Bankroet imperium Polare 'geluk bij een ongeluk'
BINNENLAND 7
In het bos staan
nu al heel veel
paddenstoelen. Fijn
voor smulpapen,
maar vergiftiging
ligt op de loer.
ZOUTKAMP - Eerst komt "de foto
van een weiland met paddenstoe
len. Een afbeelding later zien we
een mandje met daarin de gepluk
te exemplaren en vervolgens het
koekenpannetje waarin ze liggen
te bakken. Bovenaan de tekst: kan
dit?
Het is zomaar een post in de Face-
book-groep Eetbare wilde planten,
die dezer dagen vol staat met jube
lende verhalen over maaltjes uit
het bos. De herfst is extreem
vroeg begonnen, het paddenstoe
lenseizoen dus ook. Ze doen het
dit jaar zó goed, dat je er zowat
over struikelt in het bos.
De post kan rekenen op felle,
soms vermanende reacties:
„Nóóit paddenstoelen eten als je
niet weet wat je plukt!" De scri
bent zelf leeft nog, meldt hij een
dag later en ook een week nadien
is hij nog actief op Facebook. Hij
kan het navertellen, maar soms
gaat het gruwelijk fout.
Het plukseizoen is nauwelijks be
gonnen of het Nationaal Vergifti
gingen Informatie Centrum
(NVIC) heeft al zeven meldingen
binnen van mensen die moesten
worden opgenomen in het zieken
huis na het eten van een maaltje
paddenstoelen. Dat lijkt weinig,
maar het jaarlijkse gemiddelde
ligt op vijf. Over het hele padden
stoelenseizoen dus. „Het kan zijn
dat het blijft bij deze meldingen,
maar het is wel vroeg in het sei
zoen", zegt Antoinette van Riel
van het NVIC.
Veel mensen die in Nederland ver
keerde paddenstoelen hebben ge
geten, zijn buitenlanders, consta-
teert het NVIC. Van Riel: „Die
zijn van huis uit gewend om pad
denstoelen te plukken en vergis
sen zich mogelijk omdat een gifti
ge soort hier lijkt op een eetbare
uit het thuisland."
Toch overkomt het ook Nederlan
ders en dat zijn echt niet altijd on
wetende beginners. Neem Maria,
een goede vriendin van Freya
Noest uit Zoutkamp, bij het Lau
wersmeer. „Zij was echt een bos-
vrouwtje, leefde helemaal met de
natuur; wist alles van planten,
kruiden en paddenstoelen. Paar-
denbloemensla enzo, dat at ze",
herinnert Freya zich nog.
In de herfst van 2009 had Maria
zich, ondanks alle kennis, ernstig
vergist. „De volgende dag kreeg
ze enorme buikpijn en diarree;
niet zomaar een beetje diarree,
het zat op alle muren. Ze werd op
genomen in het ziekenhuis, het
was een proces van een paar da
gen. Opeens voelde ze zich weer
lekker, de pijn was weg. Maar
daarna begon het pas. Haar lever
was aangetast, geen redden meer
aan."
Maria had de uiterst giftige, groe
ne knolamaniet gegeten. In jonge
toestand lijkt die verraderlijk veel
op de, wel eetbare, weidechampig
non. Ongemerkt had de padden
stoel schade aan het lichaam aan
gericht, totdat het te laat was.
„Op zo'n moment helpt alleen
nog een levertransplantatie, maar
dan moet er wel heel toevallig
een beschikbaar zijn", zegt Van
Riel. Groene knolamaniet is lang
niet de enige soort die zijn werk
sluipend doet, voegt ze eraan toe.
„Van sommige soorten is bekend
dat de symptomen, zoals een nier-
beschadiging, pas een week na
consumptie verschijnen."
