VICTOS
4
Nieuwe Gerritsen is
minder beklemmend
L
66
Bij Hendrix valt
er wat te lachen
DIZZIE 11'
Muziek bij boek vol
rouw om overleden kind
'Victus' van Sanchez
Pinol krijgt een pluim
Met KinderBoekenbon
kans op verhalen Dahl
Een van mijn oudste goe
de vrienden was mijn
leraar Engels op de high-
school, hij was als een
vader voor mij. Toen hij
op sterven lag, reed ik
eens per week naar het
ziekenhuis in New York waar hij was opge
nomen. Zodra ik binnenkwam, zette ik
zachtjes de muziek op waar Malcolm en ik
allebei van hielden. Sarah Vaughan, Dinah
Washington, Duke Ellington. Zo waren we
een paar uur samen. Een andere vriend
van hem, een oudere man, was er ook
vaak. Ging ik even een kop koffie halen,
dan verwisselde die vriend meteen de
jazz-cd voor een met gregoriaanse gezan
gen. Zo zaten we daar, ieder aan een kant
van het bed met onze stervende vriend, el
kaar verwijtend aan te kijken over de keu
ze van de muziek. Elke week hetzelfde ri
tueel. Zodra hij naar de wc ging, zette ik
snel weer jazz op. Die humor, deze balans
tussen de ernst van de dood en humor, zo
zie ik het leven."
De balans tussen ernst en luim, waar Amy
Bloom (6i) met een innemende glimlach
over vertelt, is te vinden in al haar boeken.
„Dat moet wel, want dit is mijn natuur."
In haar roman Wij geluksvogels spettert de
humor van de pagina's, maar rakelt ze ook
een donkere episode op uit de jaren veertig
waar veel Amerikanen niet van weten.
„Zelf wist ik het ook niet. Ik las in een arti
kel hoe de rantsoenering was geregeld in
de Tweede Wereldoorlog. Hoe dat ging
met de koffie, suiker en nylons."
Ze las over Amerikanen van Duitse komaf
die tijdens en na de oorlog in staten als
Texas en North-Dakota werden geïnter
neerd. „Families die al meer dan vijftig jaar
in Amerika leefden en Amerikaans waren
geworden, waren opeens weer alleen Duit
sers. Sommigen hebben vijfjaar in een
kamp gezeten. Want je kon niet weten...
Voor mij was het een ontdekking. Ik wist
best veel van geschiedenis, maar dat in de
oorlog ïi.ooo Duitsers geïnterneerd waren
in de VS was nieuw voor mij. President
Truman had besloten hen uit voorzorg op
te pakken, want met hun uiterlijk konden
ze gemakkelijk opgaan in de blanke bevol
king. Pas twee jaar na de oorlog kwamen
de laatste mensen vrij. Toen dacht ik: dit is
iets voor Gus."
Gus, een van de vele kleurrijke personages
in Amy Blooms roman, is zo'n Amerikaan
van Duitse komaf. Hij wordt aangegeven,
opgepakt en zelfs naar Duitsland terugge
stuurd. „Om daar gebombardeerd te wor
den door de geallieerden. Wie ironie zoekt,
moet een geschiedenisboek lezen."
Het lijkt een verwijzing naar wat er na de
aanslagen van 9/11 onder de Patriot Act
weer mogelijk is in de VS. „Absoluut! De
vijand in eigen gelederen. Als je destijds je
buurman niet vertrouwde, of omdat hij za
kelijk je concurrent was, kon je de FBI bel
len. Hij zou weieens Duitse spion kunnen
zijn. Binnen 48 uur kwamen ze hem opha
len. Zo gebeurde het toen. En nu kan het
weer."
De roman heeft deze serieuze kant, maar
Gus' verhaal zit vol humor. Niet in de laat
ste plaats omdat Amy Bloom hem zelf aan
het woord laat in brieven die hij uit de
kampen in Texas en Duitsland naar zijn fa
milie stuurt. „Hij ging pas echt voor mij le
ven toen ik hem de brief zag schrijven die
in het boek begint met 'Heil Hitier! Grap
je.' Ik houd sowieso van de brieven in dit
boek. Brieven brengen altijd verrassingen.
Soms raken ze weg. Soms komen ze niet
aan. Soms worden ze niet eens verstuurd."
Van een boodschap wil ze niets weten. „Ik
verkondig niets en verpak de ernst in hu
mor, ironie en sarcasme. Ik ben een don
ker, realistisch, vrolijk mens. Het leven is
vaak verschrikkelijk en moeilijk, maar ook
mooi en behoorlijk grappig."
