Dizzie
Tegen de tijdgeest in
Ultrakort en
soms absurd
interview Het werd Hollands
Siberië genoemd: Veenhuizen.
Schrijfster Mariët Meester situeerde
haar nieuwe roman in het dorp van
haar jeugd. „Hier is alles door men
sen gemaakt."
DIZZIE 15
Lezers vinden elkaar op
boekenplatform Dizzie
Met zijn nieuwe
uitgeverij
geeft Robbert
Ammerlaan critici
van katoen
er hoef*
ACTIE
Win vrijkaarten voor
VOL CÖNFE'TI t'oe'<verf''ming Treur
'De kraamhulp' van
Verhoef naar bioscoop
THEOHAKKERT
ij leek al geen
man voor gera
niums of andere
bosschage om
achter te verdwij
nen. Maar dat Robbert Ammer-
g laan op zijn 70e nog aan een
nieuwe uitgeverij begint, is
een verrassing.
Ammerlaan is de man die eind
jaren negentig directeur werd
van De Bezige Bij en het
amechtige uitgeefhuis van
nieuw elan voorzag. Het succes
van mannen als hij is af te me
ten aan de roddel en achter
klap die over hen wordt ver
spreid. Ammerlaan zou auteurs
- elders hebben weggekocht, hij
zou hebben gesmeten met be
spottelijke voorschotten en - ja
wel - hij zou zelf amper een
boek lezen. Hoe vileiner, hoe
groter de jaloezie bij de bron.
En wat geeft hij de kwaadspre
kers van katoen. Met Hollands
Diep, zoals zijn uitgeverij heet,
belooft hij een klein, scherp
fonds met het beste dat aan ver
se literatuur voorhanden is. En
het moet gezegd dat hij dat
waarmaakt met het eerste
boek op zijn planning. Gewaag
der kun je niet beginnen. Hij
durft het aan A girl is half-for
med thing van Eimear McBride
te laten vertalen. Een ontzag
wekkende klus voor vertaal
ster Gerda Baardman.
Ik heb het hier eerder over het
boek van McBride gehad. Het
is lastig en tegendraads, maar
de debutante, die tien jaar met
het boek moest leuren voordat
iemand het waagde uit te ge
ven, heeft er al ladingen prij
zen mee gewonnen.
Met zo'n roman beginnen, dan
krijg je iedereen stil.
Robbert Ammerlaan is niet de
enige die het vertrouwen in de
kracht en toekomst van de lite
ratuur heeft behouden. Begin
oktober verschijnen de eerste
boeken van uitgeverij Meridi
aan, het volgende avontuur
van Nelleke Geel, die Neder
land voorzag van Charles Le
winsky, Carlos Ruiz Zafón en
Hilary Mantel. Het zijn initiatie
ven tegen de tekenen des tijds
in. Ontlezing, vergrijzing, best-
selleritis en illegale downloads
leiden snel tot somberheid. De
tegenbeweging zit in de creati
viteit. Schrijvers zijn nog altijd
net zo in de slag met vorm en
inhoud als vroeger. Gelukkig
zijn er uitgevers die dat op
waarde schatten.
Van Armando wordt gezegd dat
hij een dubbeltalent is, maar hij is
veel meer: beeldend kunstenaar,
violist, dichter en televisiemaker.
Gisteren is hij 85 jaar geworden.
Ter gelegenheid daarvan ver
scheen Ter plekke, een dikke bun
del met 'de ultrakorte verhalen
tot nu toe'. Want ook verhalen
schrijven heeft hij zijn hele werk
zame leven gedaan.
In Ter plekke zijn de zes bundels
samengebracht die sinds 2003
zijn verschenen, aangevuld met
nog eens 140 verhalen. De getal
len mogen niet de indruk wekken
dat Armando hier eventjes zijn
mappen leegschudt; de verhalen
zijn afgerond en verzorgd. De
langste gaan net over een pagina
heen, de kortste zijn twee regels.
Toch zijn die laatste meer dan een
aforisme. Ook achter de kortste
observaties zit de suggestie van
een lang verhaal.
