Jonkheer Tets en de Boskoopse Schone
Verborgen
schoonheid
Grijpskerke
nieuwe raadkaart
BUITEN 7
Kattenkoppen en 'ondsmuulen
(hondsmuilen) - het zijn allebei
oude Zeeuwse appelrassen. Hoe kat
tenkoppen smaken weet ik niet meer. 'On
dsmuulen herinner ik me nog levendig.
Die laatste appel tref (trof) je voornamelijk
in Zeeuws-Vlaanderen aan. Vooral rond
Zaamslag en Axel. Ter wille van Omroep
Zeeland moest ik een jaar of tien geleden
oude fruitrassen plukken en eten. Dat pluk
ken was al bijzonder. Een oude hoogstam-
boom in de weiden van fam. Kalisvaart-
Dekker bevatte bovenin enige schonkige
appels. Met een wat wankele ladder moest
ik naar boven. Aan de hand een lekke
mand. Het leuke van een tv-serie is, dat als
jij hoog de boom in moet, de cameraman
hetzelfde moet doen. Ja, hij moet zelfs nog
hoger, want hij moet filmen terwijl jij
plukt en praat. En hij had hoogtevrees. Zo
doende was die pluk-scène snel gereed...
Vervolgens moest ik in de keuken de ap
pels schillen, proeven en daarna koken tot
moes. Boerin Corrie en ik hebben ter plaat
se toneel moeten spelen. 'Heerlijk!', 'Lek
ker fris!' en nog wat van die kreten slaak
ten we steeds, maar in feite waren die ap
pels niet eetbaar, noch rauw, noch gekookt
tot moes...
„Bismarck brandt best", zei een oude boer
op een andere keer, terwijl hij de hout-ka
chel oppookte en nog een blok op het vuur
mikte. Terwijl we koffie slurpten uit oude
- eens schone - mokken, vertelde de ver
stokte vrijgezel over de oude grote appel
boom van het ras Bismarck die hij ver
zaagd had omdat hij al too jaar oneetbare
appels produceerde. „Zelfs de koeien moe
ten ze niet; alleen de niet sikkeneurige geit
eet er af en toe één op, maar da's dan daar
na duidelijk waarneembaar in de glibberi
ge zachte keutels."
Wat hebben we in Zeeland de namen van
de in zwang zijnde fruitrassen altijd naar
onze hand gezet en geweldig verbasterd tot
het lekker in de mond lag om uit te spre
ken. En passant was het voor een buiten
staander - zeker de niet-Zeeuws spreken
den - een volstrekt abracadabra waar die
boeren/fruittelers het over hadden. „Me
gae vandaege de Tetsen trokke, die onder
de Boskoop stae..", dat voegde een fruitte
ler me toe toen me ik als schooljongen bij
hem aanmeldde om bessen te plukken. 'Tet
sen' is een ras (Jonkheer Tets) van rode bes
sen. 'Boskoop' is een appelras (Goudreinet
Schone van Boskoop). Een volgende op
dracht was 'me gae schoenlappers trokke
bie de Soldaten'. Schoenlapper is de Zuid-
Bevelandse naam voor zwarte bes. Soldaat
is een peer (Soldaat Laborie). Ook volstrekt
onherkenbaar hebben we het oude en be
roemde appelras „Court Pendu' verhaspeld
tot 'kurkeduuntje' of zelfs 'krukeduuntje'.
'Pommerooie' is nog enigszins te herleiden
tot pomme d'orange, een ouderwetse
bruinachtige zoete appel. Net als in 'Reine-
fikken' met enige moeite de echte naam
van deze lekkere pruim te herkennen is:
'Reine Victoria'. 'Perzikrode zomerappel'
was zelfs voor Zeeuwen zo begrijpelijk dat
er nooit een alternatieve naam voor geko
men is. Net als 'Tante Dora', een lekker gro
te, gele bewaarappel, die in m'n jeugd in
onze boerenbogerd groeide. Maar 'Tante
Dora' leek achteraf niet bestaan te hebben.
Dat was blijkbaar een verzinsel uit de ei
gen familie dachten we. Bij nadere studie
is Tante Dora echter alsnog opgespoord.
Rond 1910 was er in Groenekan bij Utrecht
een amateurkweker, die ome Gert werd ge
noemd. Naar zijn vrouw, tante Dora, heeft
hij een appelras vernoemd. En over tantes
en vrouwen gesproken: zoals het oude
Zeeuwse gezegde luidt: Van slechte wuven
en zure druven doe je beter af te bluven.
Een nieuwe opgave
uit de collectie
kaarten en foto's van
Hans Lindenbergh.
Onze vraag: waar is
deze foto genomen?
We zijn benieuwd
naar de locatie en
lezen graag anekdotes
of verhalen over deze
plek. Stuur uw
oplossing naar:
redactie@pzc.nl of
stuur een brief naar
Postbus 5046,
4380 KA Vlissingen.
Drie inzenders van
goede antwoorden
ontvangen een
waardebon.
De raadkaart van 3 september
is geen makkelijke geweest zo
blijkt uit het kleine aantal in
zendingen. Het is een idyl
lisch plaatje van rond 1900 met hoge
bomen en enkele huisjes langs een kar-
respoor. Sommige mensen denken dat
het gaat om de Dijkweg (nu Dijk-
straat) in Kats zo rond 1910 toen er nog
heel veel bomen op het dorp beston
den. Andere inzenders noemen Vrou
wenpolder.
Het goede antwoord luidt echter de
Booneswegje in Grijpskerke die in de
jaren vijftig de naam Jacob Catsstraat
heeft gekregen.
Derkie Dingemanse uit Grijpskerke
schrijft dat de foto is genomen vanaf
de kruising Hondegemsweg, Jacob
Catsweg en Jacob Catsstraat. „Het huis
je op de voorgrond staat er nog steeds.
Ik heb een oude ansichtkaart met deze
foto welke gestempeld is in 1909. Dus
de foto is van het begin van de twintig
ste eeuw."
Mevrouw D.M. Dekker-Sanderse uit
Aagtekerke is in Grijpskerke geboren.
Zij schrijft dat in 1944 rond de bevrij
ding de straat onder water stond.
„Toen lag er een steiger door heel de
straat en er werd met een boot gevaren
naar Middelburg."
Verder vertelt zij: „In dat kleine huisje
daar op het eind van de straat woonde
Betje Bastiaanse-Jobse. En daarnaast
W. Krijger, die maakte houtsnijwerk.
Het volgende huis was van Volkers."
WOENSDAG 10 SEPTEMBER 2014
door Gerard Smallegange
s niet weg
Het Booneswegje in Grijpskerke, verleden.
De winnaars van de waardebon zijn
deze week voor:
Mevrouw Derkie Dingemans uit Grijpskerke;
Familie Van Damme uit Heinkenszand en
De heer Jaap Gideonse uit Sint Laurens