„De teloorgang van Polare kun je
gerust een geluk bij een ongeluk
noemen", zegt Leo van de Wete
ring, een van de vijf initiatiefne
mers voor het behoud van boek
handel Donner, sinds 1912 geves
tigd in Rotterdam. Net als de
Maasstad hebben onder meer Am
sterdam (Scheltema), Maastricht
(Dominicanen), Utrecht (Broese),
en Leiden (Kooyker) hun aloude,
boekhandelsnamen terug.
De snelle teloorgang van de keten
Polare, vernoemd naar de ster Po
laris, vormt de inspiratie voor
minstens twee speurtochten naar
de toedracht van het geruchtma
kende boekendebacle. Deze week
verschijnen zowel Het Boekenpara-
dijs (Ambo Anthos) als Boekenpa-
leizen of Luchtkasteel (Het Kom
pas) over de opkomst en onder
gang van Polare.
Die déconfiture heeft tientallen
mensen hun baan gekost. Aan
deelhouder ProCures zag zijn in
vestering vervliegen. Schuldeisers
schieten er meer dan tien miljoen
euro bij in, zo blijkt uit de faillis
sementsverslagen. Bovendien fi
nancierde ProCures de overname
van Selexyz met van ABN Amro
geleend geld. Dat schreven NRC-
journalisten Hanneke Chin-A-Fo
en Toef Jaeger, auteurs van Het
Boekenparadijs, zaterdag in hun ei
gen krant. ProCures stak zelf vol
gens de curator geen euro in
Polare, maar leende de overname
som van 3,5 miljoen geheel van de
bank.
Volgens de auteurs zou Polare vol
gens het ondernemingsplan na
twee jaar winstgevend móeten
zijn, maar zover is het niet geko-
Klanten beseffen dat ze
boeken moeten kopen om
winkel in stand te houden
men. Wel is de winst dat gekun
stelde, zielloze namen als Selexyz
en - na de fusie met De Slegte -
Polare uit het straatbeeld zijn ver
dwenen.
Donner kon worden voortgezet
dankzij het lef van vijf doorgewin
terde boekenverkopers en de
steun, via crowdfunding, van 1750
klanten, die thans deel uitmaken
van een coöperatie. De zaken
gaan na een halfjaar goed. „We
zitten boven de begroting", zegt
Van de Wetering.
Het is echter te simpel om te ver
onderstellen dat boekkopers niet
zitten te wachten op grote ketens
als Polare. „Anders zouden er ook
geen ketens als Bruna, Ako en Pri-
mera zijn", zegt Caroline Dam
wijk, directeur van Libris Boek
handels. De ondergang van Polare
is volgens haar een complex ver
haal, waarin mismanagement, ge
brek aan kapitaal en een veel te
rooskleurige inschatting van de
toekomstige verkopen in een da
lende markt de voornaamste oor
zaken zijn. „De prognoses klop
ten niet", oordeelt Damwijk.
Het voert volgens haar te ver ont-
lezing en opkomst van internet
en e-readers als schuldigen aan te
wijzen. „Daarvan hebben alle
branches last", zegt Damwijk. Net
als Van de Wetering ziet ook zij
de zonzijde van het verdwijnen
van Polare. „Veel klanten van de
oude winkels beseffen dat zij daar
boeken moeten blijven kopen om
belangrijke cultuurdragers in de
steden in stand te houden."
DINSDAG 9 SEPTEMBER 2014
Giftige paddenstoel: een
fatale fout is zo gemaakt
door Lilian Dominicus
Freya Noest verloor vijfjaar geleden een vriendin die per ongeluk zeer giftige paddenstoelen had gegeten:
„Haar lever was aangetast, geen redden meer aan." foto Dolph Cantrijn/HH
Groene knolamaniet
foto George Chernilevsky
door Gerard den Elt
ROTTERDAM - De vallende ster die
het boekenimperium Polare al snel
bleek te zijn, is uiteindelijk een ze
gen gebleken voor het behoud van
illustere winkelnamen in tal van
binnensteden. Deze week verschij
nen er twee boeken over Polare.
Caroline Damwijk, Libris
