Franse erfenis
SPECTRUM 13
standplaats Cambodja
Ate Hoekstra
buitenland
doemen in de kurkdroge woestenij in
een zandstorm zwarte boortorens op.
Ze werden jaren geleden al afgeschre
ven. Rond een meertje blinken in de
verzengende zon Lada's, Volga's en du
re fourwheeldrives broederlijk naast
elkaar. Uit autoradio's klinkt oriëntaal
se muziek. Naast de voertuigen, op de
duinen en aan de waterkant liggen
mensen, besmeurd met modder. Ze
zijn van alle leeftijden: oma's, opa's,
moeders, dochters en gespierde jonge
mannen, die zonder schroom eikaars
rug en benen insmeren met modder.
Modderbaden zijn geliefd onder de
Azeri. Liefst modder met een vleugje
olie, zoals hier bij Bakoe. De heilzame
smurrie wordt opgediept uit het meer
en in badkuipen verzameld. Je hebt
zwarte en roodbruine modder. De
zwarte is voor lichamelijke kwalen,
zoals eczeem, reuma en gewrichtspij
nen. De roodbruine helpt tegen psy
chische aandoeningen. „Zwart staat
voor spierkracht, rood is tegen stress,
angsten en boosheid", weet Benja
min, alias El Chin, modderbaas en uit
bater van een terrasje aan het meer.
Met zijn spiegelende zonnebril en
gouden ketting oogt de hippie-ach-
tige veertiger eerder als een uitbater
van een hippe strandtent dan van een
primitief modderbad.
Insmeren kost nog geen 50 cent. Na
het smeren goed laten opdrogen is
het devies, zodat de modder strak om
je hele lichaam zit. Dan heel lang
zaam afspoelen in het zoute water
en tenslotte nog even goed af-
douchen.
Na het kuren komen de meloenen, pi
kante augurken en wodkaflessen uit
de achterbakken van de auto's. De
Grote Baas van het land Ilham Aliyev
kijkt tijdens de picknick vanaf een
portret minzaam toe, zoals overal in
Azerbeidzjan.
Ook uitbater Benjamin neemt gere
geld een bad. Rood is zijn favoriet.
„Het helpt écht om relaxter te wor
den." Sommige gasten schamen zich
voor de rode modder, weet hij. „Ze
zijn bang dat mensen denken dat ze
geestelijk in de war zijn."
Op een steenworp afstand ligt de Kas
pische Zee. Door de (olie)vervuiling
wordt hier nauwelijks gezwommen.
Het aangrenzende meer - Düzlü Gol
heet het op de kaart - is wél '100 pro
cent zuiver', wordt beweerd. Het ex
treem zoute water is de troef van dit
kuuroord, want modder plus zout is
dubbel zo gezond, zo wordt hier alge
meen aangenomen. Benjamin: „Dit
kom je maar op drie plekken in de we
reld tegen: in Iran, de Dode Zee en
hier." Fijne bijkomstigheid: „Verdrin
ken is onmogelijk, je komt vanzelf
weer boven." Handig, lacht hij, want
lang niet iedereen kan zwemmen.
De gasten komen uit Azerbeidzjan,
maar ook uit Rusland en Iran. Het
meer is populair omdat er veel min
der olie in de modder zit dan in de ba
den van Naftalan. Niet iedereen
houdt namelijk van die smurrie, die
je dagenlang blijft ruiken. Zoals de
blonde Olga uit het noorden. Met tie
nerdochter Tatjana komt ze minstens
één keer per jaar naar Bakoe. Al man
keren ze helemaal niets. „Het is ge
woon goed voor je. Na een dagje ba
den voel ik me een herboren mens."
Ander voordeel, zegt dochter Tatjana.
„Als je je bikini vergeten bent, kun je
gewoon in je nakie een modderbad
nemen, niemand ziet iets."
Ze staan er nog. De oude Franse villa's
in het zuidwesten van Cambodja. De
kolonisators mogen ruim zestig jaar ge
leden dan vertrokken zijn, hun erfenis
hebben ze achtergelaten in een serie
landhuizen waar ooit Frankrijks meest welvarende
families vakantie hebben gevierd.