Centraal in Wij geluksvogels staan de half
zusjes Iris en Eva. In de jaren veertig trek
ken ze naar Hollywood, maar als Iris ver
wikkeld raakt in een lesbisch seksschan
daal, zien ze zich gedwongen hun toe
komst elders te zoeken. Vallen, opstaan,
een tweede kans, een derde. „Ik wilde al
tijd al eens een roman over zusters schrij
ven. Zusjes met leeftijdverschil,
waardoor ze elkaar pas echt leren
kennen als ze iets ouder zijn."
Enigszins gemodelleerd naar
Blooms eigen leven. „Ik heb een
oudere halfzus met wie ik heel
close ben. We overlapten niet
echt. Zij was 18, ik 12, toen pas
kwamen we bij elkaar in beeld.
Zij ging met jongens in auto's op
stap en ik deed niet veel, zo'n pe
riode. Pas later werden we zo clo
se dat, toen zij naar de universi
teit ging, ze me niet wilde achter
laten. Daar zit een van de wortels
van het verhaal."
Iris, die over lijken gaat. Gus, die
verraden wordt en naar Duits
land moet. Eva, die zich veel te
dienstbaar opstelt. De roman
barst van de prachtige persona
ges. Clara is een ander voorbeeld,
zij is jazz-zangeres. „Mijn kinde
ren zeggen altijd dat ik maar over
vier onderwerpen schrijf: liefde,
seks, dood en familie. Daar heb
ben ze gelijk in. Maar nu moest
het ook gaan over jazz."
Clara krijgt een relatie met Edgar,
de vader van Iris en Eva. Geen
modelvader, hij deinst er niet
voor terug van zijn dochters te
stelen. Hoe hij iets krijgt met Cla
ra is een van de subtiele hoogte
punten in de roman. „Edgar
kreeg voor mij pas gestalte toen
hij Clara ontmoette. Daarvoor is
zijn rol in het verhaal vaag, dat be
sefte ik onder het schrijven goed.
Ik heb dat zo gelaten, omdat het
zo mooi laat zien hoe iemand een
bestemming in het leven kan vin
den door een liefde die opbloeit.
Er is een scène waarin Edgar
zegt: 'Ik ben een gelukkige King
Lear met drie dochters'. Toen rea
liseerde ik me: hij houdt intens
van Clara. Toen ik die scène her
las, begreep ik zelf pas hoe het
zat. Dat voelde als magie."
Brieven
brengen
altijd ver
rassingen.
Soms
raken ze
weg. Soms
komen ze
niet aan.
Soms wor
den ze
niet eens
verstuurd
De Boekenbon is vanaf eind deze
week verkrijgbaar met de portret
ten van Esther Gerritsen en Tom
my Wieringa. De bon bestaat
tachtig jaar. Het publiek mocht de
nieuwe gezichten kiezen en dat
de keuze bij de vrouwelijke au
teurs op Esther Gerritsen is geval
len, zegt veel over haar status. Ze
ker na Dorst, haar roman uit 2012
waarmee ze de shortlist van de Li-
bris Literatuur Prijs haalde, wordt
ze geschaard onder de beste schrij
vers van nu. Dorst, met de onver
getelijke, kale en schrijnende dia
logen tussen een moeder en doch
ter, wordt deze week opge
volgd door Roxy, de zesde
roman van Esther Gerrit
sen (1972).
Op een nacht staan twee
agenten bij Roxy aan de
deur met de tijding dat
haar man Arthur, een
filmproducent, bij een au
to-ongeval om het leven
is gekomen. De sfeer is
meteen onmiskenbaar
Gerritsen. De dialogen
staan direct op scherp.
Een van de agenten, nota
bene de man die eerder
deze boodschap heeft
moeten brengen, herkent
Roxy. Ze heeft ooit een
bestseller geschreven.
'U bent van dat boek,
toch?', vraagt de man.
'Welk boek, ik heb er drie
geschreven.'
'Met die truck voorop'.
Ze knikt.
'Grappig', zegt hij'.
Maar er is helemaal niets grappigs
aan de situatie. Roxy mag dan
schrijfster zijn en moeder van de
3-jarige Louise, ze is labiel en
leeft teruggetrokken. Als blijkt
dat Arthur haar op het moment
van de botsing bedroog met een
jonge medewerkster, spat het dun
ne membraan om Roxy's bestaan
uiteen. Radeloos geeft ze toe aan
alle impulsen die ze dacht onder
controle te hebben. Met een ande
re assistente van Arthur, de oppas
en Louise begint ze aan een wilde
autotocht. Meer wil ik niet verra
den.
