Ooit fietsten we
met z'n allen naar
het vriendje waar
ze een tv hadden.
Nu staat in alle
kamers in huis
een tv, liefst een
flatscreen. In het
haar boek Gouden
jaren toont Anne-
greet van Bergen
de veranderingen
in ons land van de
laatste vijftig jaar.
4 SPECTRUM
66
actueel
Gouden
jaren
Is er vandaag iemand
zonder papieren zak
doekje van huis ge
gaan?", vraagt Anne
greet van Bergen tij
dens een lezing over
haar boek Gouden jaren.
Bijna niemand dus. Ze gebruikt het
papieren zakdoekje als symbool voor
veranderingen in de afgelopen halve
eeuw, waar we zelden bij stil staan.
„Het geeft heel goed aan hoe vanzelf
sprekend we dingen zijn gaan vinden
die slechts enkele decennia geleden
helemaal niet bestonden", zegt de
journaliste en econoom.
„We zijn vergeten hoe armoedig het
vroeger was, terwijl jongere genera
ties er geen weet van hebben. Maar
het was vijftig jaar geleden ondenk
baar dat we het zo goed zouden krij
gen als we het nu hebben. Ik weet bij
voorbeeld nog goed dat ik eens per
week, op zaterdag, werd gewassen in
een teil met warm water. Terwijl ik
nu dagelijks onder de douche kan.
Wij zijn
de armoe
van vroeger
vergeten,
terwijl de
jeugd er
geen weet
van heeft
„Je kunt zeggen: 'Dat interesseert me
niet, ik leef nu', maar met terugblik
ken doe je jezelf juist een plezier. Ik
voel me in elk geval bevoorrecht dat
ik die periode heb meegemaakt."
Het toegenomen onderwijs vindt Van
Bergen veruit de belangrijkste „en
ook mooiste" verandering. „Mijn
ouders konden goed leren, maar het
was de gewoonste zaak van de wereld
dat ze vanaf hun 14e gingen werken
om geld te verdienen. In 1950 was de
gemiddelde leeftijd waarop men
school verliet 16,4 jaar. In 2000 was
dat 20,6. Over de jaren na 2000 zijn
nog geen cijfers beschikbaar, maar het
is ongetwijfeld nog later geworden.
„Het is een verrijking voor mensen
zelf en één van de motoren van de
groei. Want met een beroepsbevol
king die alleen lagere school heeft,
kun je geen hoogontwikkelde econo
mie als de onze laten bloeien."
Paul Schnabel, hoogleraar sociologie
en voormalig directeur van het So
ciaal en Cultureel Planbureau, stelt
dat de enorme stijging van de wel
vaart vooral bijzonder is omdat ieder
een ervan heeft geprofiteerd. „In de
Gouden Eeuw was Nederland even
eens heel rijk, maar dat was geen de
mocratische welvaart, omdat er toen
ook veel armoedzaaiers waren", aldus
Schnabel.
De naoorlogse welvaartsgroei heeft al
le sectoren van de samenleving goed
gedaan. Tot het begin van de jaren zes
tig voerden alle kabinetten een streng
loonbeleid. Mensen werden arm ge
houden om het land rijk te maken.
Dat is daarna losgelaten, waardoor de
lonen flink konden stijgen en de koop
kracht toenam. Daar kwam de vondst
van aardgas in Slochteren nog eens
bij. Toen kon ook de sociale zekerheid
worden bekostigd.
Schnabel: „Een dergelijke sensatione
le groei van armoede naar rijkdom
valt deze eeuw niet snel meer te ver
wachten. Het is ook niet te hopen,
want daarvoor moet eerst flink wat ka
pot gaan, zoals in de vorige eeuw tij
dens de Tweede Wereldoorlog."
Van de teil
naar de douche
door Dick Hofland
Annegreet van
Bergen -
Gouden Jaren.
Hoe ons dagelijk
se leven in een
halve eeuw
onvoorstelbaar
is veranderd.
Uitgeverij Atlas
Contact, 19,99
euro (e-book
14,99 euro).
Annegreet van
Bergen
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