Bijna zeventig jaar zijn de Fransen de baas geweest
in Cambodja en dat is vooral in het zuidwesten
nog goed te zien. Het kuststadje Kep werd honderd
jaar geleden speciaal gesticht om de kolonisators
een aangenaam resort te bieden. Uitzicht op zee,
omgeven door een beeldschone
natuur en een koele zeebries
die het klamme tropengevoel
net wat aangenamer maakte.
Het is tijdens een fietstocht
langs de kust dat het me opvalt
hoe slecht veel van de villa's er
bij staan. Verbazingwekkend is
dat niet. In Cambodja vinden
we onderhoud namelijk maar
een vreemd woord. Vaak laat
men liever een huis wegrotten,
dan dat het met een zak spij-
kers en een pot verf te lijf
wordt gegaan. Veel van de villa's zijn daardoor niets
meer dan ruïnes. Daken zijn ingestort, struiken
groeien tegeft de muren op, koeien grazen in wat
eens een prachtige tuin moet zijn geweest. Het
heeft iets van vergane glorie, als een stad die tijdens
de oorlog is verlaten en waar niemand naar is terug
gekeerd.
Toch is dat niet helemaal waar. Het zuidwesten van
Cambodja is namelijk met een eigen opmars
bezig. Zo groeide Kep de afgelopen jaren uit tot dé
plek om krab te eten, een delicatesse die hier zo
vers is dat je ervan uit kunt gaan dat de krab zich
een paar uur tevoren nog vrij in de zee bewoog. En
dan is er nog de zwarte peper die in deze omgeving
wordt verbouwd, door de Cambodjanen Kampot
pepper genoemd. Een goudmijn waarvoor onze
VOC in de zeventiende eeuw zeeën en stormen trot
seerde. Als ik met een motortaxi naar de markt ga,
vertelt de chauffeur me dat hij eigenlijk een boer is.
Alleen heeft hij geen land meer. „Verkocht aan een-
bedrijf uit Zwitserland", zegt hij. „Die verbouwen
er zwarte peper. En dat gaat allemaal naar
Europa toe."
De boer lacht erom. Jarenlang stond hij iedere
ochtend op zijn rijstveldje te zweten, nu heeft hij
een goede prijs voor zijn land gekregen en rijdt
hij voor wat extra centen toeristen van A naar B. Op
geheel eigen wijze ontwikkelt zich zo de lokale eco-^
nomie van een stukje Cambodja dat lang geleden
als het Saint-Tropez van Indochina werd be
schouwd.
Terwijl de zon ondergaat en de eerste cocktails van
de dag worden geserveerd, vertellen locals me dat
investeerders verwachten dat Kep opnieuw een
tweede Saint-Tropez wordt. Dus kopen slimme za
kenmensen oude villa's op, ook al zijn die verwor
den tot door de jungle overwoekerde ruïnes. Ze
wachten tot de allure van weleer weerkeert. Een fij
ne zeebries en een goede keuken heeft Kep al. Nu
moeten ze alleen nog die rijke Europeanen terug a
zien te krijgen.
Ooit was kuren de
nationale sport
van de Sovjets.
Maar na het uit
eenvallen van de
communistische
staat ging het
bergafwaarts met de badplaatsen. De
fonteinen staan al jaren droog, majes
tueuze sanatoria zijn verworden tot
ruïnes.
Toch is het kuren niet helemaal uitge
storven. In het mild-islamitische Azer
beidzjan gelooft men bijvoorbeeld
nog heilig in de oliebaden van Nafta
lan, en ook bij hoofdstad Bakoe wordt
nog fanatiek gebaad in met olie ver
dunde modder. Zoals in het zoutmeer-
tje op 15 kilometer van het centrum.
Net als in de Dode Zee kun je hier
drijvend op je rug in slaap vallen. Al
in Stalins tijd kwamen hier badgas
ten. Toch zoek je deze opmerkelijke at
tractie aan de Kaspische Zee tever
geefs in je reisgids.
Ergens net buiten metropool Bakoe
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 2014
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
Gezinnen, vriendengroepen en Azeri's die in hun eentje zijn
gekomen, nemen modderbaden bij een van de zoutmeren.
De smurrie spoelen ze af tijdens een potje gewichtloos
zwemmen in het zoute water.
door Dieter van den Bergh
foto's Joyce van Belkom