Op dit punt aangeko
men. is niets meer lo
gisch of psychologisch
consistent. Alle vor
men van gedrag zijn
denkbaar. Hierdoor sij
pelt willekeur in de ver
telling. Het kan alle
kanten op. Waardoor
Roxy niet de dwingen
de beklemming krijgt
die Dorst zo bijzonder
maakte. Al is het een
genot om Esther Gerrit
sen in de weer te zien
met een grote cast aan
botsende personages.
Flirtende obers, gekke
secretaresses, een over
spelige uitvaartleider.
Met een glansrol voor
Roxy's vader, een nuch
tere trucker.
Roxy
170 blz.
Wil Hanneke Hendrix (1980) sce
narioschrijver of romanschrijver
zijn? Het tweede boek van de Nij
meegse, ook bekend van toneel-
en hoorspelen, schreeuwt om ver
filming. Het vlotte verhaal over
drie vrouwen die ontsnappen uit
een ziekenhuiskamer en samen
op de vlucht slaan met een eiland
als reisdoel, bestaat voor zo'n
groot deel uit dialogen dat het
leest als een script. 'Road roman'
staat op de kaft, dus een 'road mo
vie' zal het dan worden.
Net als de Amerikaanse klassieker
On the road van Jack Kerouac leert
De dyslectische-hartenclub lessen
over vriendschap en eenzaam
heid, alleen valt er bij Hendrix
veel meer te lachen. En net als in
On the road is niet het hoofdperso
nage maar een ander de gangma
ker. In De dyslectische-hartenclub is
dat Vandersteen, die wordt om
schreven als 'een ouwe cabaretier
op haar kruk'. Als dit boek een
zoektocht is naar een balans tus-
sen tragedie en komedie, zijn het
de situaties waarin Vandersteen
op haar kruk zit die maken dat de
balans dreigt door te slaan naar te
veel lolligheid. De drie hebben
een dyslectisch hart: het leven
snappen ze wel, maar in hun
hoofd werkt het gewoon anders.
Net als Hendrix' debuut De ver
jaardagen uit 2012, dat de shortlist
haalde van drie literaire prijzen
maar er geen won, gaat dit ver
haal over de onmogelijkheid tot
contact maken. Lies in De verjaar
dagen krijgt blaren bij iedere aan
raking, de drie vrouwen in De
dyslectische-hartenclub hebben
brandwonden. Onaanraakbaar
zijn we, wil de schrijfster zeggen.
Tragisch ja, maar dat wil niet zeg
gen dat er niks te lachen valt in
het leven.
MAANDAG 22 SEPTEMBER 2014
BLOC OP DI2ZIE.NL
A1B{RT SfiHCHU WSBl
Uk v.\VAN
BARCELONA
NIEUWE RECENSIES
PRESENTATIE
In S chaduwkind schreef P.F. Thomése
over de rouw om zijn overleden
dochtertje. Corrie van Binsbergen
schreef er nu muziek bij. Mar-
jon Kok blogt over de voor
stelling Schaduwkind Suite.
'Meeslepend en groots', aldus een recen
sie op Dizzie nl over het boek Victus van
Albert Sanchez Pinol. 'Zeker als je van his
torische romans houdt'. Lees op Dizzie.nl
nog meer nieuwe recensies. Onder meer
van Marina Bellezza van Silvia Avallone.
INQEKENBQN
Vandaag wordt de nieuwe KinderBoeken
bon gepresenteerd, met de omslag van
Jaap Drupsteen. De illustratie is van de En
gelse tekenaar Quentin Blake, die ook werk
te voor Roald Dahl. Bezitters van de bon
maken kans op vijf boeken van Dahl.
door Theo Hakkert
vrolijk
Wij geluksvogels
Amy Bloom
Vertaling Paul Sy
riër
261 blz.
Nijgh Van Dit-
mar 19,99 euro
Plaats een eigen re
censie van dit
boek op Dizzie.nl
I Amy Bloom: „Mijn kinderen zeggen dat ik altijd maar over vier onderwerpen
schrijf: liefde, seks, dood en familie. Daar hebben ze gelijk in."
foto Deborah Feingold
VAN EIGEN BODEM
door Theo Hakkert
Esther Gerritsen
De Geus
18,95 euro
Bestel dit boek op
Dizzie.nl
ROMAN
door Merel Dado
Hanneke Hendrix - De dyslectische-har
tenclub. 188 blz. De Geus, 19,95 euro.