Nu kleeft aan Armando de schijn
van donkere ernst, mede door
zijn donkere schilderijen en zijn
fascinatie voor 'schuldige plek
ken' zoals Kamp Amersfoort, in
de nabijheid waarvan hij zijn
jeugd heeft doorgebracht. Maar
hij heeft ook altijd een absurdisti
sche kant gehad, denk aan de tele
visieserie Herenleed die hij maakte
met Cherry Duyns, en die geeft
de verhalen een relativerende
toon. Zo komt in Benen een man
niet vooruit, omdat hij zijn benen
heeft weggegeven. 'Maar dat bete
kende dat ik verder moest leven
zonder benen. Nou, dan maar zon
der benen.'
Een prachtige verzameling. Om el
ke dag door te bladeren en er wil
lekeurig een paar van te lezen.
Wat een weelde.
Van de drie vreemde man
nen in de tuin schrikt ze
niet. Gedetineerden. „Ze
doen niks", zegt Mariët
Meester. Dat ze buiten de
gevangenis werken, is in
deze vergeten hoek van
Nederland normaal. Veenhuizen geldt al
talloze decennia als plek waar zwaargestraf-
ten worden ondergebracht. „Een strakke
grens tussen goed en kwaad heeft in dit
dorp nooit bestaan. In al die maanden dat
ik hier werkte, ben ik maar één keer bang
geweest: op de dag dat die tuinmannen er
niet waren."
Veenhuizen. Ooit in de stijl van Johnny
Cash bezongen als het St Quentin van
Drenthe, maar op deze dag eerder een idyl
lisch oord in het bos. Slechts een klein deel
is nog als gevangenis in gebruik. Mariët
Meester (1958) heeft de beslotenheid van
vroeger meegemaakt. „Een wereld apart.
Meer dan 3.000 hectare veengrond vol met
hekken en 300 bordjes met 'verboden toe
gang'. Als we thuis logees kregen, moesten
we een vergunning vragen."
De gevangenen waren overal in het dorp.
„Binnen de beperkingen genoten ze een be
paalde vrijheid. Dat hebben de latere Drie
van Breda ook gemerkt. Die zaten aanvan
kelijk in Veenhuizen. Iemand hier herin
nerde zich nog dat Fischer, 'Juden-Fischer',
bij zijn ouders de tuin onderhield. Toen hij
later in Breda zat, sprak hij met weemoed
over zijn tijd in Veenhuizen."
In het dorp, het paradijs van haar jeugd,
kent ze elke vierkante meter. De bomen,
de ijskelder in het bos, de titels van de hui
zen, stuk voor stuk van stichtelijke aard: Or
de en Tucht, Arbeid en Zegen, Werk en
Bid. „Let wel: het werken eerst. Bewust.
Van het omgekeerde zou mogelijk een ver
keerd signaal uitgaan."
Ze groeide er op, zat er op school en keerde
er na het schrijven van vele boeken en ro
mans terug. Hollands Siberië, zoals haar
nieuwe boek heet, is behalve een psycholo
gische roman vooral ook een portret van
Dc kraamh
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 2014
Dizzie is hét online boekenplatform
van deze krant en staat vol nieuws, re
censies, interviews en informatie
over boeken en schrijvers. Dizzie ver
bindt enthousiaste lezers. Schrijf je ei
gen recensie of koop er je boeken
Ca naar Dizzie.nl
VERFILMING
Wie wil, kan twee gratis kaartjes
winnen voor Dorsvloer vol confetti
die sinds gisteren in de bioscoop
draait. De film is gebaseerd op het
gelijknamige boek van Franca
Treur. Kijk op Dizzie.nl
Producent Eyeworks heeft de filmrech
ten gekocht van de recente bestseller De
kraamhulp van Esther Verhoef. Dit wordt
het tweede boek van Verhoef dat een
filmversie krijgt. De opnames voor Ren-
dez-vous zijn deze maand begonnen.
VERHALEN
door Theo Hakkert
Armando - Ter plekke.
537 blz. Atlas Contact, 25 euro.
door Herman Haverkate
