmalige chef tipte me
dat ze mensen zochten voor de beveili
ging van een nieuwe raffinaderij in Zee
land. Het politiekorps verlaten was toen
not done, want je had - toen nog - aan
zien en zekerheid van een baan voor het
leven. Je kostje was gekocht."
Spijt van hun nieuwe baantjes hebben
de mannen van het eerste uur nooit ge
had. Natuurlijk was het ook avontuur,
de opbouw van een raffinaderij in de
woestenij van het Sloe. „Een echt kan
toor hadden we nog niet. De bouw van
de fabrieken en opslagtanks hadden
Het was avonturieren in I
Henk Hoegee (I) en Ad Surowiec, veteranen bij Zeeland Refinery, foto Ruben Oreel
door Frank Balkenende
